Sailor fude de mannen pen review

I learnt about the sailor fude de mannen pen while searching through amazon webstore and was intrigued by its angled nib feature. It was new to me and I decided to give it a try. Price(I bought it at 900 INR) is way above a decent quality fountain pen in Indian market, however that didn't stop me from ordering the pen. When the pen arrived, I was bit disappointed to see that the look of the pen is not so attractive but then that was not what I bought the pen for. 

One important thing is that the pen does not come with converter but with two ink cartridges that hopefully will go for two months with regular casual drawings. Converter is sold separately and costs almost as much as the pen itself!



Coming to the feature, Sailor fude de mannen comes with angled tip nib that allows for variation of line weight by varying the angle at which pen is being held. it almost gives as wide line as a pen brush(drawing straight) and thin line similar or thinner to that of a regular fountain pen. That's great features of two different instruments mixed into one pen.   




                                                                                                                                                             




Sailor Fude de Mannen angled nib
The pen that I have, comes with a 55 degree angled nib. There is another variant that comes with a 40 degree angled tip. The 55 degree one feels just normal in hand which may be because pen is held at hand at an angle which is nearer to 55 degree. So, I am not in hurry to get the 40 degree one.


The pen comes with a cap without a clip. That means unlike a regular writing pen, it cannot be carried around in shirt's pocket . But I feel that is not necessary feature.   The cap however is fixed to pen body by twisting which is little boring and time taken to open the cap may turn you off a little when you  really want to draw the moment you picked up the pen.


The pen comes with comparatively longer barrel which may not feel very good to look at but it feels comfortable in hand and pretty balanced.                                                          

The pen comes with two cartridge refill(it surprised me) but no converter. Its okay to use the cartridge refill to draw initially but converter for a fountain pen is a must and I feel fountain pens should come with it. The inks in the cartridges are not waterproof and good for washing. But with converter, any fountain pen ink can be used.


The pen can be used to draw beautiful lines with great line variations. It took some time to get adjusted to it and it may take some more time to master it to get lines as wanted. But sure it is a fun pen and a must have for P&I sketch lovers. Here's a sketch i did with the pen.



Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) - ৩৬

ৰ'দ বতাহৰ পঢ়াশালি


পাৰ ভাঙি দুচকুৰ লুণীয়া পুখুৰী লাহে লাহে ম'জি গৈছে
হেঁপা মেলি বাঢ়ি আহিছে মোৰ চোতালৰ দুৱৰিডৰা
তই মোৰ গছবন-ঘাঁহৰ সেউজীয়া বহল দুচকু -
আমনা ধানৰ বিশাল পথাৰখন, ৰ'দ-বতাহৰ মুকলি পঢ়াশালি

মোৰ মজি'যোৱা পুখুৰীৰ পাৰে পাৰে ভেঁট আৰু মেটেকা ফুলিছে
নৈখনৰ খৰতকীয়া সোঁতৰ পাছ লৈছে হৰিণাজাকৰ ছাঁবোৰে



মাটিৰে গঢ়া গান

(তোলৈ মনত পৰিছে)

গান সামৰি তই গুচি গ'লি
তোৰ দোতাৰাখন তেনেকৈয়ে থানবান হৈ পৰি থাকিল মজিয়াত
                                      ছিঙা তাঁৰ দুডাল
                                      দুধাৰ চকুলো
উজাই বৈ আহিছে মাটিৰ সুৰেৰে ...



চ'তফুৰা গান


বৰষুণ এজাক আহিবলৈকো ডাৱৰৰ ছাঁটোকে নাই । ধূলি - বালিৰে
আকাশখনৰ গা টাটৰি বান্ধি আছে । তই মোক উদং পথাৰখনতে
বহুৱাই থৈ কোনোবাখিনি পালিগৈ ।
শুকাই খীনাই নোহোৱা হোৱা তৰাং নৈখনৰ পাৰতে
মই সেই তেতিয়াৰে পৰা বহি আছোঁ ।
এতিয়া সাঁজ লাগিবৰে হ'ল ।

অলপ পিচতে চুচুক্-চামাক্ কৈদুটা এটা বিৰিংগুটীয়া তৰা
                                      ওলালেও ওলাব পাৰে ।

বৰষুণ আৰু কেইদিনমানলৈ নাহে ।

পিয়াহত মৰহি গৈছে আমাৰ ঘৰৰ কাষৰ আটাইবোৰ গছ-গছনি ।
তই নৈখনৰ পৰা কেই কলহমান পানী আনি গছবোৰৰ গাত দিবি ।
পানী পালে গছ আকৌ ডালে পাতে আগৰদৰে ধুনীয়া  হৈ পৰিব ।

ফিৰ্ ফিৰ্ কৈ উৰিব চ'তলগা গছৰ পাতবোৰ ।
চুবুৰীয়াই তোৰ গুণ বখানিব ।

তই বাৰু বিহুৱান বৈছ নে, মহুৰাৰ মাতকে দেখোন শুনা নাই ...



আন এটা গান


নাও মেলি নাৱৰীয়া এতিয়াও উভতি অহা নাই
তাইৰ খোঁপাৰ ফুলপাহ লেৰেলি পৰিছে, বতাহত স'ৰিছে
ফুলৰ বঁহীয়া পাহি -

কলমৌ মেটেকাৰ মাজেৰে বেলি গৈ কোনোবাখিনি পালেগৈ ।
পাতলীয়া ডাৱৰৰ তেলেৰে লাহেকৈ ভূমুকিয়াইছে জোনটোৱে,
আজি পূৰ্ণিমা ৰাতি -

নৈৰ সোঁতৰ বিপুল উৎসাহ
ঘৰমূৱা নাৱৰীয়াৰ ব'ঠাৰ চাবে চাবে এটা তীখা-মোখৰা গান উটি আহিছে ...



কোনোবা এদিন


কালিৰ ধুমুহাজাকত নৈ পাৰৰ কদমজোপাৰ ডালবোৰ ভাঙি পৰিল ।
ঘাটত বান্ধি থোৱা নাওকিখন বোকাত পোত খালে ।
ডাঁৰ-বঠাৰো চিনচাব নোহোৱা হ'ল; উটি গৈ কোনোবাখিনি পালেগৈ ।
মলিয়াই থকা মাটি-মিঠা বুঢ়া আমজোপাও শিপা উভালি ঠাইতে পৰি আছে ।

আজি আকাশখনত ডাৱৰৰ সঁচ নাই । ৰ'দজাকো পাতল ।
ব'হাগৰ কাঢ়া সোৱাদ নাই । নৈৰ ভৰা বুকুৰ আলতীয়া বোকাত
শামুক বিচাৰি কেইটামান ঘৰচীয়া হাঁহ ইফালে সিফালে চ'ৰি ফুৰিছে ।

সিঁহতৰে আগলি দীঘলী পাখিৰ খলকত
                                    কলমৌ-হেলেচৰ পাতবোৰ ল'ৰিছে চ'ৰিছে ।
ঢৌবোৰ ঘূৰি ঘূৰি পাৰলৈ আকৌ উভতি আহিছে ...



Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) - ৩৫


Read more poems of Hiren bhattacharya here

এদিন শাওণ

আজি শাওণৰ বাৰ  কি তেৰ
এৰাল ছিঙি ক'লা ডাৱৰবোৰে আকাশখনত হেম্বেলিয়াই আছে
চকুপচাৰতে হুৰ্ হুৰহুৰকৈ বৰষুণ আহিব -
সোঁতে টলবল মোৰ নাৱৰ কাষেৰে
এটা ৰুপালী চিতল বাঢ়নী পানীৰ উমান লৈ সাঁতুৰি ফুৰিছে

তাৰ গায়ে-পিঠিয়ে সাতোসাগৰৰ লুণীয়া ঢৌ


সপোন অকণ

(শালিনিলৈ সাঁচি থোৱা)


জাৰ পৰক -
তোক লৈ এদিন ৰাতিপুৱাই সৌ ঘাঁহনিখনলৈ ওলাই যাম ।
শুদা ভৰিৰে কুঁৱলী তলেৰে ঘাঁহত খোজ কাঢ়ি বৰ ভাল লাগে -

আমাৰ ভৰিৰ তলুৱাত লাগি থাকিব
নিয়ৰত তিতি থকা সেউজীয়া ঘাঁহ -

এন্ধাৰে ধলফাট দিলে কুঁৱলীসনা তোৰ কোমল চুলিকিডালত
হাত বুলাই বুলাই ঘৰলৈ উভতিম ।

তোলৈ গুঁজি থোৱা নাদৰ পাৰৰ শেৱালিপুলিটোৰ
                                            এইকেইদিনতে কেবাটাও নতুন পাত ওলাইছে


সূতা ছিগা চিলাখন

(বাছাধনৰ লগবোৰৰ হাতত)

হাতবাউল দি ল'ৰাটো গ'লগৈ
সমনীয়াহঁতে দিখৌপাৰলৈকে আগুৱাই দিলে
আকাশখনত থৰ লাগই থাকিল মনমৰা গধুৰ ডাৱৰবোৰ

লাহে লাহে ওন্দোলাই থকা ডাৱৰখিনি
আকূলি-বিকুলি বতাহেৰে নামি আহিছে
এতিয়াই হুৰহুৰকৈ বৰষুণ দিব
পানীৰে ভৰি পৰিব দিখৌ-দৰিকা

নৈ দুখনৰ দৰেই জীয়াই থাকক
আমাৰ তেজৰঙী সোৱৰণ, আমাৰ ভালপোৱা



চৰাইৰ ডেউকাত বতাহ

(চেনেহৰ বাইদেউৰ হাতত মৰমেৰে )

বয়স বাঢ়োতে বাঢ়োতে আমি বুঢ়া হ'লো
সাঁকো নোহোৱা নৈখনৰ পাৰত এতিয়া আমি ৰৈ আছোঁ
সোঁৱৰণ হেৰোৱা মনে খলকনি তুলি পাৰ হৈ যাব খুজিছে
                                           বিষাদৰ ধূলি-বালি এন্ধাৰ;

বতাহত উৰি ফুৰা ল'ৰালি দিনৰ
এটা গান আজি মোৰ বৰকৈ মনত আহিছে
পাহৰোঁ বুলি জানো পাহৰিব পাৰি -

কাবৌ কৰিছো সোঁৱৰণ ! তই মোক হাতধৰি পাৰ কৰি নে নৈখন



ভোগালিৰ সপোন


জাৰকালি মেজি জুইকুৰাৰ দৰে গছপাতৰ আঁৰত লুকাই থকা চৰাইবোৰ
জাকিমাৰি ওলাই আহে বসন্তত, ময়ো তোৰ দীঘল চুলিটাৰিৰ এন্ধাৰত
                 লুকাই থাকিম ঠেটুৱে ধৰা জাৰৰ ৰাতি -

ভোগালিৰ মেজি জুইকুৰাৰ দৰে কোনোবা এটা দোকমোকালি
নিজান ঠাইত জ্বলি উঠিব মোৰ পথৰুৱা গা -
                 আকাশে-বতাহে দেও দি ফুৰিব দহোখন চোতালৰ উথল্ উঠা তেজ

চেকুৰা-চেকুৰে তেজ ...


Read more poems of Hiren bhattacharya here



Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) - ৩৪

যদি মনত পৰে

(তই মোৰ নিজান শস্য, মাটি বুকুৰ তেজ-গোৰা গান)

লাগিলে মোলৈ মনত পেলাই হুমুনিয়া এটাকে কাঢ়িবি
গছ-লতাই মনেজানি সলাই যাব পুৰণ পাত
নৈলৈ আহিব নতুন পানীৰ ধল -

ধানে-পতানে বলীয়ান মোৰ সিঁচৰতি তেজৰ আখৰ -
অনুকাৰ অনুৰূপেৰে যেতিয়া জীৱন ...


বিহু বিনন্দীয়া

সঁচলৈ থোৱা মোৰ সোঁৱৰণমুঠিত পাহৰা পথাৰৰ বতাহ লাগিছে
কুলাই-পাচিয়ে নধৰা ডাৱৰে গোমোঠা আকাশ -
আমাৰ লগৰে একেটা বাটেৰে একানপতীয়াকৈ এখন নৈ বৈ আছে -
ঘোলাপানীত সাঁতুৰি-নাদুৰি ফুৰিছে বিহু বিনন্দীয়া দিন ...


তিনিশৰীয়া কবিতা এটা

ধানৰ শীহে মূৰ দোৱাই থকা পথাৰখনৰ কাষতে মই ৰৈ আছোঁ
কাচিয়ালি ৰ'দত ধাননিডৰাই উদঙাই দিছে তেল-পিচল জিক্‌মিক্ গা -
ৰ'দে বতাহে চাৰিওফালে বিয়পি পৰিছে ল-নি ধানৰ গান ...


শস্যমুখৰ ভাষা

(কবিতাই খেৰ-কুটাডালো বোটলে ... )

মই মাটি চুই আছোঁচ ঘাঁহবনৰ সেউজীয়া -
তোৰ মেধাৱী পাঠে এই শুকান মাটিকণ শস্যময় কৰক

শস্যমুখৰ ভাষা-ভংগিৰে মোৰ দুচকু গধুৰ হৈ আহিছে -
তোৰ সোৱাদ-লগা ওঁঠৰ এটা চুমাৰে মচি দে মোৰ বৈ অহা এবুকু তেজ

পথাৰ ঢাকি পৰিছে চৌফলীয়া ৰ'দ -
তই মোৰ আঁহতজোপাৰ ছাঁ, পাতে পাতে বতাহ ...



ধল ভাঙি আহিছে


মোৰ শৰীৰ জুৰি ব্যকুলতা, গছ গছনিৰ সেউজীয়া -
কঠীয়ালৈ থোৱা ধানমুঠি হাততে সেমেকিছে
                                              ছটিয়াই দিলে শিপা মেলিব;

পথাৰখনলৈ নতুন পানী অহাৰ শব্দ শুনিছোঁ, ধল ভাঙি আহিছে
ধল ভাঙি আহিছে শস্যমুখৰ দিন ...

মোৰ তেজত বোকা মাটিৰ আলতীয়া গোন্ধ, হালি পৰিছে ধানৰ কঠীয়া ...



Saturday sketch 024 - Girl sitting

This sketch has been made in my tiny A6 size drawing pad using Kurutoga pencil with Calmin 0.5 lead and minimal use of eraser. Time taken - 30 min approx.





Drawing Tutorial 024 - Basics(Part - 2) - Hatching and tones

Hatching is one simple technique used for tonal variation in sketching. Though in realistic graphite drawings this technique is seldom used, but in quick sketches it is used frequently. Also, in finished drawings, hatching is used specially with ink drawings and it gives a unique look and feel to the drawing.

Hatching, in its primary types, can be divided in three groups.

1) Simple hatching
2) Cross hatching 
3) Contour hatching

Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) - ৩৩

মোৰ এহাতে সামৰা শব্দবোৰ...

গৰখীয়াবোৰে গান গাইছে । বিৰহে দহি নিয়া শুকান মাটি
জলাহ ডাৱৰে ঢাকি ধৰিছে । আঁহতৰ তলেৰে সোঁ-সোঁৱাই বতাহ ব'লিছে ।
মোৰ এহাতে সামৰা শব্দবোৰ আন হাতেৰে আন ক'ৰবালৈ গুচি গৈছে ।
বনৰীয়া নৈখনৰ ইপাৰৰ ছাঁ গৈ সিপাৰে পৰিছে ...



অন্য অনুবাদ

এটা গান শুনাই যা ।
গান গালে তোক বৰ ভাল দেখি,
চকুৱে-মুখে তোৰ হাঁহিটো বিৰিঙে ।

মোৰ ওপজা ভাষাৰ নিনাদ
তোৰ গানত অন্য অনুবাদেৰে তীব্ৰ
প্ৰেমে উত্তাপে উজাৰ ...



ধানে যেতিয়া গেঁৰ ধৰে

তই মোক ভাল পাবলৈ শিকালি
পাতল জিভাত মোৰ লোণৰ মহঙা সোৱাদ লগালি ।

আজি কাউৰীয়ে কা-কৰাৰ আগতেই মই এইখিনি পালোহি -
চোতালত ৰ'দকণো পৰিবলৈ নৰ'লোঁ ।

গছৰ পাতেৰে কাতিৰ নিয়ৰ পৰিছে
কুৱলীয়ে নোৱনি-তোলা ধাননিখনলৈ মই চাই পঠিয়ালোঁ -
ধানে গেঁৰ ধৰিছে ...



এটা সপোনৰ এছোৱা

কালি ৰাতি মই এটা সপোন দেখিলোঁ -
মোৰ হাড়ত গ'জি উঠা ঘাঁহনিডৰা গচকি
কোনোবা এটা ক'ৰবালৈ গৈ আছে
তাৰ খোজৰ ভৰত
নিজান সেউজীয়া ঘাঁহবোৰ
আৰু নিকপ্‌কপীয়া হৈ পৰিছে

ৰ'দাই থোৱা খনীয়াখন যেন নিমজ ঘাঁহনিডৰা ...



মাটি মাতৰ ভৰাসুঁতি

মাতে-কথাই শব্দ সদায় সঁজাল । নেওচা দিলে দুখতে মৰহি পৰে ।
আমাৰ অজানিতে কিমান যে শব্দ নোহোৱা হৈ গৈছে
আইৰ চকুলৈ চালেই উমান পাবা ।
একোৰেই পূৰাব নোৱাৰি হেৰোৱা শব্দৰ ঠাই ।

আজি বেলি এপৰলৈকে মই আইৰ মুখলৈ চাই থাকিলো -
মাটিৰ মাতৰ ভৰাসূঁতিয়ে আইৰ মিচিকি ওঁঠেৰে দুৰলৈ বাট লৈছে ...




Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) - ৩২

মোক নাঙলৰ ফাল কৰি গঢ়ি ল

মওক নাঙলৰ ফাল কৰি গঢ়ি ল,
খেতিবাতি ভৰপক শাওনৰ এই দিনকেইটা মই গাঁৱৰ পথাৰখনতে
                                         দিনৰ দিনটো বোকা-পানীৰ লগতে থাকিম -
ভুঁই ৰোৱই ভুঁই ৰুব আৰু মই হাল বাম ।

বেলি পৰিলেই পথৰুৱা পানীৰে ৰোৱণীহঁতে হাত-ভৰি পখালিব -
মই নাঙলখন ওভোটাই কান্ধত তুলি দীঘল দীঘল খোজেৰে
ঘৰলৈ বাট ল'ম ।

ৰাতি টোপনিত উক্‌ দিব সপোনে ...



ৰাতিপুৱা

এন্ধাৰি পুৱাতেই আজি সাৰ পালো
এটোপ বৰষুণেৰে আকাশখন বাহী-মুখ ধুই আঁতাইছে
বেলি ওলাবলৈ এতিয়াও বহু পৰ আছে -

মই পাকতে নৈৰ পাৰলৈ ওলাই গ'লো
নৈখনৰ দুপাৰে লহ্‌পহ্‌কৈ বাঢ়িছে নলৰ গজালি -
দীঘল দীঘল ঘাঁহে ঢাকি ধৰিছে আলিকাষৰীয়া পথাৰখন

এই কেইদিন ৰাতি বৰষুণ দি আছে
নৈৰ থিয়গৰাটোৰ আঁৰ লৈ এবাহ ডাউক মোৰ চাৰিওফালে
পিট্‌পিটাই ফুৰিছে

সেউজীয়া গছ-লতাই সিঁহতক আৱৰি ধৰিছে ...



ৰাতি

এতিয়া মোৰ টোপনি আহিছে খুজিছে
অথনিৰে পৰা ইকাটি -সিকাটি কৰি বিছনাখনতে পৰি আছোঁ
ৰাতি আৰু এন্ধাৰ হ'লে
শিতানৰ খিৰিকীখন মই লাহেকৈ খুলি দিম -

হাস্নাহানাজোপাৰ সিপাৰে
জিক্‌মিকাই উঠিব এন্ধাৰ ৰাতিৰ তৰাৰ মৰ্মভেদী স্তব্ধতা -

মোৰ দুৰ্বল-মেধাৰ বুকুত খন্তেকীয়া ফুলৰ গোন্ধে
সজীৱ পাহি মেলি দিব ...


ভুঁইৰোৱা

এচিপ-দুচিপকৈ বৰষুণ চিপিয়াই আছে
তোৰ ভুঁইৰোৱা হাত-ভৰি আৰু কলাফুল দুটাত ছিটিকি পৰিছে
                                 বোকাৰে লেও লোৱা ৰ'দ -
চকু পচাৰতে বাঢ়ি আহিব এই ধানবোৰ -
আবেলি বতাহৰ ৰি-ৰিয়নিত
                                 ধানে মেলি দিব গা-চিকুণ সেউজীয়া দীপ্‌লিপ আগ

আৰু দুটা মথোঁ টান ৰ'দ লাগে
ডাৱৰ ভাঙি অহা ৰ'দৰ তাপত পুৰঠ হ'ব গাখীৰতী ধান

ৰোৱণী-শুৱনি মোৰ সৌ দ-বাম পথাৰৰ ধাননিডৰা ...



ধান হ'লে গান

চকুৰ পানীও প্ৰাণৰ ইংগিত, শুকান ডাৱৰ গৰজি নামিছে বৰষুণ ।
চপৰা চপৰে চহোৱা মাটি শস্যৰ সুগভীৰ স্পৰ্শত উতলা ।
প্ৰতিদিনৰ সূৰ্যটোৰ দৰে তীব্ৰ মোৰ মাটি-পানীৰ পংক্তি-পয়াৰ ।
মোৰ ঘামভৰা গানৰ সুৰেৰে উজাই আহিছে কবিতাৰ নিজান গৰিমা -
ধান হ'লে গান, ধান হ'লে গান ...





Poems of Hiren Bhattacharya(হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) - ৩১

এটা দীঘল কবিতাৰ আৰম্ভ

এটা দীঘল কবিতাৰ আৱেগময় আৰম্ভ যেন -
মোৰ তেজত জীপ্‌ লৈছে শুকান এখন পথাৰে আৰু তাৰ চৌকাষে
                                           গ'জি উঠিছে নলৰ গজালি ...

মই তোৰ কোলাত মুৰ থৈ সপোন দেখিছোঁ -
মোৰ চোতালখনৰ চিকুণ ছাঁত চ'ৰি ফুৰিছে কোনোবা আমলখি হাবিৰ
                                           ফুটুকা-ফুটুকী হৰিণা এহাল
আৰু ৰ'দ-ধেমেলীয়া সৰিয়হনিডৰাত গুণ্‌গুণাই আছে
                                           এঠালতীয়া জীৰণীয়া এবাহ মৌ -

বতাহত নৈপৰীয়া বুঢ়া শিমলুজোপাৰ তুলাবোৰ উৰিছে ...



এটা বিহুৱা কবিতা

চ'তৰ ৰ'দে ডেই-পুৰি নিছে গোটেইখন
আঁহতৰ তলে তলে অনাই-বনাই ফুৰিছে বিহু-লগা দুপৰৰ ছাঁ -
আজি ৰাতি এই বাটেৰেই
সূত-লাহি বিহুৱান হাতৰ টিপতে লৈ বৰদৈ-সৰুদৈচিলাহঁত আহিব
                      - দুকাষে গছ-লতা সেউজীয়া সপোনৰ দুখন ডেউকা ...



এটা গান সাৰে আছে

তেজ-মুয়ে ধৰিছে মোক, এন্ধাৰ দেখিছোঁ
তই কাষতে থাকিবি, তোক পালে মোৰ সাহ বাঢ়ে ।
মোৰ ভিতৰখন তেনেই ঠুনুকা । ভাঙি পৰিছে টুকুৰাটুকুৰে, খোলাকটিৰ দৰে ।

চাওঁ, ওচৰ চাপি আহ -
তোৰ পেঁপা বলা উমাল হাতখন মই হাতৰ মুঠিত লৈ ডাঠ কৰি লওঁ মন !

চাৰিওফালে ধুমুহা-বিজুলীৰ তাণ্ডব ...



মোৰ সপোনে-শৰীৰে

গছবোৰ ঠাল-ঠেঙুলি মেলি জেতুকা পিন্ধিছে
দহো আঙুলিৰে কুঁহিপাত বুটলি দাংদোলা কৰি আনিছে বতাহে

মোৰ শব্দৰ শুকান চোতালখনত এটোপ-দুটোপকৈ বৰষুণ পৰিছে
আৰু শিৰীষতলৰ চিৰলি চিৰলি ৰ'দৰ মাজেৰে
কোনোবা হাবিতলীয়া ফুলৰ গোন্ধ উৰি আহিছে

নাৱৰীয়াহঁতে নাও মেলি দিছে দিহিঙে-দিপাঙে ...



এটা সহজ গানৰ সুৰ

আমাৰ ঢাপৰ ৰূপহী-থেকেৰাজোপাই এইবাৰ ন-কৈ ক'লি পেলাইছে
চোতালৰ মিৰিকাডালো লাওৰ আগ বঢ়া দি দিনৌ চাৰি আঙুলিকৈ বাঢ়িছে
আকাশৰ কোলাই-পিঠিয়ে ভৰি পৰিছে নতুন ডাৱৰ -

বোকা-কলঙৰ সিপাৰে কোটোহা বাঁহজোপাত লুকাই হেটুলুকা চৰাইটোৱে
আজি দুদিনে সমানে হেটুলুক্‌-হেটুলুক্‌কৈ ৰৈ-ৰৈ বিনাইছে -
তাৰ ভৰদুপৰৰ কান্দোনত সোঁৱৰণৰ অতীত কোনোবা গানৰ সুৰ
অকাই-পকাই গছৰ আগেৰে উৰি আহিছে
বতাহৰ টনা-আঁজোৰাত খহি পৰিছে ভালপোৱাৰ সেউজীয়া আঁচল !

তাহানিয়েই কলঙে সুঁতি সলাই
                           শাকে-শোকোতাৰে আন গাঁৱেৰে বাট  ল'লে ...





Saturday Sketch 023 - Love forever

This drawing was made on A5 watercolor paper with watercolor and edited digitally afterwards.


Drawing Tutorial 023 - Basics(Part - 1) - The line

The basics staff will be chiefly for those young kids who wants to take up drawing as a hobby or wish they could draw like a pro and are yet to set foot on the track of learning. Today we will be discussing the very basics of drawing that are fundamental and building blocks to a finished drawing.

The line
When you sit to draw something with a pencil and a paper(the most popular drawing kit for a beginner), the first marks are always in the shape of a line. The novice eye tends to see and define everything by some lines. A children would probably draw a human eye something like the one below:

Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) - ৩০

সপোনৰ বাটেৰে বতাহ ব'লিছে

বতাহত সৰিছে গছৰ হালধীয়া পাত
ক'ৰবাত বিলাপ গাইছে কোনোবাই বৰ সুৰীয়া মাতেৰে

সপোনৰ বাটেৰে
নিজমে নামি আহিছে চপৰা চপৰে কপহুৱা ডাৱৰ

পথাৰখন বৰকাপোৰ লৈ ব'হিছে গা-গধূৰ এন্ধাৰ -
শেষৰাতিলৈ বৰষুণ দিব পাৰে
                            ডাৱৰৰ বহল ডেউকা জুৰি সেমেকা বতাহ ব'লিছে ...


পথৰুৱা গোন্ধ ...

কাতিৰ শঁতা-লগা বৰষুণৰ শঁতা ভাঙিল, বতৰ এতিয়া ফৰকাল
ঠন ধৰা ধাননিডৰালৈ চাই ৰ-লাগি ৰৈ আছে সৰুদৈ -
মুখৰ মিচিকিটো তাই বৰ ধুনীয়াকৈ বিহাৰ আগেৰে ঢাকি থ'ব পাৰে

মই উমানতে তাইৰ ভৰিৰ তলেৰে বৈ যোৱা নিজৰাটোৰ
                                 আহি-গৈ থকা ৰিণিকি মাত শুনিছো -
মোৰ আঁহ-পাহ মুকলি উধান-মৰণাৰ নিকট্‌কটীয়া চোতালখনৰে
উজাই আহিছে থোৰ নৌ-মেলা ধানৰ আলসুৱা গোন্ধ


গছপুলিটো ...

পীৰি খান্দি তুলি আনিছো গছপুলিটো, যাতে শিপাই দুখ নেপায়
পানী দিছো শিপাত, পানী দিছো পাতত -
                              নোৱাই-ধুৱাই পুলিটো মাটিত আট্‌খুৱাই থৈছো
জাৰে-ঘামে টুক্‌টুক্‌ কৰে বাঢ়ি যাব গছজোপা -
                              মাটিৰ তলেৰে বাঢ়ে চালুকীয়া পুলিটোৰ শিপা ...

কলঙেৰে উজাই বালিভাত

জাৰ পৰিছে
ব'গী তিতাচঁপাজোৰাৰ পাতবোৰ এখিলা দুখিলাকৈ স'ৰিবলৈ লৈছে
কুঁৱলীয়ে চাদৰেৰে ঢাকি ধৰিছে নৈৰ পাৰৰ বুঢ়া শিমলূজোপা

আমি মতাই-তিৰোতাই ল'ৰা-ছোৱালীৰে গোটেই চুবুৰীটো
কলঙেৰে উজাই মহুৰামুখত বালিভাত খাবলৈ ওলাইছোঁ

কলং এতিয়া তেনেই তৰাং, খোজকাঢ়ি পাৰ হ'ব পাৰি
বৰফুটীয়া বালিৰে ভৰি পৰিছে কলঙৰ সাৰুৱা বুকু

নাৱৰীয়াহঁতে আমাৰ নাও গুণ টানি পাকতে নি বৰহম্‌পুত্ৰত পেলাবগৈ

নৈৰ পাৰে পাৰে গজি'উঠা নলৰ গজালি আৰু ফুটুকানিবোৰ
কুৱলীৰ মাজেৰে  কোনোবা সপোনৰ ফুলনি যেন লাগিছে
বালিয়ে পানীয়ে জিল্‌মিলাই আছে চিত্‌পখিলী ৰ'দ  -

আমাৰ নাও জিৰিজিৰি সোঁতেৰে গুণ টানি লৈ গৈ আছে ...


টোপনিৰ পাহে পাহে সাৰ পাই উঠে

ডিৰা হৰিণাটোৰ দৰে মই নিজানত নহি আছোঁ
মোৰ দুকাষে পাত-সামৰা গছ-গছনিৰ পাতলীয়া ছাঁ -
তোৰ ভুঁইৰোৱা হাত যেন খৰতকীয়া;
খন্তেকতে কোনোবাখিনি পালেগৈ ।

তোৰ জামুকী ওঁঠদুখন যেনিবা
শাওণৰ দুচপৰা ভৰপূৰ ডাৱৰ -

মোৰ সপোন-আলেঙা টোপনিৰ পাহে পাহে
সাৰ পাই উঠিছে একোডৰা সেউজীয়া ধান -
ধানৰ সৰু-বৰ পথাৰ ...



               

Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) -২৯

শব্দৰূপ

মই শতৰূপা শব্দৰ প্ৰেমিক পুৰুষ, মই আঁজলি পাতি শব্দ ভিক্ষা কৰোঁ ।
মোৰ অক্ষৰবৃত্তৰ চাকত গঢ়া শব্দ-গাঁঠনি, তৰ্ক-বিতৰ্ক সকলো আলচ
ভালপোৱাৰেই চানেকী । মোৰ আখৰৰ মৰ্মমূলত কান থিয় কৰি
শুই আছে শব্দ মই তাৰ ৰূপ-যশ-লাৱণ্য ভিক্ষুক ...


সোঁৱৰণৰ সেমেকা বতাহ

ডাৱৰে পাহৰে বৰষুণ
নৈয়েও জানো মনত ৰাখে কঠুৱা হাতেৰে খহাই অনা
                                    সেউজীয়া দুটা পাৰ -
বেলি মাৰ গ'ল নাৱৰ টিঙেৰে
সোঁৱৰণৰ সেমেকা বতাহ জুৰাই আনিছে
                                     শৰীৰ সাবটি থকা ভালপোৱাৰ লুণীয়া ঘাম -
হঠাতে নাৱৰীয়াই আগগুৰি নোহোৱাকৈ আৰম্ভ কৰি দিলে গান
কাঁচিয়লি জোনটো চাচোন ডাৱৰৰ তলেৰে
                                      আজি কিমান দেখনিয়াৰ হৈ ওলাইছে ...

লতা বগাই আহে

আইৰ মুখৰ ভাষা মোৰ ওঁঠেৰে লতা বগাই আহিছে,
বতাহেৰে উৰি অহা শস্যশালী গোন্ধ মই যেন চুই চাম;
একোটা সময়ত মানুহ বৰ মৰম অকলুৱা হৈ পৰে -
ভাষাই শুশ্ৰুষা কৰে মানুহৰ মন, ভাষাৰ চুমা এটাতে
চৌ-চৌ কৰে বৈ আহে ভালপোৱাৰ যমুনা ...


নামফাকে গাঁৱত এটা গধূলি


বেলি পৰি আহিল
আমি গৈ গৈ নামফাকে গাঁও যেতিয়া পালোগৈ
আৰ বাৰী, তাৰ বাৰীৰ জিকাফুলবোৰ
                             এপাহ দুপাহকৈ পাহ মেলি দিছে
বুঢ়ীদিহিং নৈখনে নামফাকে গাঁওখন আলফুুলকৈ আগুৰি আছে
দুৰৈৰ পৰাই মই নৈখনৰ মাতটো শুনিছিলো,
                             যেন কোন কাহনিবাৰে পৰা চিনাকি
গোটেই সন্ধিয়াটো মই নৈখনৰ অলেখ-লেখ চায়েই কটাই দিলো

এন্ধাৰত ওখ-পাখ ডাঙৰ ডাঙৰ গঢ়ৰ গছবোৰৰ ছাঁ
গছৰ গাৰ পৰা ওলাই আহি নৈৰ সোঁতত দীঘল দি পৰি আছে
গছৰ ছাঁ গধূলি দীঘে দীঘে লেংলেঙ্কৈ বাঢ়ে ...

জোনটো তেতিয়াও ওলোৱা নাই
নৈৰ পাৰতে থকা বুদ্ধ মন্দিৰটোৰ দুৱাৰদলিত
                                          কোনোবাই এগছ চাকি জ্বলাইছে
পোহৰৰ ছাঁ গৈ পানী-যুৱলীত পৰিছে ...


সোঁৱৰণে পাহৰণে তুমি

সোৱৰণে পাহৰণে তুমি ধুৱলী-কুৱলী হৈ পৰিছা
তোমালৈ এডৰা আহল-বহল মাটি চহাই থৈছো,
তুমি ধাননি হৈ জিলিকি থাকিবা
                                  তোমাৰ বুকুত উমলি থাকিব ৰ'দ-বতাহ-বৰষুণ
চকুলোৰ আঁৰত ৰমক্‌জমক এখন ফুলনিও পাতি থৈছো
কোনোবা এদিন জোনাকৰাতি -
ফুলনিখনৰ সেমেকা ঘাঁহত বহি তোমাৰ গান শুনিম
চাওঁতে চাওঁতে আমাৰ গানৰ মাজেৰে
                                  পুৱৰ বেলিয়ে দিবহি হেঁপাহৰ ৰুণ ...




Poems of Hiren Bhattacharya (হীৰেন ভট্টাচাৰ্যৰ কবিতা) -২৮

তেনেই ঘৰুৱা

মোক বিচাৰি নয়ন আহিলে চাহ পিয়লাৰে ভিতৰতে বহুৱাবি -
মোৰ নতুন কবিতাটো মুৰ-শিতানতে আছে, পঢ়ি চাবলৈ দিবি
আৰু মোৰ মেজখন থানথিত লগাই থ'বি -
                                        এখিলা কাকতো যাতে ক'তো নেহেৰায়
কালি ৰাতি মোৰ সমূলিকে শুবলৈ নহ'ল -
এতিয়া ভালকৈ এখুমটি মাৰি
আবেলি গোটেই দহটকীয়াটো হৈ ওলাই যাম
                                        মোৰ খম্‌খমীয়া কামিজেৰে বা-বলাই যাব গধূলি বতাহে
মোৰ শোৱা কোঠাৰ দুৱাৰখন জপাই থ'বি, কোনোবা আহিলে বাহিৰতে ব'হিব
চাহ পিয়লা দিবলৈ নেপাহৰিবি, ওভতোঁতে মোৰ দেৰী হ'ব পাৰে
                                        শাওণৰ আকাশ ডাৱৰে দলদোপ হেন্দোলদপ কৰি আছে

মোৰ উপজি পুৱাৰ নৈ

আজি শাওণৰ পূৰ্ণিমা
ফেনে-ফোটোকাৰে বাঢ়ি অহা মোৰ উপজি পুৱাৰ নৈখনে
                                         পাহ-ভাঙি মেল্লি দিছে হৃদয়
কোনোবা সপোনৰ চোতালত
নৈ ডঁৰিয়ালিৰে গৈ থকা জোনটোৰ পোহৰত জিক্‌মিকাই উঠিছে
কাৰ বা আখলৰ ফুটছাই আৰু ক'ৰে বা জুহালৰ শুই পৰা জুই
                                          জাল-দহি চাদৰখনৰ দৰে জিলমিল ...
কথাৰ লাচতে কলিজাত মোৰ বিজুলী পিছলে
মানুহৰ সৰ্বতিকালৰ কান্দোনেৰে নৈ বৈ আহে

                                          বাট-পাহৰা আমাৰ জীৱনৰ আটকীয়া বাটেৰে ...

ভূঁইতলৰ গীত

তোৰ ভূই-ৰোৱা হাতৰ মুঠিত উচ্‌পিচাই আছে মোৰ ধানৰ কঠীয়া
ধানবোৰ যেতিয়া লহ্‌পহকৈ বাঢ়ি উঠিব
                                       তোৰ সেমেকা হাতেৰে নিৰাই ল'বি ধাননিডৰা -
ভাদমহীয়া ৰ'দৰ চোকত ইচাট্‌ বিচাট্‌ ধানৰ পাতে পাতে
                                        জঁপিয়াই ফুৰিব সেউজীয়া ফৰিং
ধাননি-সাবটা নৈখনৰ বোৱতী সোঁতত জিল্‌মিলাই থাকিব
                                        বাখৰ পতোৱা ৰ'দৰ এবুৰি-ছঅঁৰা ছাঁ -
তোৰ কঠীয়া-ৰোৱা হাতদুখন অলপ খৰকৈ চলা বেলি পৰিবলৈ হ'ল ...


এক চিৰকলীয়া গান


ৰাতি বৰুকৈয়ে হৈছে
সাঁজৰ শলিতাগছ এতিয়াও ট-ট কৰে জ্বলি আছে

এখিলা দুখিলাকৈ বতাহত আঁহতজোপাৰ পাত সৰিছে
এন্ধাৰেৰে গা-ঢাকি হাবিতলীয়া এবাহ মৌ ৰহঘৰা ভাঙি উৰি আহিছে

মই অকলশৰে মুকলিত থিয়-দি আছো -
এটা চিৰকলীয়া গানে মোক গুণ্‌গুণকৈ সাবটি ধৰিছে

মোলান পৰি আহিছে
বিৰহ-কাতৰ শেষৰাতিৰ তৰাটোৰ তিৰবিৰ দুচকু

শাওনৰ পথাৰত এদিন

ডেও পৰি থকা শাওনৰ আকাশখনে
                                         এতিয়া খন্তেক নিসমৰ দিছে

আজি মোৰ হাতদুখন অজানিতে কঁকালৰ তললৈ নামি গৈছে
নমি গৈ যেন নাঙলৰ মুঠি খামুচি ধৰিব -
মৰিচা পৰি থকা ফালখন নিজ-ঘামেৰে মচি
                                    চিক্‌চিকীয়া কৰি মই অজৰাই ল'লো -
খেতিবাতি মই নিশিকিলো
মাটিৰ গোন্ধত হাতৰ মুঠি মোৰ টান কট্কটীয়া হৈ অহিছে ...


Drawing Tutorial 022 - Drawing materials(part 2)

In our last tutorial on drawing materials we covered paper, pencil, eraser and sharpener, the basic tools with which one can start drawing and sketching.

Today we will look into one fantastic sketching and drawing tool and medium. PEN and INK. Pen and ink is considered one of the most bold drawing instrument/medium. Its uniqueness lies in the fact that unlike most of the drawing mediums it cannot be erased once applied and that limits the wrong strokes by deliberately being more careful with each stroke. Though it may seem to restrict the creative freedom, on the contrary it bolsters confidence by eradicating use of erasers or other masking layer to cover up errors. It helps learning the importance of strokes and therefore leads to minimizing unnecessary strokes creating a wonderful story.

Having said so, pen and ink can be used over light pencil drawings for a controlled and intricate drawings. But it still holds true that marks cannot be erased in most cases although white inks can be used to add some make up over erred ink lines.

Pens can be used to draw line drawing, drawings with hatching of different styles or with brushes similar to watercolour. Different application styles give distinction in the final result and is appealing in their own merits.