অস্তাচল অভিমুখী ধাৱমান সূৰ্যৰ বিদ্ৰুপ
ভীষণ ৰহস্যময় এক সুদীৰ্ঘ ছাঁয়াই
বাৰে বাৰে প্ৰণামিলে পূবৰ আকাশ
জীৱন আগুৰি ল'লে সৃষ্টিৰ মায়াই
ভীষণ ৰহস্যময় এক সুদীৰ্ঘ ছাঁয়াই
বাৰে বাৰে প্ৰণামিলে পূবৰ আকাশ
জীৱন আগুৰি ল'লে সৃষ্টিৰ মায়াই
তোমাৰ কথা ভাবিলেই - Tomar katha bhabilei - Poems of Ram Gogoi
নিজম ৰাতি
তোমাৰ কাথা ভাবিলেই
তোমাৰ কাথা ভাবিলেই
মই স্পৰ্শ কৰোঁ
এখনি নিৰ্জন নদীৰ নগ্ন শৰীৰ ।
ভাহি যায়্য সেই নদীৰ বুকুত
তোমাৰ প্ৰেমৰ সাত সাউদৰ বেহা লৈ
চান্দোৰ ডিঙা
মোৰ বুকুৰ হেঙুল হাইতাল বুলীয়া
চতুৰ্দ্দশীৰ জোন ।
তোমাৰ কথা ভাবিলেই
মোৰ বুকুৰ মাজত বাজি উঠে এটি বাঁহী
আৰু তেতিয়া
ৰতিগন্ধা ৰাতিৰ
বেথাৰে সেমেকা নিৰ্জনতাৰ মাজত
বুকুত হাত থৈ
পলে পলে উৎকৰ্ণ হৈ মই শুনো
মোৰ নিজৰেই হৃৎস্পন্দন
আৰু মোৰ দুগালেদি নিগৰি আহে
বাঁহীৰ সুৰৰ দৰেই
দুধাৰি চকুৰ পানী
তোমাৰ কথা ভাবিলেই
মই এটা সেউজীয়া ঠিকনাৰ সন্ধানত
উদ্বাউল হওঁ । বহুদিন হ'ল
ঠিকনাটো ক'ত যে হেৰাই গ'ল,
নদীৰ নামত, জোনাকৰ নামত
বহুদিন কবিতা লিখাই নাই ।
বহুদিন তুমিও লিখা নাই
কাকিনী তামোলৰ কপৌফুলৰ কথা
মোলৈ এখন নীলা খামৰ চিঠি ।
অথচ, কি আশ্চৰ্য
তোমাৰ কথা ভাবিলেই
নিজম ৰাতি
মই স্পৰ্শ কৰোঁ
এখনি নিজম নদীৰ নগ্ন শৰীৰ ।
Fular sugandhat tumi - ফুলৰ সুগন্ধত তুমি - Poems of Ram Gogoi
ফুলৰ সুগন্ধত তুমি
বিচাৰিছিলানে কোনোদিন
নিহিত বেদনা
তুমি কেনেকৈ বুটলি ল'লা
সেই ফুল শেৱালি, বকুল
আৰু মই তোমাৰ বাবে
মোৰ অনুজ বন্ধু,
তোমালোকে মুৰ তুলি চোঁৱা
মই তোমালোকৰ বাবে
বোকাৰ পৰা তুলি আনিছোঁ
ভেট, পদুম
আৰু কলমৌ, আৰু মোৰ
অফাল কলিজা ।
প্ৰয়োজনত
তোমালোকৰ বাবেই
মোৰ হৃদয়
তোমাৰ আমাৰ সুখ আৰু দুখ
বোকোচাত লৈ
আমি গেত গাম
ঐক্যতানত,
আমি কবিতা লিখিম
আমাৰ কবিতাৰ প্ৰতিটো শব্দত
তুমি মোক বিচাৰিবা
মই বিচাৰিম
তোমাক
তোমাৰ হৃদয় ।
Kakadeutar har - Nabakanta Barua (9) : ককাদেউতাৰ হাড় - নবকান্ত বৰুৱা
ককাদেউতাৰ হাড়
(নৱম অধ্যায়)
কিছুদিন আগতে উজনি খণ্ডত আকাল হৈ গৈছিল; আকাশত পুবা-পশ্চিমাকৈ বৰ এটা নেজাল তৰা ওলাইছিল । কাকতী ফৰিঙে পথাৰ-সমাৰ টকলা কৰি পেলাইছিল । মানুহ মৰিছিল বহুতো । ৰূপ টকাত চাউল টেমি কিনি খাব পৰা মানুহ নো আছিল কেইজন ? মাউৰ হইজাত মৰাদি পালে পালে মানুহ মৰিছিল । মানুহবোৰে কচু-ঢেকিয়া বিচাৰি ফুৰিছিল পেটৰ কলমলনিত । তেতিয়া হয়তো হাবিয়ে - বননিয়ে মৰা বা বেমাৰী মানুহ দুই-চাৰিটা বাঘে খাইছিল । এবাৰ মানুহ খাবলৈ পালে বোলে বাঘে আৰু আন চিকাৰলৈ মন নেমেলে । মানুহৰ মঙহৰ যে কিবা এটা বেলেগ সোৱাদ আছে বুলি খেনোৱে ভাবে যদিও জনাই জানে আচল কথাটো বেলেগ । মানুহৰ দৰে সহজ চিকাৰ আৰু কিবা আছে জানো ? মানুহৰ শিং নাই, চোকা দাঁত নাই, জোঙা নখ নাই, - ম'হ এজনীয়ে যিখিনি বাধ দিব পাৰে মানুহে অকলে তাকো নোৱাৰে । অকলশৰীয়া হৈ থাকিলে মানুহৰ নিচিনা নিশকতীয়া জীৱ আৰু নাই । গতিকে মানুহখোৱা বাঘ তেনে মানুহকেই ধৰে ।
উজনিৰ ফালে সেই সময়ত নিসচয় বহুতো মানুহখোৱা বাঘ ওলাইছিল । তাৰে কোনোবা এটা বাঘে সম্ভবতঃ নামবৰ হাবি পাৰ হৈ আহি ডবকা হৈ খাগৰিজান সোমাইছিলহি । কিছুদিনৰ পৰা এই অঞ্চলত বাঘৰ উৎপাত বৰ বেছি হৈছিল । ইমান চোৰাংভাৱে বাঘটোৱে চল-ফুৰা কৰিছিল যে মানুহে বহুত দিনলৈকে কিহেনো মানুহবোৰ নিয়ে ঠাৱৰকে কৰিব পৰা নাছিল । দেও, ভূত বা চৰীয়া-পৰীয়াৰ হাততে মৰা বুলিহে ভাবিছিল । কলঙৰ ঘাটৰ পৰা হঠাৎ এদিন যেতিয়া নাৱৰীয়া এটা নাইকিয়া হ'ল, তেতিয়াহে তেজৰ চকা আৰি বালিত বাঘৰ খোজ দেখি মানুহে বাঘ বুলি জানিলে । পিচত আজি শালনাত, কাইলৈ ডকমকাত, পৰহিলৈ ব চামগুৰিত এটা দুটাকৈ মানুহ হানি হ'বলৈ ধৰিলে । টেপু বহুৱাকো বহুতে বাঘে খোৱা বুলিয়ে জানিছিল ।
নানান ফন্দি কৰিও বাঘটো কোনেও মাৰিব পৰা নাছিল । সাহ বা বুদ্ধি একোৰেই বাঘটোক সৈমান কৰিব পৰা নাছিলে মানুহে । বাঘটোক আটায়ে বুলিছিল গড়গঞা বাঘ । দুটা কাৰণত । গড়গাঁওত আকালত মৰা মানুহ খাই মানুহখোৱা হোৱা বুলি ভাবি, আৰু তাৰ তলা নলা ধৰিব নোৱাৰাৰ বাবে । বাঘটো মাৰিব বা ধৰিব নোৱাৰি পিচলৈ মানুহে তাক দেও বুলি ভাবিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে । এবাৰ কোনোবা এজনে ক'লেহি বোলে মুঢ়ানীত বাবাজী এজন আছেহি - মান কথা নুবুজি । কিবা বিংবিং বাংবাংখন কৰে । সিয়েই ৰাতি হলে বাঘ অৱতাৰ হয় । বাৰে খেলৰ ৰাইজ গোটখাই এদিন বাবাজিক ধৰি বহি থাকোতে হোলোঙাৰে খুচি মাৰি পেলালেগৈ । কিন্তু তেতিয়াও বাঘৰ উৎপাত নকমিল । পিচত গাৰো মানুহ এটাই ক'লে বোলে বাবাজীক পুৰিহে মাৰিব লাগিছিল - বাঘ আৰু দেও দুয়োটাই জুইলৈ ভয় কৰে । এইবোৰ বোলে কিবা মাছাদু বাঘ ।
ভোগায়ে ঠিক কৰিলে , এইবাৰ বাঘটো মাৰিবই লাগিব । ইয়াৰ আগতে তেওঁ দুবাৰমান চেষ্টা কৰি চাইছিল । পিচে ইমান তপত খবৰ নোপোৱাৰ বাবে দিহা কৰে মানে বাঘৰ চিনকে নোপোৱা হয় । লৰালৰিকৈ ভিতৰৰ পৰা পাক এটা মাৰি আহি ভোগায়ে প্ৰস্তাৱ কৰিলে ৰাতিয়েই বাঘ ভেটা হওক । কাৰো উত্তৰলৈ বাট নেচাই বৰগী খেলৰ ৰতিকান্তক ক'লে , " তই টিঙিৰা বেজক খবৰ দেগৈ য। আৰু খীৰমন , তই উকিয়াই জনাই দে কথাটো গাঁৱত ।"
নিমিষতে গোটেইখন কৰ্মব্যস্ত হৈ পৰিল । ওচৰৰ পৰা দুৰলৈকে শুনা গ'ল খীৰমন বৰাৰ লেনীয়া দীঘল ৰিং - " ব ন ৰ জা ঐ - " ইখন সিখন গাঁৱৰ পৰা আৰু তেনে ৰিং শুনা গ'ল ।
ৰাতি বাঘ ভেটা সহজ কথা নহয় । তাতে মানুহখোৱা বাঘ । কিন্তু ভোগাই পিচ হুঁহকি অহা মানুহ নহয় । এজনে ভোৰভোৰালে " এনেয়ে বনৰ ৰজা বাঘ, তাতে আকৌ মানুহখোৱা, তাৰ ওপৰতে আকৌ গড়গঞা । এঃ ৰাতিখন ক'ত ভেটিব পৰা যাব ।"
ভোগায়ে খঙৰ ভাবত ক'লে, " বনৰ ৰজা যদি বনত থাকক গৈ , আমাৰ গাঁৱত কিয়?" তাৰ পিচত গহীন শান্ত ভাৱে যোগ দিলে, "পাৰোঁ নোৱাৰো চাওঁচোন বাৰু । আমাৰ টিঙিৰা বেজে বান্ধি দিলে বাঘ যাব কলৈ ? আৰু ৰাইজ, সুবিধা এৰিব নেপায় । আৰু এনেবোৰ কামত হেমাহি কৰিবও নেপায় ।"
----------------------
কোৱা প্ৰিয়তমে - ৰাম গগৈৰ কবিতা - Kowa priyatame - Poems of Ram Gogoi
কোৱা প্ৰিয়তমে
কোৱা প্ৰিয়তমে,
চেনেহতে পমি যোৱা
তোমাৰ বুকুৰ
কোৱা প্ৰিয়তমে,
চেনেহতে পমি যোৱা
তোমাৰ বুকুৰ
জোনালী উমেৰে
পাৰিবানে দিব
মোৰ হৃদয়ত অকণি উত্তাপ !
প্ৰায়ন্ধকাৰ
অস্ত আকাশৰ ফালে
অকলশৰীয়া হৈ
উৰি গৈ থকা
সেই যে চৰাইজনী ঃ
পাৰিবানে দিব মোক
তুমি
তাইৰ মনৰ খবৰ !
কোৱাচোন,
বিষাদে সেমেকা ৰাতি
শীত আৰু হেমন্তৰ নীৰৱ নদীত
কিয় উটি যায়
মোৰ হৃদয়
আৰু
শেতাপৰা
হালধীয়া এটা জোনবাই !
সেই যে চৰাই জনী Sei je choraijoni - ৰাম গগৈৰ কবিতা - poems of Ram Gogoi
সেই যে চৰাইজনী
উৰ্ধ্বমুখী,
উৰ্ধ্বমুখী,
ঠোটত এগছি শুকান ববচা বন
তাই উৰি যায় আকাশলৈ
ওখ বিৰিখত নীড় এটি সজাৰ বাসনা ।
মধ্যাহ্ন সূৰ্য্যৰ আলোকপ্ৰপাতত
উদ্ভাসিত হৈ উঠে
তাইৰ প্ৰত্যয়দীপ্ত দুখনি নিটোল ডেউকা
তাইৰ গাৰ চিকুণ পাখিবোৰ
তিৰবিৰ কৰে ,
ক্ষণে ক্ষণে
সোণালী ৰুপালী হয় ।
কিবা এক অনিৰ্বচনীয় আনন্দত
তাইৰ বুকুত উথলি উঠে
স্বপ্নময় মায়াময় সুৰৰ লহৰ,
সেই সুৰৰ লহৰত
বতাহত ধ্বনিত হয় ইমনকল্যাণ,
দূৰণিৰ আকাশত মেঘ সজল হয়
গগণপথৰ আলোকমালাত
বিচ্ছুৰিত হয় অজস্ৰ স্বৰ্ণবিন্দু
আৰু
সাৰ পায় প্ৰেমৰ দেৱতা ।
পত্ৰ পুস্প সুশোভিত
ওখ বিৰিখৰ
স্নেহময় ছায়াৰ মাজত
সেই চৰাইজনী বাঙ্ময় হৈ উঠে ,
তাইৰ কথা, তাইৰ গীতত
বিৰহ-আকুল দৰদী কবিৰ
মনোৰম কবিতাৰ ছন্দৰ হিল্লোল ,
তাই পেখম ধৰি নাচি নাচি
কাৰোবাক যেন মাতে ,
তাইৰ নাচোনত ব্যকুল হয় পুৰুষ হৃদয়
কাষ চাপি আহে
শৰবিদ্ধ আহত বিহগ ।
সৰু এটি নীড়ৰ মাজত
ৰৈ ৰৈ শিহৰি উঠা সেই চৰাইজনীৰ
আৱেগস্তনিৰ পেলব পাখিৰ উমত
আপাতকঠিন শুভ্ৰ আৱৰণৰ মাজত
ধীৰে ধীৰে সঞ্চাৰিত হয়
নতুন প্ৰাণশক্তি
সাৰ পায় এক অভিনৱ জৈৱিক সত্ত্বাই
এদিন
সেই আৱৰণ ভাঙি
বিস্ফোৰিত হয় দুটি সুকোমল আঁখি
এনেকৈয়ে
উদিত হয় এটি নতুন প্ৰজন্ম;
এনেকৈয়ে
হে মোৰ অনুভৱৰ সখী
তুমি সেই চৰাইজনী হৈ
মোৰ দেহাতীত চৈতন্যৰ
ওখ বিৰিখত
নীড় সাজি আছা ।
কেতিয়ানো সেই চিকুণ গছজোপা - Ketiyano sei gachajopa - Poems of Ram Gogoi
কেতিয়াবা সেই চিকুণ গছজোপা
পহপহীয়া হৈ বাঢ়ি আহিল
পহপহীয়া হৈ বাঢ়ি আহিল
মোৰ বুকুৰ মাজত
মই একো গমকে নেপালোঁ ।
গছজোপাই এতিয়া তাৰ শিপাবোৰ
মোৰ বুকুৰ গভীৰলৈকে মেলি দিছে ,
এনেকৈয়ে যেন বিস্তাৰিত হৈছে
গছজোপাৰ অধিকৃত এক বিশাল সাম্ৰাজ্য
মোৰ বুকুৰ মাজত,
তাৰ শিপাবোৰে কথিন হৈ
খামুচি ধৰিছে মোৰ হৃদয় আৰু
এতিয়া মই অনুভৱ কৰিছোঁ
শিপাবোৰৰ স'তে মোৰ
জন্ম জন্মান্তৰৰ অবিচ্ছিন্ন অচ্ছেদ্য বন্ধন
নিবিড় প্ৰেমৰ । অনুৰাগে অনুৰাগে
উদ্বেলিত প্ৰতিদিন প্ততিটো মুহুৰ্ত ।
এতিয়া নিঃসংগতা মোৰ বেদনাৰ
সহচৰ হৈ নাহে । নিবিড় নীৰৱতাই
মোক আৰু অমনি নকৰে ,
কিয়নো আৱেগৰ লাগি
বাৰে বাৰে কপি উঠা গছৰ পাতবোৰে
মোৰ স'তে কথা পাতে
অন্তৰংগ বন্ধুৰ দৰে ।
গছজোপাই এতিয়া মোক তুমি বুলি মাতি
অনিৰ্বচনীয় আত্মপ্ৰসাদত
নিজেই বিভোৰ হয়,
তন্দ্ৰালস হয় আৰু সপোন দেখে
মোৰ বুকুত সোমাই
আকাশত উৰি ফুৰাৰ
মোৰ স'তে সমস্বৰে গীত গোৱাৰ
মধুৰ সপোন ।
গছজোপাৰ শিপাবোৰে
কঠিনতৰ হৈ
মোৰ হৃদয় খামুচি ধৰে
মোৰ স্নায়ু আৰু শিপাবোৰ
সক লো এক হৈ যায় ।
গছজোপাই আলফুলে মোক সাৱটি লয়
মই তাৰ বুকুত মুখ লুকুৱাই
চকু দুটি মুদি দিওঁ,
অনাস্বাদিত অমৃতৰ সন্ধানত
মোৰ মন মতলীয়া হয়,
আৰু
কণমানি এটি শিশুৰ দৰেই
পৰম নিৰ্ভৰতাৰে
মই গছজোপাৰ বুকুত
টোপনি যাও ঁ ।
কেতিয়া যে
সখী বুলি মৰমতে পমি যোৱা
মাতষাৰি মাতি -
গছজোপাই মোক টোপনিৰ পৰা জগাই তোলে,
সপোন নে দিঠক
মই একো গমকে নেপাওঁ ।
তাৰ পাছত
গছজোপা মোৰ স'তে মোৰ হৃদয়ত
লীন হৈ যায়
মই গছ জোপাৰ স'তে, গছ জোপাৰ
হৃদয়ত
বিলীন হৈ যাওঁ
এনেকৈয়ে,
এনেকৈয়ে চিৰন্তন ।
দুখ মোৰ অশ্ৰুমতী - ৰাম গগৈৰ কবিতা
দুখ মোৰ অশ্ৰুমতী
অন্তঃসলিলা ফল্গু
দুখ মোৰ
হৃদয়ৰ অতল গভীৰৰ পৰা উত্থিত
অন্তঃসলিলা ফল্গু
দুখ মোৰ
হৃদয়ৰ অতল গভীৰৰ পৰা উত্থিত
জীৱনৰ বিমল আনন্দ ।
বসন্তৰ কোমল কুঁহিপাতৰ দৰে
দুখ মোৰ
কেতিয়াবা সেউজীয়া হয়,
কেতিয়াবা সাতৰঙী ৰামধনু হৈ
বৰ্ণাভ মেঘৰ স'তে লুকভাকু খেলে,
কেতিয়াবা
এগছি নিঃসংগ সান্ধ্য প্ৰদীপৰ
শিখা হৈ জ্বলি থাকে
মোৰ মনৰ তুলসী তলত ।
হে মোৰ অনুভৱৰ সখী
তুমি জানানে,
দুখ মোৰ
মোৰ আইৰ বিবৰ্ণ দুগালেদি
বৈ অহা
জীৱনৰ অন্তিম ক্ষণত ।
অবিমিশ্ৰ দুধাৰি লোতক,
মই সেই লোতকত অৱগাহন কৰোঁ
মই চকু দুটি মুদি দিওঁ
আৰু
পাহৰি যাওঁ মোৰ নিজৰ অস্তিত্ব ।
নিঃস্ব মই, ৰিক্ত মই,
সেই ৰিক্ততাই মোক লৈ যায়
চিৰন্তন বিষাদৰ উপলব্ধিৰ মাজলৈ ।
জীৱনৰ বিমল আনন্দৰ অনুভূতিৰে মাজলৈ ।
মই সেই আনন্দৰ জোৱাৰত
উটি ভাঁহি যাওঁ ।
মই খেলা কৰোঁ
মোৰ নিজৰ মনৰ সতে
মই কথা পাতো
মোৰ শৈশৱ, মোৰ কৈশোৰ ,
মোৰ যৌৱনৰ স'তে,
মই উভতি চাওঁ
মই হেৰাই যাওঁ
সকলো স্থুলতাৰ ঊৰ্ধত
আকাশৰ নীলাৰ মাজত ।
হে মোৰ অনুভৱৰ সখী
তুমিতো জানাই
দুখ মোৰ অশ্ৰুমতী
অন্তঃসলিলা ফল্গু
দুখ মোৰ
হৃদয়ৰ অতল গভীৰৰ পৰা উত্থিত
জীৱনৰ বিমল আনন্দ ।
তেতিয়া জোনটোৰ ৰূপহ জোনাকে - ৰাম গগৈৰ কবিতা
তেতিয়া জোনটোৰ ৰুপহ জোনাকে
পৃথিৱীখন সাৱটি লৈছিল,
পৃথিৱীখন সাৱটি লৈছিল,
সমীৰণৰ শীতল কোলাত
ৰাতিটো নিঃপাল দি শুই আছিল ।
হালধীয়া চৰাইজনী - Halodhiya soraijoni - ৰাম গগৈৰ কবিতা - Poems of Ram Gogoi
হালধীয়া চৰাইজনী
অ' মোৰ প্ৰাণপখী
দুৰৈ হৈ নাযাবি দেই ।
অ' মোৰ প্ৰাণপখী
দুৰৈ হৈ নাযাবি দেই ।
তই ইমানদিনে
Tumi kola kobita likhiba - তুমি ক'লা কবিতা লিখিবা - ৰাম গগৈৰ কবিতা - poems of Ram Gogoi
তুমি ক'লা, কবিতা লিখিবা
কাৰ বাবে লিখিম কবিতা !
যেতিয়া উজুটি খাওঁ আগবাঢ়ি
যোৱাৰ বাটত, প্ৰতিটো খোজত
তেতিয়া উভতি চাওঁ
এৰি অহা বাটে বাটে
কি ফুল বুটলিলো
গধুলি গোপাল নে শেৱালি বকুল
নে কৰণি ভৰাই কেৱল তেজিমলা ফুলঙ্গ
তুমি ক'লা, কবিতা লিখিবা
কাৰ বাবে লিখিম কবিতা
যেতিয়া উজুটি খাওঁ
আগবাঢ়ি যোৱাৰ বাটত
তেতিয়া উভতি চাওঁ
সেইবোৰ এৰি অহা গাঁও,
য'ত মই উমলিলো ধূলি মাকতিৰে,
হাত মেলি নাচিছিলোঁ
বতাহত নাহৰ পাতৰ দৰে
আঙুলি কঁপাই,
কত গীত গাইছিলোঁ
আকাশৰ জোন তৰা চাই
ৰিণিকি ৰিণিকি দূৰ-বহুদূৰ দূৰান্তত ।
কি গীত গাইছিলোঁ,
কি সুৰত নাচি উঠিছিল
তোৰ মনৰ গৰখীয়া বাঁহী,
এতিয়া
কোন ৰাধিকাই চুৰ কৰি নিলে
সেই বাঁহী
আগলী, বাঁহৰ বাঁহী
(মোৰ যৌৱনৰ প্ৰথম পুৱাৰ)
তুমি পাৰিবানে ক'ব
কি গোপনে দুখত মজি আছে
মোৰ মন ।
Enekoiye bohag aahi - এনেকৈয়ে বহাগ আহি - Poems of Ram Gogoi - ৰাম গগৈৰ কবিতা
এনেকৈয়ে বহাগ আহি
বাৰে বাৰে
গুচি যায়
দেওধ্বনি তুলি মোৰ গাত
বাৰে বাৰে
গুচি যায়
দেওধ্বনি তুলি মোৰ গাত
Tumi ahim buli koisila - Poems of Ram Gogoi - তুমি আহিম বুলি কৈছিলা - ৰাম গগৈৰ কবিতা
তুমি আহিম বুলি কৈছিলা ।
চিকুণাই মনৰ পদূলি
বৰণৰ তোৰণ সজাই
বাট চাই ৰ'লো বহুদিন
হে মোৰ অনুভৱৰ সখী
তুমি চোন আজিও নাহিলা ।
বহুদিন হ'ল
হৃদয়ৰ দুৱাৰডলিত
পুতি থোৱা আছে দুটি
কলপুলি,
আৱেগৰ বা লাগি
আগলি কলাৰ পাত
কতবাৰ ল'ৰে চৰে,
আমডালি মৰহি শুকালে
তুমি তাৰ খবৰ নল'লা,
আজিও নাপালো মই
তোমাৰ মনৰ খবৰ ।
তুমি আহিম বুলি কৈছিলা ।
সজোৱা তোৰণ মোৰ
তোমাৰ বাবেই সজা হৈ আছে,
বুকুৰ মাজত সাঁচি থোৱা আছে
এটি সোণৰ সফুঁৰা
তুমি আহি খুলি ল'বা বুলি
হয়তো তেতিয়া
পুলকিত হ'ব
মোৰ হৃদয় ।
প্ৰতীক্ষাৰ অন্তত কেতিয়াবা আহিব সেই অমৃতক্ষণ,
নাচি উঠিব
প্ৰেমৰ বিমল আনন্দ,
হে মোৰ অনুভৱৰ সখী
ক'বানে
তুমি কেতিয়া আহিবা ?
Ki surere bajala bahi - Poems of Ram Gogoi - কি সুৰেৰে বজালা বাঁহী - ৰাম গগৈৰ কবিতা
কি সুৰেৰে বজালা বাঁহী
কি সুৰেৰে উতলা হ'ল
তোমাৰ বহাগী মন
কেতিয়াবা যে
কি সুৰেৰে উতলা হ'ল
তোমাৰ বহাগী মন
কেতিয়াবা যে
Khirikire sheetar komal batah echati - poems of Ram Gogoi - খিৰিকিৰে শীতৰ কোমল বতাহ এছাটি - ৰাম গগৈৰ কবিতা
খিৰিকিৰে শীতৰ কোমল বতাহ এছাটি
সোমাই আহিছিল,
কুৱলীয়ে ঢাকি ৰাখিছিল আকাশ,
চতুৰ্দশীৰ ম্লান জোনটো
Moi sunichilo eti bahir mat -- Poems of Ram Gogoi - মই শুনিছিলোঁ এটি বাঁহীৰ মাত - ৰাম গগৈৰ কবিতা
মই শুনিছিলোঁ এটি
বাঁহীৰ মাত
মই দেখিছিলোঁ
তোমাৰ দুটি নয়নমণিত
মৰম ব্যাথাৰ
কত ঘাত প্ৰতিঘাত !
কি বুলি মই মাতিম তোমাক
অ' মোৰ নুমলী,
অ' মোৰ বুকুৰ ধন !
মোৰ বুকুৰ মাজত
মই শুনিছিলোঁ এটি
বাঁহীৰ মাত ।
Abhimanatei tomar chakulo sare - Poems of ram Gogoi - অভিমানতেই তোমাৰ চকুলো সৰে - ৰাম গগৈৰ কবিতা
অভিমানতেই তোমাৰ চকুলো সৰে,
যেনেকে আহিন আহিল বুলি
শেৱালিৰ পাহি সৰে
নিয়ৰৰ স্নিগ্ধ পৰশত ।
যেনেকে আহিন আহিল বুলি
শেৱালিৰ পাহি সৰে
নিয়ৰৰ স্নিগ্ধ পৰশত ।
Tumi jatei naathaka - Poems of Ram Gogoi - তুমি য'তেই নাথাকা - ৰাম গগৈৰ কবিতা
তুমি য'তেই নাথাকা
নিয়ত তুমি মোৰ চকুৰ মণিত ।
মনোৰমা,
হে মোৰ অনুভৱৰ সখী,
নিয়ত তুমি মোৰ চকুৰ মণিত ।
মনোৰমা,
হে মোৰ অনুভৱৰ সখী,
Ful chingo buli - Poems of Ram Gogoi - ফুল ছিঙো বুলি - ৰাম গগৈৰ কবিতা
ফুল ছিঙো বুলি মেলি দিলো হাত
চকুপানী টুকি
তুমি ক'লা ঃ
'হাতো নেমেলিবা ফুলো নিছিঙিবা
চকুপানী টুকি
তুমি ক'লা ঃ
'হাতো নেমেলিবা ফুলো নিছিঙিবা
Moi jetiya kobita likhho - Poems of Ram Gogoi - মই যেতিয়া কবিতা লিখো - ৰাম গগৈৰ কবিতা
মই যেতিয়া কবিতা লিখোঁ
তেতিয়া
মই তোমাৰ কথা ভাবো
মই দূৰ দূৰান্তৰ আকাশলৈ চাওঁ
তেতিয়া
মই তোমাৰ কথা ভাবো
মই দূৰ দূৰান্তৰ আকাশলৈ চাওঁ
Paharar bukut mukh Lukuai - Poems of Ram Gogoi - পাহাৰৰ বুকুত মুখ লুকুৱাই - ৰাম গগৈৰ কবিতা
পাহাৰৰ বুকুত মুখ লুকুৱাই
শুই থকা
বতাহ জাক
কেতিয়া যে সাৰ পালে,
গছৰ আগৰ কুহিপাতবোৰে
কাৰ সপোন দেখিলে,
কিজানিবা বসন্ত আকৌ আহিল ।
শুই থকা
বতাহ জাক
কেতিয়া যে সাৰ পালে,
গছৰ আগৰ কুহিপাতবোৰে
কাৰ সপোন দেখিলে,
কিজানিবা বসন্ত আকৌ আহিল ।
Ketiya basanta ahil - Poems of Ram Gogoi - কেতিয়া বসন্ত আহিল - ৰাম গগৈৰ কবিতা
কেতিয়া বসন্ত আহিল
তোমাৰ মনৰ পদুলিৰ এজুপি গোলাপ
কেতিয়া ফুলিল !
তোমাৰ মনৰ পদুলিৰ এজুপি গোলাপ
তোমাৰ মনৰ পদুলিৰ এজুপি গোলাপ
কেতিয়া ফুলিল !
তোমাৰ মনৰ পদুলিৰ এজুপি গোলাপ
Aji bohudin hol - Poems of Ram Gogoi - আজি বহুদিন হ'ল - ৰাম গগৈৰ কবিতা
আজি বহুদিন হ'ল
গীত গোৱা চৰাই এজনী
মোৰ বুকুৰ মাজত
বাঁহ বান্ধি আছে
গীত গোৱা চৰাই এজনী
মোৰ বুকুৰ মাজত
বাঁহ বান্ধি আছে
Tomar kabitar pratito barnoi - Poems of Ram Gogoi - তোমাৰ কবিতাৰ প্ৰতিটো বৰ্ণই
তোমাৰ কবিতাৰ প্ৰতিটো বৰ্ণই
মোৰ বাবে এটি এটি মুকুতাৰ মণি
মই যদি জানিলোহেঁতেন
কেনেকৈ তোমাৰ আঙুলিৰ
Moito nejano - poems of Ram gogoi - মইতো নেজানো - Ram Gogoir kobita
মইতো নেজনো
তুমি জানানে নেজানা
তুমি কেনেকৈ জ্বলি আছা
মোৰ মনৰ গহনত
মোৰ মৰমৰ পূজাৰ বেদীত
নিৰলা-ৰাতিৰ
প্ৰদীপৰ শিখা হৈ
তোমাৰ কথাকে ভাবো
নিতৌ গধূলি পুৱা
তথাপিও এদিনো নহ'ল কোৱা
সেই কথাষাৰি
ভালপোৱা
ভালপোৱা
সেই যে জোনটি বুকুত
সাৱটি লোৱা
মইতো নেজানো
তুমি জানা নে নাজানা
মোৰ মনৰ
দুখৰ দুষাৰি কথা
Songs of Bhupen Hazarika - ভুপেন হাজরিকার বাংলা গান
সাগর সঙ্গমে
সাগর সঙ্গমে
সাগর সঙ্গমে
সাঁতার কেটেছি কত
কখনো তো হই নাই ক্লান্ত
সাগর সঙ্গমে
সাঁতার কেটেছি কত
কখনো তো হই নাই ক্লান্ত
তথাপি মনের মোর প্রশান্ত সাগরের
ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
মোর মনের প্রশান্ত সাগরের বক্ষে
জোয়ারের নাই আজি অন্ত
অজস্র লহরী নব নব গতিতে
এনে দেয় আশা অফুরন্ত
সাগর সঙ্গমে
মোর প্রশান্ত পারেরো কত মহাজীবনের শান্তি আজি আক্রান্ত
নব নব সৃষ্টিতে দৈত্য দানবে করে নিষ্ঠুর আঘাত অবিশ্রান্ত
তাইতো মনের মোর প্রশান্ত সাগরের
ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
ধ্বংসের আঘাতে দিয়ে যায় প্রতিঘাত
সৃষ্টির সেনানী অনন্ত
সেই সংঘাত আনে মোর প্রশান্ত সাগরে
প্রগতির নূতন দিগন্ত
তাইতো মনের মোর প্রশান্ত সাগরের
ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
সাগর সঙ্গমে
মোর গভীর প্রশান্ত সাগরের শক্তি
ধ্বংস কে করে দিগভ্রান্ত
অগণন মানুষের শান্তির আভিযান
সৃষ্টিকামী জীবন্ত
তাইতো মনের মোর
প্রশান্ত সাগরের ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
সাগর সঙ্গমে
আজ জীবন খুঁজে পাবি
আজ জীবন খুঁজে পাবি ছুটে ছুটে আয়
আয় মরণ ভুলে গিয়ে ছুটে ছুটে আয়
হাসি নিয়ে আয় আর বাঁশি নিয়ে আয়
আজ যুগের নতুন দিগন্তে সব ছুটে ছুটে আয়
আজ ফাগুন ফুলের আনন্দে সব ছুটে ছুটে আয়
মনের চড়াই পাখিটির বাঁধন খুলে দে
শিকল খুলে মেঘের নীড়ে আজ উড়িয়ে দে
যত বন্ধ হাজার দুয়ার ভেঙে আয়রে ছুটে আয়
সময় ধারাপাতে দেখো নেই বিয়োগের ঘর
চলার পথে পথে পথের বাঁকে নেই তো আপন পর
কি আর পাবি কি আর দিবি আঙ্গুল গুণে কি
লাভের খাতায় হিসাব করে জীবন ভরে কি
আজ পাওনা দেনা মিটিয়ে দিয়ে আয়রে ছুটে আয়
আর ভালবাসার পান্না হীরে কুড়িয়ে নিয়ে আয়
এই ফাগুন ফুলের আনন্দে সব ছুটে ছুটে আয়
গঙ্গা আমার মা
গঙ্গা আমার মা পদ্মা আমার মা
ও আমার দুই চোখে দুই জলের ধারা মেঘনা যমুনা
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
একই আকাশ একই বাতাস
এক হৃদয়ের একই তো শ্বাস
দোয়েল কোয়েল পাখির ঠোঁটে
দোয়েল কোয়েল পাখির ঠোটে
একই মুর্ছনা
একই মুর্ছনা
ও আমার দুই চোখে দুই জলের ধারা মেঘনা যমুনা
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
এপার ওপার কোন পাড়ে জানি না
ও আমি সব খানেতে আছি
গাঙ্গের জলে ভাসিয়ে ডিংগা
ও আমি পদ্মাতে হই মাঝি
এপার ওপার কোন পাড়ে জানি না
শংখ চিলের ভাসিয়ে ডানা
ও আমি দুই নদীতে নাচি
এপার ওপার কোন পাড়ে জানি না
একই আশা ভালবাসা কান্না হাসির একই ভাষা
দুঃখ সুখের বুকের মাঝে
দুঃখ সুখের বুকের মাঝে
একই যন্ত্রনা
একই যন্ত্রনা
ও আমার দুই চোখে দুই জলের ধারা মেঘনা যমুনা।
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
বিস্তীর্ণ দুপারের
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
নৈতিকতার স্খলন দেখেও
মানবতার পতন দেখেও
নির্লজ্জ অলস ভাবে বইছ কেন ?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
জ্ঞানবিহীন নিরক্ষরের
খাদ্যবিহীন নাগরিকের
নেতৃবিহীনতায় মৌন কেন?
সহস্র বরষার
উন্মাদনার
মন্ত্র দিয়ে, লক্ষজনেরে
সবল সংগ্রামী, আর অগ্রগামী
করে তোলো না কেন ?
ব্যক্তি যদি ব্যক্তিকেন্দ্রিক,
সমষ্টি যদি, ব্যক্তিত্বরহিত,
তবে শিথিল সমাজকে ভাঙো না কেন ?
সহস্র বরষার
উন্মাদনার
মন্ত্র দিয়ে, লক্ষজনেরে
সবল সংগ্রামী, আর অগ্রগামী
করে তোলো না কেন?
স্রোতস্বিনী কেন নাহি বও ?
তুমি নিশ্চয়ই জাহ্নবী নও
তাহলে, প্রেরণা দাও না কেন ?
উন্মত্ত ধরার
কুরুক্ষেত্রের
শরশয্যাকে আলিঙ্গন করা
লক্ষকোটি ভারতবাসীকে, জাগালে না কেন?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
পৃথিবী আমাকে আপন করেছে ভুলেছি নিজের ঘর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি গঙ্গার থেকে মিসিসিপি হয়ে ভল্গার রূপ দেখেছি
অটোয়ার থেকে অস্ট্রিয়া হয়ে পেরিসের ধুলো মেখেছি
আমি ইলোরার থেকে রঙ নিয়ে দূরে শিকাগো শহরে দিয়েছি
গালিবের শের তাসখন্দের মিনারে বসে শুনেছি
মার্ক টোয়েনের সমাধিতে বসে গরকির কোথা বলেছি
বারে বারে আমি পথের টানে পথকে করেছি ঘর
তাই আমি যাযাবর
তাই আমি যাযাবর
বহু যাযাবর লক্ষ্যবিহীন আমার রয়েছে পণ
রঙের খনি যেখানে দেখেছি রাঙিয়ে নিয়েছি মন
আমি দেখেছি অনেক গগনচুম্বী অট্টালিকার শারী
তার ছায়াতেই দেখেছি অনেক গৃহহীন নরনারী
আমি দেখেছি অনেক গোলাপ বকুল ফুটে আছে থরে থরে
আবার দেখেছি নাফোটা ফুলের কলিরা ঝরে গেছে অনাদরে
প্রেমহীন ভালবাসা দেশে দেশে ভেঙেছে সুখের ঘর
পথের মানুষ আপন হয়েছে আপন হয়েছে পর
তাই আমি যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
শীতের শিশির ভেজা রাতে
শীতের শিশির ভেজা রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
বস্ত্রবিহীন কোন খেত মজুরের
ভেঙ্গে পড়া কুটিরের
ধিকি ধিকি জ্বলে থাকা তুষে ঢাকা আগুনের
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
সংখ্যালঘু কোন সম্প্রদায়ের
ভয়ার্ত মানুষের নাফোটা আর্তনাদ
যখন গুমরে কাঁদে আমি যেন তার
নিরাপত্তা হই
নিরাপত্তা হই
শিশিরে ভেজানো রাতে
কন্ঠরুদ্ধ কোন সুগায়কের
প্রভাত আনতে পারা একটি অমর গান
নিজেই প্রকাশ করে
আমি যেন তার সুধাকণ্ঠ হই
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
প্রচণ্ড যেন এক প্রতাপ হই
আমি যেন এক নিরাপত্তা হই
আমি যেন এক সুধাকণ্ঠ হই
শীতের শিশির ভেজা রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
প্রতিধ্বনি শুনি
মোর গায়েরো সীমানার
পাহারের ওপারে
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
কান পেতে শুনি আমি বুঝিতে না পারি
চোখ মেলে দেখি আমি দেখিতে না পারি
চোখ বুজে ভাবি আমি ধরিতে না পারি
হাজার পাহাড় আমি ডিঙ্গোতে না পারি
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
হতে পারে কোন যুবতীর শোকভরা কথা
হতে পারে কোন ঠাকুমার রাতের রূপকথা
হতে পারে কোন কৃষকের বুক ভরা ব্যাথা
চেনা চেনা সুরটিকে কিছুতে না চিনি
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
শেষ হল কোন যুবতীর শোকভরা কথা
শেষ হল কোন ঠাকুমার বলা রূপকথা
শেষ হল কোন কৃষকের বুক ভরা ব্যাথা
চেনা চেনা সুরটিকে কিছুতে না চিনি
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বিনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি
মোর কালো চুলে সকালের সোনালী রোদ পরে
চোখের পাতায় লেগে থাকা কুয়াশা যায় সরে
জেগে ওঠা মানুষের হাজার চিৎকারে
আকাশ ছোঁয়া অনেক বাধার পাহাড় ভেঙে পরে
আকাশ ছোঁয়া অনেক বাধার পাহাড় ভেঙে পরে
মানব সাগরের কোলাহল শুনি
নতুন দিনের যেন পদধ্বনি শুনি
পদধ্বনি শুনি
পদধ্বনি শুনি
মোর গায়েরো সীমানার পাহারের ওপারে
নতুন দিনের যেন প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি
সাগর সঙ্গমে
সাগর সঙ্গমে
সাঁতার কেটেছি কত
কখনো তো হই নাই ক্লান্ত
সাগর সঙ্গমে
সাঁতার কেটেছি কত
কখনো তো হই নাই ক্লান্ত
তথাপি মনের মোর প্রশান্ত সাগরের
ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
মোর মনের প্রশান্ত সাগরের বক্ষে
জোয়ারের নাই আজি অন্ত
অজস্র লহরী নব নব গতিতে
এনে দেয় আশা অফুরন্ত
সাগর সঙ্গমে
মোর প্রশান্ত পারেরো কত মহাজীবনের শান্তি আজি আক্রান্ত
নব নব সৃষ্টিতে দৈত্য দানবে করে নিষ্ঠুর আঘাত অবিশ্রান্ত
তাইতো মনের মোর প্রশান্ত সাগরের
ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
ধ্বংসের আঘাতে দিয়ে যায় প্রতিঘাত
সৃষ্টির সেনানী অনন্ত
সেই সংঘাত আনে মোর প্রশান্ত সাগরে
প্রগতির নূতন দিগন্ত
তাইতো মনের মোর প্রশান্ত সাগরের
ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
সাগর সঙ্গমে
মোর গভীর প্রশান্ত সাগরের শক্তি
ধ্বংস কে করে দিগভ্রান্ত
অগণন মানুষের শান্তির আভিযান
সৃষ্টিকামী জীবন্ত
তাইতো মনের মোর
প্রশান্ত সাগরের ঊর্মিমালা অশান্ত
সাগর সঙ্গমে
সাগর সঙ্গমে
আজ জীবন খুঁজে পাবি
আজ জীবন খুঁজে পাবি ছুটে ছুটে আয়
আয় মরণ ভুলে গিয়ে ছুটে ছুটে আয়
হাসি নিয়ে আয় আর বাঁশি নিয়ে আয়
আজ যুগের নতুন দিগন্তে সব ছুটে ছুটে আয়
আজ ফাগুন ফুলের আনন্দে সব ছুটে ছুটে আয়
মনের চড়াই পাখিটির বাঁধন খুলে দে
শিকল খুলে মেঘের নীড়ে আজ উড়িয়ে দে
যত বন্ধ হাজার দুয়ার ভেঙে আয়রে ছুটে আয়
সময় ধারাপাতে দেখো নেই বিয়োগের ঘর
চলার পথে পথে পথের বাঁকে নেই তো আপন পর
কি আর পাবি কি আর দিবি আঙ্গুল গুণে কি
লাভের খাতায় হিসাব করে জীবন ভরে কি
আজ পাওনা দেনা মিটিয়ে দিয়ে আয়রে ছুটে আয়
আর ভালবাসার পান্না হীরে কুড়িয়ে নিয়ে আয়
এই ফাগুন ফুলের আনন্দে সব ছুটে ছুটে আয়
গঙ্গা আমার মা
গঙ্গা আমার মা পদ্মা আমার মা
ও আমার দুই চোখে দুই জলের ধারা মেঘনা যমুনা
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
একই আকাশ একই বাতাস
এক হৃদয়ের একই তো শ্বাস
দোয়েল কোয়েল পাখির ঠোঁটে
দোয়েল কোয়েল পাখির ঠোটে
একই মুর্ছনা
একই মুর্ছনা
ও আমার দুই চোখে দুই জলের ধারা মেঘনা যমুনা
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
এপার ওপার কোন পাড়ে জানি না
ও আমি সব খানেতে আছি
গাঙ্গের জলে ভাসিয়ে ডিংগা
ও আমি পদ্মাতে হই মাঝি
এপার ওপার কোন পাড়ে জানি না
শংখ চিলের ভাসিয়ে ডানা
ও আমি দুই নদীতে নাচি
এপার ওপার কোন পাড়ে জানি না
একই আশা ভালবাসা কান্না হাসির একই ভাষা
দুঃখ সুখের বুকের মাঝে
দুঃখ সুখের বুকের মাঝে
একই যন্ত্রনা
একই যন্ত্রনা
ও আমার দুই চোখে দুই জলের ধারা মেঘনা যমুনা।
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
গঙ্গা আমার মা
পদ্মা আমার মা
বিস্তীর্ণ দুপারের
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
নৈতিকতার স্খলন দেখেও
মানবতার পতন দেখেও
নির্লজ্জ অলস ভাবে বইছ কেন ?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
জ্ঞানবিহীন নিরক্ষরের
খাদ্যবিহীন নাগরিকের
নেতৃবিহীনতায় মৌন কেন?
সহস্র বরষার
উন্মাদনার
মন্ত্র দিয়ে, লক্ষজনেরে
সবল সংগ্রামী, আর অগ্রগামী
করে তোলো না কেন ?
ব্যক্তি যদি ব্যক্তিকেন্দ্রিক,
সমষ্টি যদি, ব্যক্তিত্বরহিত,
তবে শিথিল সমাজকে ভাঙো না কেন ?
সহস্র বরষার
উন্মাদনার
মন্ত্র দিয়ে, লক্ষজনেরে
সবল সংগ্রামী, আর অগ্রগামী
করে তোলো না কেন?
স্রোতস্বিনী কেন নাহি বও ?
তুমি নিশ্চয়ই জাহ্নবী নও
তাহলে, প্রেরণা দাও না কেন ?
উন্মত্ত ধরার
কুরুক্ষেত্রের
শরশয্যাকে আলিঙ্গন করা
লক্ষকোটি ভারতবাসীকে, জাগালে না কেন?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
বিস্তীর্ণ দুপারের, অসংখ্য মানুষের
হাহাকার শুনেও,
নিঃশব্দে নীরবে, ও গঙ্গা তুমি
গঙ্গা বইছ কেন ?
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
পৃথিবী আমাকে আপন করেছে ভুলেছি নিজের ঘর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি গঙ্গার থেকে মিসিসিপি হয়ে ভল্গার রূপ দেখেছি
অটোয়ার থেকে অস্ট্রিয়া হয়ে পেরিসের ধুলো মেখেছি
আমি ইলোরার থেকে রঙ নিয়ে দূরে শিকাগো শহরে দিয়েছি
গালিবের শের তাসখন্দের মিনারে বসে শুনেছি
মার্ক টোয়েনের সমাধিতে বসে গরকির কোথা বলেছি
বারে বারে আমি পথের টানে পথকে করেছি ঘর
তাই আমি যাযাবর
তাই আমি যাযাবর
বহু যাযাবর লক্ষ্যবিহীন আমার রয়েছে পণ
রঙের খনি যেখানে দেখেছি রাঙিয়ে নিয়েছি মন
আমি দেখেছি অনেক গগনচুম্বী অট্টালিকার শারী
তার ছায়াতেই দেখেছি অনেক গৃহহীন নরনারী
আমি দেখেছি অনেক গোলাপ বকুল ফুটে আছে থরে থরে
আবার দেখেছি নাফোটা ফুলের কলিরা ঝরে গেছে অনাদরে
প্রেমহীন ভালবাসা দেশে দেশে ভেঙেছে সুখের ঘর
পথের মানুষ আপন হয়েছে আপন হয়েছে পর
তাই আমি যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
আমি এক যাযাবর
শীতের শিশির ভেজা রাতে
শীতের শিশির ভেজা রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
বস্ত্রবিহীন কোন খেত মজুরের
ভেঙ্গে পড়া কুটিরের
ধিকি ধিকি জ্বলে থাকা তুষে ঢাকা আগুনের
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
সংখ্যালঘু কোন সম্প্রদায়ের
ভয়ার্ত মানুষের নাফোটা আর্তনাদ
যখন গুমরে কাঁদে আমি যেন তার
নিরাপত্তা হই
নিরাপত্তা হই
শিশিরে ভেজানো রাতে
কন্ঠরুদ্ধ কোন সুগায়কের
প্রভাত আনতে পারা একটি অমর গান
নিজেই প্রকাশ করে
আমি যেন তার সুধাকণ্ঠ হই
রক্তিম যেন এক উত্তাপ হই
প্রচণ্ড যেন এক প্রতাপ হই
আমি যেন এক নিরাপত্তা হই
আমি যেন এক সুধাকণ্ঠ হই
শীতের শিশির ভেজা রাতে
শিশিরে ভেজানো রাতে
প্রতিধ্বনি শুনি
মোর গায়েরো সীমানার
পাহারের ওপারে
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
কান পেতে শুনি আমি বুঝিতে না পারি
চোখ মেলে দেখি আমি দেখিতে না পারি
চোখ বুজে ভাবি আমি ধরিতে না পারি
হাজার পাহাড় আমি ডিঙ্গোতে না পারি
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
হতে পারে কোন যুবতীর শোকভরা কথা
হতে পারে কোন ঠাকুমার রাতের রূপকথা
হতে পারে কোন কৃষকের বুক ভরা ব্যাথা
চেনা চেনা সুরটিকে কিছুতে না চিনি
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
শেষ হল কোন যুবতীর শোকভরা কথা
শেষ হল কোন ঠাকুমার বলা রূপকথা
শেষ হল কোন কৃষকের বুক ভরা ব্যাথা
চেনা চেনা সুরটিকে কিছুতে না চিনি
নিশীথ রাত্রির প্রতিধ্বিনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি আমি প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি
মোর কালো চুলে সকালের সোনালী রোদ পরে
চোখের পাতায় লেগে থাকা কুয়াশা যায় সরে
জেগে ওঠা মানুষের হাজার চিৎকারে
আকাশ ছোঁয়া অনেক বাধার পাহাড় ভেঙে পরে
আকাশ ছোঁয়া অনেক বাধার পাহাড় ভেঙে পরে
মানব সাগরের কোলাহল শুনি
নতুন দিনের যেন পদধ্বনি শুনি
পদধ্বনি শুনি
পদধ্বনি শুনি
মোর গায়েরো সীমানার পাহারের ওপারে
নতুন দিনের যেন প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি
প্রতিধ্বনি শুনি
Biday Obhishap (বিদায় অভিশাপ ) - Rabindranath Tagore
Story has it that Kach, son of the Brihaspati - the Guru of the Gods, was sent to Shukracharya, Guru of the Daityas, to learn the Mrita-sanjeevani vidya or simply Sanjeevani vidya which is the knowledge to revive the dead. Devyani, daughter of Shukracharya, falls in love with Kach.
At the end of the course, when Kach asks Devyani for bidding farewell to him, Devyani requests him to recollect the memories of their together-hood during his stay at Sukracharya's place for his education. The conversation, in one side, depicts a love stricken Devyani trying to remind Kach of the the love he shared with her and to persuade him to stay back while on the other hand Kach has promised the Gods that he will learn the Sanjeevani vidya and take it back to the Heaven.
বিদায় অভিশাপ
কচ । দেহ আজ্ঞা, দেবযানী , দেবলোকে দাস
করিবে প্রয়াণ । আজি গুরুগৃহবাস
সমাপ্ত আমার । আশীর্বাদ করো মোরে
যে বিদ্যা শিখিনু তাহা চিরদিন ধরে
অন্তরে জাজ্জ্বল্য থাকে উজ্জ্বল রতন ,
সুমেরুশিখরশিরে সূর্যের মতন
অক্ষয়কিরণ ।
Hanuman Chalisa in Assamese - হনুমান্ চালীসা
হনুমান্ চালীসা
দোহা :
শ্রী গুৰু চৰণ সৰোজ ৰজ নিজমন মুকুৰ সুধাৰি |
বৰণৌ ৰঘুবৰ বিমলযশ জো দায়ক ফলচাৰি ‖
বুদ্ধিহীন তনুজানিকৈ সুমিৰৌ পবন কুমাৰ |
বল বুদ্ধি বিদ্যা দেহু মোহি হৰহু কলেশ বিকাৰ ‖
চৌপাঈ :
জয় হনুমান জ্ঞান গুণ সাগৰ ।
জয় কপীশ তিহু লোক উজাগৰ ।। ১ ।।
ৰামদূত অতুলিত বলধামা ।
অঞ্জনি পুত্র পবনসুত নামা ।। ২ ।।
মহাবীৰ বিক্রম বজৰংগী ।
কুমতি নিবাৰ সুমতি কে সংগী ।। ৩ ।।
কঞ্চন বৰণ বিৰাজ সুবেশা ।
কানন কুণ্ডল কুঞ্চিত কেশা ।। ৪ ।।
হাথবজ্র ঔ ধ্বজা বিৰাজে ।
কান্ধে মুঞ্জ জনেবূ সাজে । ৫ ।।
শংকৰ সুবন কেসৰী নন্দন ।
তেজ প্রতাপ মহাজগ বন্দন ।। ৬ ।।
বিদ্যাবান গুণী অতি চাতুৰ ।
ৰাম কাজ কৰিবে কো আতুৰ ।।৭।।
প্ৰভু চৰিত্ৰ সুনিবে কো ৰসিয়া ।
ৰামলখন সীতা মন বসিযা ।।৮ ।।
সূক্ষ্ম ৰূপ ধৰি সিয়হি দিখাবা ।
বিকট ৰূপ ধৰি লংক জলাবা ।। ৯ ।।
ভীম ৰূপ ধৰি অসুৰ সংহাৰে ।
ৰামচন্দ্ৰ কে কাজ সম্বাৰে ।। ১০ ।।
লায় সঞ্জীবন লখন জীয়ায়ে ।
শ্রীৰঘুবীৰ হৰষি উৰ লায়ে ।। ১১ ।।
ৰঘুপতি কীন্হী বহুত বড়ায়ী ।
তুম মম প্রিয় ভৰত সম ভায়ী ।। ১২ ।।
সহস্র বদন তুম্হৰো যশ গাৱে ।
অস কহি শ্রীপতি কণ্ঠ লগাবে ।। ১৩ ।।
সনকাদিক ব্রহ্মাদি মুনীশা ।
নাৰদ শাৰদ সহিত অহীশা ।। ১৪ ।।
যম কুবেৰ দিগপাল জহা তে ।
কবি কোবিদ কহি সকে কহা তে ।। ১৫ ।।
তুম উপকাৰ সুগ্রীবহি কীন্হা ।
ৰাম মিলায় ৰাজপদ দীন্হা ।। ১৬ ।।
তুম্হৰো মন্ত্ৰ বিভীষণ মানা ।
লংকেশ্বৰ ভয়ে সব জগ জানা ।। ১৭ ।।
যুগ সহস্র যোজন পৰ ভানূ ।
লীল্যো তাহি মধুৰ ফল জানূ ।। ১৮ ।।
প্রভু মুদ্রিকা মেলি মুখ মাহী ।
জলধি লাংঘি গয়ে অচৰজ নাহী ।। ১৯ ।।
দুর্গম কাজ জগত কে জেতে ।
সুগম অনুগ্রহ তুম্হৰে তেতে ।। ২০ ।।
ৰাম দুয়াৰে তুম ৰখৱাৰে |
হোত ন আজ্ঞা বিনু পৈসাৰে ।। ২১ ।।
সব সুখ লহে তুম্হাৰী শৰণা ।
তুম ৰক্ষক কাহূ কো ডৰ না ।। ২২ ।।
আপন তেজ সম্ভাৰো আপে ।
তীনো লোক হাক তে কাপে ।। ২৩ ।।
ভূত পিশাচ নিকট নহি আবে ।
মহাবীৰ জব নাম সুনাবে ।। ২৪ ।।
নাশে ৰোগ হৰে সব পীৰা ।
জপত নিৰন্তৰ হনুমত বীৰা ।। ২৫ ।।
সংকট সে হনুমান ছুড়াবে ।
মন ক্রম বচন ধ্যান জো লাবে ।। ২৬ ।।
সব পৰ ৰাম তপস্বী ৰাজা ।
তিনকে কাজ সকল তুম সাজা ।। ২৭ ।।
ঔৰ মনোৰথ জো কোয়ি লাবে ।
সোই অমিত জীবন ফল পাবে ।। ২৮ ।।
চাৰো যুগ পৰ্তাপ তুম্হাৰা ।
হ্যে প্রসিদ্ধ জগত উজিযাৰা ।। ২৯ ।।
সাধু সন্ত কে তুম ৰখৱাৰে ।
অসুৰ নিকংদন ৰাম দুলাৰে ।। ৩০ ।।
অষ্ঠসিদ্ধি নৌ নিধি কে দাতা ।
অস বৰ দীন জানকী মাতা ।। ৩১ ।।
ৰাম ৰসাযন তুম্হাৰে পাসা ।
সদা ৰহো ৰঘুপতি কে দাসা ।। ৩২ ।।
তুম্হাৰে ভজন ৰামকো পাৱে ।
জনম জনম কে দুখ বিসৰাৱে ।। ৩৩ ।।
অন্ত কাল ৰঘুপতি পুৰজায়ী ।
জহা জন্ম হৰিভক্ত কহায়ী ।। ৩৪ ।।
ঔৰ দেবতা চিত্ত ন ধৰয়ী ।
হনুমত সেই সর্ব সুখ কৰই ।৩৫
সংকট কটে মিটে সব পীৰা ।
জো সুমিৰে হনুমত বল বীৰা ।। ৩৬ ।।
জেয়্ জেয়্ জেয়্ হনুমান গোসায়ী
কৃপা কৰহু গুৰুদেৱ কী নায়ী ।। ৩৭ ।।
জো শত বাৰ পাঠ কৰ কোয়ী ।
ছূটহি বন্দি মহা সুখ হোয়ী ।। ৩৮ ।।
জো ইয়হ্ পড়ে হনুমান চালীসা ।
হোয়্ সিদ্ধি সাখী গৌৰীশা ।। ৩৯ ।।
তুলসীদাস সদা হৰি চেৰা ।
কীজ্যে নাথ হৃদয় মহা ডেৰা ।। ৪০ ।।
দোহা
পবন তনয সংকট হৰণ - মংগল মূৰতি ৰূপ ।
ৰাম লখন সীতা সহিত - হৃদয বসহু সুৰভূপ ।।
দোহা :
শ্রী গুৰু চৰণ সৰোজ ৰজ নিজমন মুকুৰ সুধাৰি |
বৰণৌ ৰঘুবৰ বিমলযশ জো দায়ক ফলচাৰি ‖
বুদ্ধিহীন তনুজানিকৈ সুমিৰৌ পবন কুমাৰ |
বল বুদ্ধি বিদ্যা দেহু মোহি হৰহু কলেশ বিকাৰ ‖
চৌপাঈ :
জয় হনুমান জ্ঞান গুণ সাগৰ ।
জয় কপীশ তিহু লোক উজাগৰ ।। ১ ।।
ৰামদূত অতুলিত বলধামা ।
অঞ্জনি পুত্র পবনসুত নামা ।। ২ ।।
মহাবীৰ বিক্রম বজৰংগী ।
কুমতি নিবাৰ সুমতি কে সংগী ।। ৩ ।।
কঞ্চন বৰণ বিৰাজ সুবেশা ।
কানন কুণ্ডল কুঞ্চিত কেশা ।। ৪ ।।
হাথবজ্র ঔ ধ্বজা বিৰাজে ।
কান্ধে মুঞ্জ জনেবূ সাজে । ৫ ।।
শংকৰ সুবন কেসৰী নন্দন ।
তেজ প্রতাপ মহাজগ বন্দন ।। ৬ ।।
বিদ্যাবান গুণী অতি চাতুৰ ।
ৰাম কাজ কৰিবে কো আতুৰ ।।৭।।
প্ৰভু চৰিত্ৰ সুনিবে কো ৰসিয়া ।
ৰামলখন সীতা মন বসিযা ।।৮ ।।
সূক্ষ্ম ৰূপ ধৰি সিয়হি দিখাবা ।
বিকট ৰূপ ধৰি লংক জলাবা ।। ৯ ।।
ভীম ৰূপ ধৰি অসুৰ সংহাৰে ।
ৰামচন্দ্ৰ কে কাজ সম্বাৰে ।। ১০ ।।
লায় সঞ্জীবন লখন জীয়ায়ে ।
শ্রীৰঘুবীৰ হৰষি উৰ লায়ে ।। ১১ ।।
ৰঘুপতি কীন্হী বহুত বড়ায়ী ।
তুম মম প্রিয় ভৰত সম ভায়ী ।। ১২ ।।
সহস্র বদন তুম্হৰো যশ গাৱে ।
অস কহি শ্রীপতি কণ্ঠ লগাবে ।। ১৩ ।।
সনকাদিক ব্রহ্মাদি মুনীশা ।
নাৰদ শাৰদ সহিত অহীশা ।। ১৪ ।।
যম কুবেৰ দিগপাল জহা তে ।
কবি কোবিদ কহি সকে কহা তে ।। ১৫ ।।
তুম উপকাৰ সুগ্রীবহি কীন্হা ।
ৰাম মিলায় ৰাজপদ দীন্হা ।। ১৬ ।।
তুম্হৰো মন্ত্ৰ বিভীষণ মানা ।
লংকেশ্বৰ ভয়ে সব জগ জানা ।। ১৭ ।।
যুগ সহস্র যোজন পৰ ভানূ ।
লীল্যো তাহি মধুৰ ফল জানূ ।। ১৮ ।।
প্রভু মুদ্রিকা মেলি মুখ মাহী ।
জলধি লাংঘি গয়ে অচৰজ নাহী ।। ১৯ ।।
দুর্গম কাজ জগত কে জেতে ।
সুগম অনুগ্রহ তুম্হৰে তেতে ।। ২০ ।।
ৰাম দুয়াৰে তুম ৰখৱাৰে |
হোত ন আজ্ঞা বিনু পৈসাৰে ।। ২১ ।।
সব সুখ লহে তুম্হাৰী শৰণা ।
তুম ৰক্ষক কাহূ কো ডৰ না ।। ২২ ।।
আপন তেজ সম্ভাৰো আপে ।
তীনো লোক হাক তে কাপে ।। ২৩ ।।
ভূত পিশাচ নিকট নহি আবে ।
মহাবীৰ জব নাম সুনাবে ।। ২৪ ।।
নাশে ৰোগ হৰে সব পীৰা ।
জপত নিৰন্তৰ হনুমত বীৰা ।। ২৫ ।।
সংকট সে হনুমান ছুড়াবে ।
মন ক্রম বচন ধ্যান জো লাবে ।। ২৬ ।।
সব পৰ ৰাম তপস্বী ৰাজা ।
তিনকে কাজ সকল তুম সাজা ।। ২৭ ।।
ঔৰ মনোৰথ জো কোয়ি লাবে ।
সোই অমিত জীবন ফল পাবে ।। ২৮ ।।
চাৰো যুগ পৰ্তাপ তুম্হাৰা ।
হ্যে প্রসিদ্ধ জগত উজিযাৰা ।। ২৯ ।।
সাধু সন্ত কে তুম ৰখৱাৰে ।
অসুৰ নিকংদন ৰাম দুলাৰে ।। ৩০ ।।
অষ্ঠসিদ্ধি নৌ নিধি কে দাতা ।
অস বৰ দীন জানকী মাতা ।। ৩১ ।।
ৰাম ৰসাযন তুম্হাৰে পাসা ।
সদা ৰহো ৰঘুপতি কে দাসা ।। ৩২ ।।
তুম্হাৰে ভজন ৰামকো পাৱে ।
জনম জনম কে দুখ বিসৰাৱে ।। ৩৩ ।।
অন্ত কাল ৰঘুপতি পুৰজায়ী ।
জহা জন্ম হৰিভক্ত কহায়ী ।। ৩৪ ।।
ঔৰ দেবতা চিত্ত ন ধৰয়ী ।
হনুমত সেই সর্ব সুখ কৰই ।৩৫
সংকট কটে মিটে সব পীৰা ।
জো সুমিৰে হনুমত বল বীৰা ।। ৩৬ ।।
জেয়্ জেয়্ জেয়্ হনুমান গোসায়ী
কৃপা কৰহু গুৰুদেৱ কী নায়ী ।। ৩৭ ।।
জো শত বাৰ পাঠ কৰ কোয়ী ।
ছূটহি বন্দি মহা সুখ হোয়ী ।। ৩৮ ।।
জো ইয়হ্ পড়ে হনুমান চালীসা ।
হোয়্ সিদ্ধি সাখী গৌৰীশা ।। ৩৯ ।।
তুলসীদাস সদা হৰি চেৰা ।
কীজ্যে নাথ হৃদয় মহা ডেৰা ।। ৪০ ।।
দোহা
পবন তনয সংকট হৰণ - মংগল মূৰতি ৰূপ ।
ৰাম লখন সীতা সহিত - হৃদয বসহু সুৰভূপ ।।
Geetali - Rabindranath Tagore
পরশমণি
আগুনের পরশমণি ছোঁয়াও প্রাণে,
এ জীবন পুন্য করো দহন দানে ।
আমার এই দেহ খানি তুলে ধরো ,
তোমার ওই দেবালয়ের প্রদীপ করো -
নিশিদিন আলোক-শিখা জ্বলুক গানে ।
আগুনের পরশ-মণি ছোঁয়াও প্রাণে ।।
আঁধারের গায়ে গায়ে পরশ তব
সারারাত ফোটাক তারা নব নব ।
নয়নের দৃষ্টি হতে ঘুচবে কালো ,
যেখানে পরবে সেথায় দেখবে আলো -
ব্যাথা মোর উঠবে জ্বলে উর্ধ-পানে ।
আগুনের পরশ-মণি ছোঁয়াও প্রাণে ।।
[ সুরুল, ১১ ভাদ্র ১৩২১]
আগুনের পরশমণি ছোঁয়াও প্রাণে,
এ জীবন পুন্য করো দহন দানে ।
আমার এই দেহ খানি তুলে ধরো ,
তোমার ওই দেবালয়ের প্রদীপ করো -
নিশিদিন আলোক-শিখা জ্বলুক গানে ।
আগুনের পরশ-মণি ছোঁয়াও প্রাণে ।।
আঁধারের গায়ে গায়ে পরশ তব
সারারাত ফোটাক তারা নব নব ।
নয়নের দৃষ্টি হতে ঘুচবে কালো ,
যেখানে পরবে সেথায় দেখবে আলো -
ব্যাথা মোর উঠবে জ্বলে উর্ধ-পানে ।
আগুনের পরশ-মণি ছোঁয়াও প্রাণে ।।
[ সুরুল, ১১ ভাদ্র ১৩২১]
Kokadeutar har - Nabakanta Barua (8) : ককাদেউতাৰ হাড় - নবকান্ত বৰুৱা
ককাদেউতাৰ হাড় - নবকান্ত বৰুৱা
(অষ্টম অধ্যায়)
দোলাখন বাটচ'ৰাত ৰওঁতেই কেইজনমান মানুহ মেলৰ পৰা উঠি আহি উঠি আগবাঢ়ি যাব খুজিলে । ভোগায়ে হাতৰ ঠাৰেৰে মানুহখিনিক বহিবলৈ দি নিজেই উঠি আগবাঢ়ি গ'ল । ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাফিজুৰ বুঢ়া আপই দৰাচলতে হাজৰিকা বিষয়হে খাই আছে । ভোগাই উঠি নগ'লেও হ'লহেঁতেন । কিন্তু বয়স আৰু জ্ঞানৰ বাবে তেখেতক আটায়ে বৰ সন্মান কৰে ।
"কি সকামত ব মতালে, বৰুৱা বোপা ? " হাফিজুৰ হাজৰিকাই ক'লে, "এ এওঁলোকো দেখোন ? ক'ৰ, কোন খেলৰ ?"
"এওলোক কুমাৰ গাঁৱৰ ।" ভোগায়ে ক'লে, "এওঁলোকৰ কথা এটাৰ বাবেহে আপোনাক এই অসময়ত আমনি কৰিবলগীয়া হ'ল । "
অ' শুনিছোঁ শুনিছোঁ । এওঁলোকৰ বস্তিত বোলে জুই লাগিছিল ? কি কৰিবাহঁক - কপাল ! জুই আৰু মাটিৰ লগত কাৰবাৰ তোমালোকৰ - " হাজৰিকাই ক' লে ।
" নহয় আপদেও, এওলোকৰ গাঁৱত জুই কোনোবাই লগাই দিয়া যেনহে অনুমান হয় । নহ'লে গাঁৱৰ দুয়ো মূৰে একেলগে জ্বলিব কেনেকৈ ?" ভোগায়ে ক' লে ।
কুমাৰবোৰেও একেলগে চিঞৰি উঠিল, "হয় ,হয়, বাখৰ বৰাই আমাৰ গাঁৱত জুই দিছে ।"
হাফিজুৰ হাজৰিকা আৰু ভোগাই দুয়ো হাত দাঙি তেওঁলোকক শান্ত কৰিলে । ভোগায়ে ক'লে, "তোমালোকে মনে মনে থাকাচোন । হাজৰিকাক কথাখিনি বুজিবলৈ দিয়া ।"
হাফিজুৰ হাজৰিকাই ক'লে, "কুমাৰবিলাক, তোমালোকে এইটো বৰ জগৰৰ কাম কৰিছা । সাক্ষী - সাবুদ নোহোৱাকৈ কোনো কথা এইদৰে কোৱাটো ঠিক নহয় ।"
"কিয় থিক নহ'ব দেউতা ! আমি জানো বাখৰ বৰাই জুই দিয়াইছে আমাৰ গাৱত । কাৰণটো আপুনিও জানে ।" কুমৰবিলাকে একেলগে কৈ উঠিল ।
ভোগায়ে আকৌ হাত দাঙি শান্ত কৰিব খুজি ক'লে, "তোমলোকে হাই-উৰুমি নকৰিবাহঁকচোন । হজৰিকা আপদেউক কথাটো ক'বলৈ দিয়া, বুজিবলৈ দিয়া, বুজিবলৈ দিয়া ।"
মানুহবিলাকে ভাবিলে, এই বিষয়াবিলাকক জলজল পটপট কথাবোৰো বুজিবলৈ সময় লাগে । জনা কথাটোকে তেওঁলোকে নজনাৰ ভাও জুৰি আকৌ জানিব খোজে ।
হাজৰিকাই ক'লে, চাওক বৰুৱা বোপা, গোচৰ আনিলেই জানো চলে ? সাক্ষী লাগিব, প্ৰমাণ লাগিব । অকল চোভাৰ ওপৰত কথা ক'লেই ৰজিব নে ? বৰা-বাৰিকৰ কথা হ'লেও ৰজাঘৰৰ কথা । তাতে বাখৰ বোপা ধনী-মানী মানুহ - আপোনাৰ মিতিৰ । অলপ চম্ভালি চলিব লাগিব ।"
ভোগায়ে ক'লে,"ময়ো এওঁলোকক তাকে কৈছোঁ । এই ৰাজভগনৰ সময়ত আমি সকলো সাৱধানে চলিব লাগিব । এনে গধূৰ কথাৰ বিচাৰ আমাৰ চ'ৰাত হ'ব নোৱাৰে - হ'ব লাগিব বৰফুকন ব স্বৰ্গদেৱৰ ত'তহে । অগত্য সলাল গোহাঁইদেৱৰ দোপদৰলৈ আনিব পাৰি ।" তাৰ পিছত অলপ লাহেকৈ ক'লে, " আপোনাক আমনি কৰিব খুজিছোঁ আন এটা কথাৰ বাবেহে । আমি দুয়ো ভিতৰ চ'ৰাত বহিমগৈ নেকি ?"
হফিজুৰ হাজৰিকাই ক'লে, "নেলাগে বৰুৱা বোপা, ৰাইজৰ মেল মুকলিকৈ হোৱাই ভাল । গুপুত মন্ত্ৰণাই ৰজা-প্ৰজা আটাইৰে হানিহে কৰে । আপুনি কি সোধে মুকলিকৈয়ে সোধক ।"
ভোগাই অলপ অপ্ৰস্তুত হ'ল, কিন্তু এই বুঢ়াগৰাকীৰ জ্ঞানৰ গভীৰতাত তেওঁ মুগ্ধও হ'ল । তেওঁ ক'লে, "এওঁলোকে চোন কয় বোলে বাখৰে মুকুন্দ কুমাৰক হিলৈৰে মাৰিলে আপুনিও বোলে কথাটো জানে ... "
এইবাৰ অপ্ৰস্তুত হোৱাৰ পাল পৰিল হাফিজুৰ হাজৰিকাৰ । তেওঁ এটা মানসিক সংকটত পৰিল । মুকুন্দ কুমাৰৰ মৰাৰ কথাটো তেওঁ পাহৰিব নোৱাৰে । অৱশ্যে কুমাৰ এট মৰা কুমাৰবোৰৰ বাবে ডাঙৰ হ'লেও - মুকুন্দ কুমাৰ কেনেকৈ মৰিল সেইটোহে ডাঙৰ সমস্যা । কথাটো যে এদিন নহয় এদিন ওলাবই সেইটোহে তেওঁ অনুমান কৰিছিল । কিন্তু তেওঁ যে নিজেও তাত জৰিত হৈ পৰিব লাগিব সেইটো তেওঁৰ মনত অহা নাছিল । বাখৰে হিলৈ ব্যবহাৰ কৰা কথাটো তেওঁৰ মুখৰ পৰা ওলোৱাটো সমিচীন হ'ৱ জানো ? তেওঁ ভাবিলে । তাৰ উপৰি বাখৰত ওচৰত তেওঁ অঙ্গীকাৰতো আবদ্ধ । পকা ডাৰিকোছাত হাত বুলাই তেওঁ অলপ পৰ ৰ'ল । তাৰ পিছত ম্লান হাঁহি এটা মাৰি ক'লে, "শুনক বৰুৱা বোপ, শুনাহঁক কুমাৰবিলাক, মই বুঢ়া মানুহ, সাধু এটাকে কওঁ । সাধু এটাকে কওঁ । সাধুকথাই হে আচল কথা - বাকি চব ঘটনা ।" এই বুলি তেও সাধুটো ক'লে ঃ
"তাহানিৰ বাগদাদৰ হাৰুনাল ৰচিদ খলিফালৈ হাৱছী ৰজাই পঠিয়াইছিল দুটা পুতলা । পুতলা দুটা হুবহু এক । চকু একে কাণ একে, হাত ভৰি মূৰ - সকলো একে । দীঘে-পথালি ওজন - একোতে হেৰ্ফেৰ নাই । আবচলু কাঠৰ পুতলা কিচ্কিচিয়া ক'লা ৰং ।"
বুঢ়াই অলপ ৰৈ মানুহবোৰৰ প্ৰতিক্ৰিয়া লক্ষ্য কৰিলে । প্ৰায়বোৰ চকুতেই আগ্ৰহৰ চিন । কেৱল ভোগায়ে তলমূৰকে বহি আছে । হাতত থকা পান এখন ছিঙি সৰু সৰু কৰি থকাৰ পৰাই বুজিব পাৰি তেওঁ অলপ অধৈৰ্য হৈছে । হাজৰিকাই কৈ গ'ল ঃ
"হাৱছী ৰজাই লগতে দিছে এখন খত - চিঠি । তাত লিখিছে বোলে পুতলা দুতাৰ মাজত এটা অমিল আছে । বৰ ডাঙৰ অমিল ।সেইটো গম পালেই সিঁহত দুটা কোন শ্ৰেণীৰ ফট্ফটীয়া হৈ যাব ।এতিয়া বাগদাদৰ খলিফাই সেইটো উলিয়াব লাগে ।
উজীৰ, নাজিৰ, আমিৰ, ওমৰাও সকলো আহিল পুতলাৰ ভেদ ভাঙিবলৈ । পুতলা দুটা চুই চালে, টুকুৰিয়াই চালে, জোকাৰি চালে । নাই, সকলো একে । কোনেও ক'ব নোৱাৰিলে পুতলা দুটা কিহত বেলেগ । এতিয়াতো মহা লাজৰ কথা হ'ব । হাৱছী ৰজাৰ আগত বাগদাদৰ খালিফা হাৰি যাব ।
চহৰত আছিল এক বুঢ়া কচাই । মাংস বিক্ৰী কৰে । সি আহি ক'লে, " জহাপনা, বন্দীক যদি এবাৰ পুতলা দুটা চাবলৈ দিয়ে ... "
আমীৰ-ওমৰাও সকলো গৰ্জি উঠিল, "উজীৰ-নজীৰ য'ত হাৰি গ'ল, বেটা কচাই আহিছে তাত বহাদুৰি দেখাবলৈ ।" খলিফাই কিন্তু ক'লে, বুঢ়া কচাই মোৰেই প্ৰজা, হাৱছী ৰজাৰ আগত লাজত পৰাতকৈ এবাৰ চেষ্টা কৰাই ভাল ।"
কচাই আহিল । সি চালে । একো এটা সি উলিয়াব নোৱাৰিলে । কিছু পৰ ভাবি সি এচৰিয়া পানী খুজিলে । গামলাত পানী আছিল । কচায়ে পুতলা দুটা পানীত এৰি দিলে । আৱলুচ কাঠৰ পুতলা - গধুৰ । দুয়োটা পুতলা ডুবি গ'ল । বুঢ়া কচায়ে বহি চাই থাকিল ।দেখিলে পুতলা দুটাৰ চকুৰ মণিৰ পৰা সৰু দুটা বুৰবুৰণি ওলাল ।আমীৰ ওমৰাওবিলাকৰ সেইটো নজৰত নপৰিল । বুঢ়া কচায়ে জানিলে পুতলা দুটাৰ চকুত বিন্ধা আছে । সি পুতলাদুটা পানীৰ পৰা উলিয়াই আনি এডাল খৰিকা খুজিলে । খৰিকাডাল আনি এটা পুতলাৰ চকুৰ সৰু বিন্ধাটোৰে সুমুৱাই দিওঁতে খৰিকাডাল মুখেদি ওলাই আহিল । ইটোৰ চকুৱেদি সুমুৱাই দিওঁতে ওলাই নাহিল ।
কচায়ে ক'লে, আলমপনা, পালোঁ । এই প্ৰথম পুতলাটো হ'ল ৰজাও হ'ব পাৰে, প্ৰজাও হ'ব পাৰে । আৰু এই দ্বিতীয় পুতলাটো হ'ল ৰজাৰ বিষয়া । খালিফাই সুধুলে, " মানে কি হ'ল ?"
কচায়ে ক'লে, " যিটো পুতলাৰ চকুৰ বিন্ধাৰ লগত মুখৰ সম্বন্ধ আছে সি হ'ল ৰজা নাইবা প্ৰজা । চকুৱে যি দেখে সেইমতে কাম কৰে । ৰজা হ'লে হুকুম দিয়ে, প্ৰজা হ'লে ৰটনা কৰে । আৰু আনটো পুতলাই দেখে, কিন্তু নকয় । কাৰণ কথা ক'লেই বিপদ । এইটো হ'ল ৰজাৰ বিষয়া, দেখে শুনে , কিন্তু চুপ চাপ কাল কৰি যায় । কথা নকয় ।"
এইবুলি আকৌ এটা হাঁহি মাৰি হাজৰিকাই লগত অনা টেমাৰ পৰা পতহিওৱা তামোল এখন মুখত ল'লে ।
"বুজিলানে ৰাইজ?" ভোগায়ে ক'লে, "বুজাক বুজাবা ঠাঁৰে - চিয়াৰে - বুবুজাক বুজাবা ঢকা চাপৰে । হাজৰিকা আপদেউ নিজেও এজন ৰজাৰ বিষয়া । হেন জানি এখেতক আৰু আমনি নিদিয়াই ভাল হ'ব বুলি ভাবোঁ ।"
মানুহবোৰে যদিও হাজৰিকাৰ পৰা স্পষ্ট কথা শুনিবলৈ আশা কৰিছিল তথাপি হাজৰিকাৰ শান্ত সৌম্য মূৰ্তি দেখি আৰু ভোগাইৰ কথাৰ ধৰণত তেওঁলোকে পীড়াপীড়ি নকৰিলে ।
"দিন কাল ভাল নহয়, চৰীয়া-পৰীয়া থাকিবও পাৰে ক'ৰবাত" এইবুলি ভোগায়ে বৰ্হমচৰীয়াক মাতি আনি হাজৰিকাক থৈ আহিবলৈ ক'লে । হাজৰিকায়ো নিজৰ মান আৰু অংগীকাৰ ৰাখি স্পষ্টভাৱে কথা ক'ব্লগীয়া বোহোৱাত সকাহ পালে ।
"এৰা, ব'লা বৰ্হমচৰীয়া বোপা, মই আকৌ এ'চৰাৰ নামাজ ফেৰা কৰিবগৈ লাগিব ।"
হাজৰিকা গ'লগৈ । ভোগায়েও হাজৰিকা থকাটো আৰু নিবিচাৰে । ভোগায়ে এতিয়া বাখৰৰ শক্তিৰ স্পষ্ট প্ৰমাণ পালে । এতিয়া তেওঁ আতঘাত বন্ধি কাম কৰিব লাগিব । হাজৰিকাৰ সাধুটোৱেও মানুহবোৰক উচটোৱাত যথেষ্ট সহায় কৰিব । কিন্তু হাজৰিকাৰ দৰে বুঢ়া মানুহ এজনৰ সন্মুখত তেওঁ তেওঁৰ বৰশীৰ ধেমালি আৰম্ভ কৰিব নোখোজে ।
হাজৰিকা যোৱাৰ পিচত কুমাৰবিলাকে ক'লে, " আমি তেনে এতিয়া কৰোঁ কি? সলাললৈকে যাওঁ ?"
"যাব পাৰ" ভোগায়ে নিৰ্বিকাৰ ভাবে ক'লে ।
"পিচে তালে গ'লে সিজনে বা আকৌ কি কৰে !"
সিজনে মানে বাখৰে ।
বাখৰে যেন বৰশীত জোকাৰ এটাহে মাৰিলে, তহঁতৰ একো উপাই নাই মৰাহঁত । ইফালে কবি বিচাৰ লাগে - সিফালে আকৌ মাৰে বুলিও ভয় । তহঁত মৰিয়েই আছ । সাহ লাগে, বুজিছ, সাহ লাগে ।"
মানুহবোৰ অলপ বিবুধি হ'ল । ৰাজ বিষয়াবোৰৰ এনে দুনুখীয়া ব্যৱহাৰত প্ৰজা সদায় জুৰুলা । সিহঁতে সাপ হৈ খুটে, বেজ হৈ জাৰে । বিষয়াক নেমানিলে জগৰ, আকৌ বিষয়াই উচটায় বিষয়াৰ বিপক্ষে । "ভাল দেউতা, আমি তেনেহ'লে সলাললৈ যামহঁক, লৰালুৰি আৰু তিৰোতামাখা ... "
"এৰা যাবিতো সলাললৈ । আৰু তিৰোতামখা থৈ যাবি বাখৰৰ লগুৱা-লিকছৌবোৰলৈ ! বাখৰকো লাগিব পাৰে দুই এজনী । সাহ লাগে বুজিছ, সাহ লাগে ।" এটা অদৃশ্য টোপ যেন বাখৰে মানুহবোৰৰ আগত জোকাৰি থাকিল ।
ই আকৌ কেনে কথা, কুমাৰগঞা ৰাইজে ভাবিলে । এইমাত্ৰ ক'লে সলাল গোহাঁইৰ তালৈ যা, পিচ মুহুৰ্ততে বিকৰ্থনা কৰি আকৌ পাক লগায় চোন ! এই বিষয়াবোৰৰ কথাৰ আঁত ধৰাই টান ।
কিন্তু ভোগাইৰ উদ্দেশ্য পৰিষ্কাৰ । ভোগায়ে জানে সলাল গোহাঁইদেউৰ নিজলৈকে টনাটানি । তেৱোঁ দ্ৰোহ আচৰা বুলি ত'ত গড়গাওঁত হেনো বু-ৱু-বা-বা ওলাইছে । বৰফুকনে সৈতে লাগ লাগি গুৱাহাটিতে নতুন ৰজা পাতিছিল বুলি উৰা বাতৰি পাই স্বৰ্গদেৱে মানুহ পঠাইছে বোলে তেওঁক ধৰিবলৈ । এনে সময়ত তেওঁ বাখৰৰ দৰে প্ৰতাপী ৰজা এজনক উচটাই নলয় । কিজানি বাখৰো হেলিমেলি ৰজাৰ ষড়যন্ত্ৰত আছে । নহ'লেনো বাখৰে হিলৈ পালে ক'ৰ পৰা ? বা ৰাখিবলৈ সাহ কৰে কেনেকৈ ? বাখৰহঁত উজনিৰ ক'ৰবাৰ মানুহ - ঘৰত শালগ্ৰাম আছে বুলিও ভোগাইহঁতে জানে । ভোগাইহঁত মহাপুৰুষীয়া মানুহ - একেবাৰে কালসংহতিৰ । ভাটী যোৱা নে ফাটি যোৱা গোপাল আতাৰ সত্ৰ । কাল সংহতিৰে মায়ামৰা শাখাৰ ভকত বৈষ্ণব মটক মৰাণ মিলি সিফালে ৰজা খেদাত লাগিছে । ইস্ কমটো জীয়াতু ভুগিলেনে তেওঁলোকে বৰ ৰজাৰ আমোলত ? কিন্তু ভোগায়ে জানে আহোম ৰাজ্যৰ বেলিমাৰ ইমান সোনকালে নহয় । নিজৰ মানুহৰ তলতীয়া হোৱা স্বভাব আমাৰ মানুহৰ নাই । তাতে স্বৰ্গদেৱে কুম্পানীৰ চিপাহী আনিছে । মিকৃগড় চাহাব আৰু তেওঁৰ হিন্দুস্তানী চিপাহীবোৰক ভোগায়ে দেখিছেও কলিয়াবৰত । বাখৰৰ হিলৈটোৰ যি বৰ্ণনা তেওঁ পাইছে, তাৰ পৰা অনুমান হয় যে সৈটো কুম্পানীৰ হিলৈ - সিঁহতে বন্দুক বুলি কয় । আৰু বা কিমান গোটাছে বাখৰে ! কিন্তু সলাল গোহাঁইৰ লগত জোটশালী মাৰিবৰ মন ভোগাইৰ নাই । নপতা ৰজা হৈ থকাতকৈ পতা বিষয়া হৈ থাকাই ভাল ।
তেন্তে ভোগায়ে কৰিব খুজিছে কি ? এইদৰে দুমুখীয়া কথা কৈ তেওঁৰ লাভ ? ভোগায়ে মানুহবোৰক নিৰুপায় কৰি তুলিব খুজিছিল । নিৰুপায় হ'লে মানুহৰ মনত ওপজে এটা অদ্ভুত সাহস - মৰসাহ । ভোগায়ে সিহঁতক নিৰুপায় কৰি সিহঁতৰ মনত তুলিব এক উন্মত্ত সাহ, মৰসাহ বাখৰৰ বিৰুদ্ধে । তেওঁ নিজে পোনপটীয়া একো নকৰে । কাউৰীয়ে কাউৰীৰ মঙহ নাখায় । এই মানুহবোৰকে অস্ত্ৰ হিচাবে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব ।
কিন্তু মানুহবোৰক সেই কথা জনিব দিলেও তেওঁৰ কাম সিদ্ধ নহ'ব । প্ৰজাবোৰ মাথোঁ ডবাখেলৰ গুটি ঃ তাতকৈ বেছি সন্মান দিলেই বিষয়াৰ বিপদ । সেইবাবেই আজি ভোগায়ে সিহঁতৰ মন জুখি চাই, সিহঁতক ব্যৱহাৰ কৰিব খুজিছে বাখৰৰ ধ্বংসৰ খেলত ।
ভোগাইৰ মৌনতাৰ আসৈ পাই ধেমেলীয়া বুলি খ্যাতি থকা ফেলাই নামৰ কুমাৰটোৱে ক'লে, "দেউতাৰ কথাচোন আমৰ চাকৰ পাকতকৈ কোবাল ।"
ফেলাই বহুৱাৰ কথাত ভোগাইৰ খং নুঠিল । বৰশী বোৱা ল'ৰাই যেন জৰীডাল ঢিলাই দিলে । তেওঁ হাঁহি ক'লে, " ফেলায়ে ঠিকে কৈছে - মাটি খচি খচি চাকত পেলাই কুমাৰে সাজে গাগৰি । কুমাৰৰ বুধিও গাগৰিটোৰ দৰে ফোপোলা । কথাৰ পাক ক'ত বুজিব । বোলোঁ, পকা চৰু টুকুৰিয়াই চাৱনে নেচাৱ ?"
"চাওঁ দেউতা চাওঁ, কেচা নে পকা চাওঁ । কেচা চৰুত মাত উঠে থেপেক থেপেক থেপেক, পক চৰুত টিংটিং ।" আসৈ পাই ফেলায়ে বহুৱালি কৰিব খুজিল । " কিন্তু ভোগাই গহীন হৈ গ'ল । লগে লগে সকলো কোঢ়াল জীন গ'ল । ভোগায়ে গহীনাই ক'লে, " তহঁতক মই টুকুৰিয়াই চাইছিলোঁ, তহঁত তেনেই কেঁচা । আৰু বহুত ভুগিবি তহঁতে । অত্যাচাৰৰ জুইত আৰু পুৰিলেহে তহঁত পকা হবি । হেৰৌ, সাহ লাগে সাহ । মই যিহকে কওঁ তাতেই হয়ভৰ দিয় কিয় ।"
"আপোনাৰ কথা পেলাব পাৰি জানোঁ, দেউতা ?"
তহঁতৰ মানুহবোৰক সুধি চাচোন কি কয় ।"
নগঞা ৰাইজি গৈছিল ৰজাৰ কাষলৈ বিচাৰ বিচাৰি । গৌৰীনাথ স্বৰ্গদেউ নগাঁৱৰ বাহৰত থাকোঁতে বৰুৱা ফুকনবোৰে পাণ-তামোল, চাউল-পাতৰ যোগান ধৰিছিল বাহৰত । জীয়ৰী ছোৱালীও নি বিলাইছিল । তেতিয়া বিষয়াৰ অত্যাচাৰত জুৰুলা ৰাইজ ৰজাৰ কাষ চাপিছিল । কৈছিল, স্বৰ্গদেউ, আৰ পৰা যাওক । নহ'লে বা-বিষয়াকে সলাই দিয়ক । " স্বৰ্গদেৱে সুধিলে, "কাক নো বিষয়া লাগে তহঁতক ? সিহঁতে ক'লে আগৰ ফুকন বৰুৱা হোৱা মানুহ আছে, আন মানুহো আছে, তেওঁলোকক দিয়ক । বিষয়া সলাবলৈ কৰা এই অনিৰোধৰ আঁৰত আছিল আগৰ বহুতো ভগা বিষয়া আৰু মৰ্যাদলিপ্সু অৱস্থাপন্ন প্ৰজা ! সমান্য পাইকান মানুহ বাখৰৰ ঘৰো জানো বৰুৱা হ'ব খোজা নাছিল । মোৱামৰীয়াৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ তেতিয়া স্বৰ্গদেৱক মানুহ লাগে । অথচ ৰাজ্যৰ কেউফালে নপতা ৰজাবোৰৰ দপদপনি । তেনেসময়ত বিদ্ৰোহ নাচৰি ৰজাৰ কাষচপা এই প্ৰজাবিলাকৰ কথা স্বৰ্গদেৱে ৰাখিলে ।বৰফুকনকে মুখ্য কৰি ভালেমান বিষয়া সলাই দিলে, কিন্তু এই ন বিষয়াবোৰৰ কোব আৰু চৰিলহে । চহকীৰ প্ৰতাপ আৰু পুৰণা বিষয়াৰ খিয়লাখিয়লিৰ জুইত প্ৰজা মৰোঁমৰোঁ হ'ল । আকৌ আঠ দিনৰ মূৰত সিঁহতেই গৈ আকৌ ৰজাক খাটিলে বোলে আগৰ বিষয়াই ভাল, তেও৬লোককে ৰাখক । গতিকে নগঞা প্ৰজাই জানে বিষয়াৰ ওপৰত ভৰসা কৰি লাভ নাই । কিন্তু মটক মৰাণৰ দৰে ফেট তুলি উঠিবলৈকো জানো সিঁহতৰ লাগতিয়াল বস্তুখিনি আছে ? ভোগায়ে ক'লে সাহৰ কথা । কিন্তু সাহেও সকলো নে ? তাৰ সাহ আহে ক'ৰ পৰা ? তাৰ বাবে লাগে কিবা এটা বিশ্বাস - যিটো মোৱামৰীয়া বিলাকৰ আছিল - আৰু লাগে উপযুক্ত নায়ক । মোয়ামৰীয়াৰ আছিল চতুৰ্ভূজ গোসাঁই ।
নগঞা প্ৰ্জাই বিষয়াৰ ওপৰাতেই নিৰ্ভৰ কৰি থাকিবনে সদায় । সিঁহতে যেন বুজি পাইছে বিচাৰ দুৰ্বলৰ হে অস্ত্ৰ । তেন্তে নিজৰ শক্তিৰে কিবা এটা কৰিব লাগিব নেকি ? কি ক'ব খুজিছে বাৰু এই ভোগাই বৰুৱা নামৰ বিষয়াজনে ? আৰু কিবা পাক লগাব লগাব খোজা নাইতো এওঁ !
অদহীয়া কুমাৰ ক'লামণিয়ে ক'লে, দেউতা, এই বুঢ়াৰ মনত এটা কথা খেলাইছে । মই কুমাৰে এটা কথা জানো, চৰু জিমানে পুৰিব সিমানে টান হ'ব । সিদিনা বাখৰ বৰাই লগোৱা জুইত পুৰি আমি ভস্ম হোৱা নাই - টানহে হৈছোঁ । আৰু জ্বলাওক, আমি টানহে হ'ম । শেষত হ'ম শিল । শিলত গুৰিয়াই "
ভোগয়ে বুজিলে তেওঁৰ কথাই ফল ধৰিছে । কিন্তু নাই , আৰু বেছিলৈ যাবলৈ দিব নোৱাৰি । তেনেহ'লে হয়তো নিজৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ বাটতো হেঙাৰ পৰিব । ভোগাইৰ মত হ'ল, সাধাৰণ মানুহৰ মনত শক্তিৰ সঞ্ছাৰ কৰিবা, কিন্তু সেই শক্তিৰ মূল্য নিৰূপণ কৰিব নিদিবা ।যদি সিহঁতে বুজি পায় সিহঁতৰ শক্তিৰ পৰিমাণ, তেতিয়া হ'লে সিহঁতক দমাই ৰখা টান হ'ব । নাই আৰু বেছি পৰ মেল মাৰি তেওঁ আত্যহত্মাৰ বাট মুকলিকৈ নলয় । তামোল এখন মুখত ভৰাই তেওঁ উঠিবলৈ গা দাঙি ক'লে, চাবি আকৌ, বেছিকৈ পুৰিলে চৰু গুচি জাওঁহে হ'ব ।"
ভোগাই উঠা দেখি মানুহখিনিও ল্ঠিল । তেনেতে উধাতু খাই ল'ৰা এটা সোমালহি । পিন্ধি থকা গামোচাখন প্ৰায় খুলিয়ে গৈছিল । কোনোমতে মুঠি মাৰি ধৰি আছে ।
"পিতাই, পিতাই নিলে ঐ ।"
গোটেইখিনি মেল উচপ খাই উঠিল । কি? মোৱমৰীয়া নে ৰজাঘৰীয়া চন্তৰী ? নে প্ৰত্যক্ষ সংগ্ৰাম কৰিব বাখৰে আগবাৰিছে অৱশেষত ? হাফিজুৰ হাজৰিকাই কিবা খবৰ দিলেগৈ নেকি বাখৰক ? এনে দিন-কালত কাকো বিশ্বাস কৰিব নোৱাৰি । কিন্তু হ'ল কি? নিলে কাক?
ল'ৰাটোৱে ফেকুৰি ফেকুৰি থোকাথুকি মাতেৰে ক'লে, "মই নহয়, আহি আছিলোঁ নহয় মাহীহঁতৰ ঘৰ পোৱাৰ বৌৱে নহয় পঠিয়াইছিল চেৰেকা এটা "
হেৰ' কাক নিলে ? কোনে নিলে ? ভালকৈ নকৱ কিয় ? " ক'লামণিয়ে ডবিয়ালে ।
"বৌ-ক । মো" ভয় লাগে দেখি বৌ আহিছিলে নহয় মোক আগবঢ়াই দিবলৈ কেঁকুৰিটোতে বেয়া বেয়া গোন্ধ ঘূৰি দেখোঁ বৌ নাই !"
মানুহবিলাকৰ মাজ বৰ খৰখেদাকৈ কিবাএটা আলোচনা হ'ল । চিপাহী চন্তৰী হ'লে ক'লামণিৰ ঘৈণীয়েৰৰ দৰে বুঢ়ী এজনী নিনিয়ে । আৰু মানুহে ইমান নিঃশব্দে ধৰি নিব নোৱাৰে । ল'ৰাটোৱে নিশ্চয় টনা আজোৰা দেখিলেহেঁতেন । দ'ত যখে মানুহৰ জীৱহে নিয়ে শ'টো নিনিয়ে । কিন্তু বেয়া গোন্ধটো ? হঠাৎ এজনে চিঞৰি উঠিলে "নিশ্চয় বনৰজা "
ৰাইজেউ দোহাৰি ক'লে "হয়, বনৰজাই হয় ।"
ভোগায়ে স্বস্তিৰ নিঃশ্বাস পেলালে । বাঘ । গৰগঞা বাঘটোৱে কুমাৰণী এজনী খালে । হঠাৎবিজুলী সঞ্চাৰে তেওঁৰ মনত কথা এটা খেলালে । দিহা-দিহি যাব খোজা মানুহবোৰৰ ফালে চাই তাচ্ছিল্য মিহলি সহানুভূতিৰ সুৰত শুনা নুশুনাকৈ ক'লে , " বাঘে মৰাও মৰা, বৰাই মৰাও মৰা ।" তাৰ পিচত ৰাইজৰ ফালে চাই ডাঙৰকৈ ক'লে, "দোচমনক বধিবহে লাগে । ৰাইজ ওলাব লাগে ।" তাৰ পিচত বৰ্হমচৰীয়াক বাঘজাল কেইখনমান উলিয়াবলৈ দিহা দি তেওঁ উঠিল ।
সপ্তম অধ্যায় নৱম অধ্যায়
"তাহানিৰ বাগদাদৰ হাৰুনাল ৰচিদ খলিফালৈ হাৱছী ৰজাই পঠিয়াইছিল দুটা পুতলা । পুতলা দুটা হুবহু এক । চকু একে কাণ একে, হাত ভৰি মূৰ - সকলো একে । দীঘে-পথালি ওজন - একোতে হেৰ্ফেৰ নাই । আবচলু কাঠৰ পুতলা কিচ্কিচিয়া ক'লা ৰং ।"
বুঢ়াই অলপ ৰৈ মানুহবোৰৰ প্ৰতিক্ৰিয়া লক্ষ্য কৰিলে । প্ৰায়বোৰ চকুতেই আগ্ৰহৰ চিন । কেৱল ভোগায়ে তলমূৰকে বহি আছে । হাতত থকা পান এখন ছিঙি সৰু সৰু কৰি থকাৰ পৰাই বুজিব পাৰি তেওঁ অলপ অধৈৰ্য হৈছে । হাজৰিকাই কৈ গ'ল ঃ
"হাৱছী ৰজাই লগতে দিছে এখন খত - চিঠি । তাত লিখিছে বোলে পুতলা দুতাৰ মাজত এটা অমিল আছে । বৰ ডাঙৰ অমিল ।সেইটো গম পালেই সিঁহত দুটা কোন শ্ৰেণীৰ ফট্ফটীয়া হৈ যাব ।এতিয়া বাগদাদৰ খলিফাই সেইটো উলিয়াব লাগে ।
উজীৰ, নাজিৰ, আমিৰ, ওমৰাও সকলো আহিল পুতলাৰ ভেদ ভাঙিবলৈ । পুতলা দুটা চুই চালে, টুকুৰিয়াই চালে, জোকাৰি চালে । নাই, সকলো একে । কোনেও ক'ব নোৱাৰিলে পুতলা দুটা কিহত বেলেগ । এতিয়াতো মহা লাজৰ কথা হ'ব । হাৱছী ৰজাৰ আগত বাগদাদৰ খালিফা হাৰি যাব ।
চহৰত আছিল এক বুঢ়া কচাই । মাংস বিক্ৰী কৰে । সি আহি ক'লে, " জহাপনা, বন্দীক যদি এবাৰ পুতলা দুটা চাবলৈ দিয়ে ... "
আমীৰ-ওমৰাও সকলো গৰ্জি উঠিল, "উজীৰ-নজীৰ য'ত হাৰি গ'ল, বেটা কচাই আহিছে তাত বহাদুৰি দেখাবলৈ ।" খলিফাই কিন্তু ক'লে, বুঢ়া কচাই মোৰেই প্ৰজা, হাৱছী ৰজাৰ আগত লাজত পৰাতকৈ এবাৰ চেষ্টা কৰাই ভাল ।"
কচাই আহিল । সি চালে । একো এটা সি উলিয়াব নোৱাৰিলে । কিছু পৰ ভাবি সি এচৰিয়া পানী খুজিলে । গামলাত পানী আছিল । কচায়ে পুতলা দুটা পানীত এৰি দিলে । আৱলুচ কাঠৰ পুতলা - গধুৰ । দুয়োটা পুতলা ডুবি গ'ল । বুঢ়া কচায়ে বহি চাই থাকিল ।দেখিলে পুতলা দুটাৰ চকুৰ মণিৰ পৰা সৰু দুটা বুৰবুৰণি ওলাল ।আমীৰ ওমৰাওবিলাকৰ সেইটো নজৰত নপৰিল । বুঢ়া কচায়ে জানিলে পুতলা দুটাৰ চকুত বিন্ধা আছে । সি পুতলাদুটা পানীৰ পৰা উলিয়াই আনি এডাল খৰিকা খুজিলে । খৰিকাডাল আনি এটা পুতলাৰ চকুৰ সৰু বিন্ধাটোৰে সুমুৱাই দিওঁতে খৰিকাডাল মুখেদি ওলাই আহিল । ইটোৰ চকুৱেদি সুমুৱাই দিওঁতে ওলাই নাহিল ।
কচায়ে ক'লে, আলমপনা, পালোঁ । এই প্ৰথম পুতলাটো হ'ল ৰজাও হ'ব পাৰে, প্ৰজাও হ'ব পাৰে । আৰু এই দ্বিতীয় পুতলাটো হ'ল ৰজাৰ বিষয়া । খালিফাই সুধুলে, " মানে কি হ'ল ?"
কচায়ে ক'লে, " যিটো পুতলাৰ চকুৰ বিন্ধাৰ লগত মুখৰ সম্বন্ধ আছে সি হ'ল ৰজা নাইবা প্ৰজা । চকুৱে যি দেখে সেইমতে কাম কৰে । ৰজা হ'লে হুকুম দিয়ে, প্ৰজা হ'লে ৰটনা কৰে । আৰু আনটো পুতলাই দেখে, কিন্তু নকয় । কাৰণ কথা ক'লেই বিপদ । এইটো হ'ল ৰজাৰ বিষয়া, দেখে শুনে , কিন্তু চুপ চাপ কাল কৰি যায় । কথা নকয় ।"
এইবুলি আকৌ এটা হাঁহি মাৰি হাজৰিকাই লগত অনা টেমাৰ পৰা পতহিওৱা তামোল এখন মুখত ল'লে ।
"বুজিলানে ৰাইজ?" ভোগায়ে ক'লে, "বুজাক বুজাবা ঠাঁৰে - চিয়াৰে - বুবুজাক বুজাবা ঢকা চাপৰে । হাজৰিকা আপদেউ নিজেও এজন ৰজাৰ বিষয়া । হেন জানি এখেতক আৰু আমনি নিদিয়াই ভাল হ'ব বুলি ভাবোঁ ।"
মানুহবোৰে যদিও হাজৰিকাৰ পৰা স্পষ্ট কথা শুনিবলৈ আশা কৰিছিল তথাপি হাজৰিকাৰ শান্ত সৌম্য মূৰ্তি দেখি আৰু ভোগাইৰ কথাৰ ধৰণত তেওঁলোকে পীড়াপীড়ি নকৰিলে ।
"দিন কাল ভাল নহয়, চৰীয়া-পৰীয়া থাকিবও পাৰে ক'ৰবাত" এইবুলি ভোগায়ে বৰ্হমচৰীয়াক মাতি আনি হাজৰিকাক থৈ আহিবলৈ ক'লে । হাজৰিকায়ো নিজৰ মান আৰু অংগীকাৰ ৰাখি স্পষ্টভাৱে কথা ক'ব্লগীয়া বোহোৱাত সকাহ পালে ।
"এৰা, ব'লা বৰ্হমচৰীয়া বোপা, মই আকৌ এ'চৰাৰ নামাজ ফেৰা কৰিবগৈ লাগিব ।"
হাজৰিকা গ'লগৈ । ভোগায়েও হাজৰিকা থকাটো আৰু নিবিচাৰে । ভোগায়ে এতিয়া বাখৰৰ শক্তিৰ স্পষ্ট প্ৰমাণ পালে । এতিয়া তেওঁ আতঘাত বন্ধি কাম কৰিব লাগিব । হাজৰিকাৰ সাধুটোৱেও মানুহবোৰক উচটোৱাত যথেষ্ট সহায় কৰিব । কিন্তু হাজৰিকাৰ দৰে বুঢ়া মানুহ এজনৰ সন্মুখত তেওঁ তেওঁৰ বৰশীৰ ধেমালি আৰম্ভ কৰিব নোখোজে ।
হাজৰিকা যোৱাৰ পিচত কুমাৰবিলাকে ক'লে, " আমি তেনে এতিয়া কৰোঁ কি? সলাললৈকে যাওঁ ?"
"যাব পাৰ" ভোগায়ে নিৰ্বিকাৰ ভাবে ক'লে ।
"পিচে তালে গ'লে সিজনে বা আকৌ কি কৰে !"
সিজনে মানে বাখৰে ।
বাখৰে যেন বৰশীত জোকাৰ এটাহে মাৰিলে, তহঁতৰ একো উপাই নাই মৰাহঁত । ইফালে কবি বিচাৰ লাগে - সিফালে আকৌ মাৰে বুলিও ভয় । তহঁত মৰিয়েই আছ । সাহ লাগে, বুজিছ, সাহ লাগে ।"
মানুহবোৰ অলপ বিবুধি হ'ল । ৰাজ বিষয়াবোৰৰ এনে দুনুখীয়া ব্যৱহাৰত প্ৰজা সদায় জুৰুলা । সিহঁতে সাপ হৈ খুটে, বেজ হৈ জাৰে । বিষয়াক নেমানিলে জগৰ, আকৌ বিষয়াই উচটায় বিষয়াৰ বিপক্ষে । "ভাল দেউতা, আমি তেনেহ'লে সলাললৈ যামহঁক, লৰালুৰি আৰু তিৰোতামাখা ... "
"এৰা যাবিতো সলাললৈ । আৰু তিৰোতামখা থৈ যাবি বাখৰৰ লগুৱা-লিকছৌবোৰলৈ ! বাখৰকো লাগিব পাৰে দুই এজনী । সাহ লাগে বুজিছ, সাহ লাগে ।" এটা অদৃশ্য টোপ যেন বাখৰে মানুহবোৰৰ আগত জোকাৰি থাকিল ।
ই আকৌ কেনে কথা, কুমাৰগঞা ৰাইজে ভাবিলে । এইমাত্ৰ ক'লে সলাল গোহাঁইৰ তালৈ যা, পিচ মুহুৰ্ততে বিকৰ্থনা কৰি আকৌ পাক লগায় চোন ! এই বিষয়াবোৰৰ কথাৰ আঁত ধৰাই টান ।
কিন্তু ভোগাইৰ উদ্দেশ্য পৰিষ্কাৰ । ভোগায়ে জানে সলাল গোহাঁইদেউৰ নিজলৈকে টনাটানি । তেৱোঁ দ্ৰোহ আচৰা বুলি ত'ত গড়গাওঁত হেনো বু-ৱু-বা-বা ওলাইছে । বৰফুকনে সৈতে লাগ লাগি গুৱাহাটিতে নতুন ৰজা পাতিছিল বুলি উৰা বাতৰি পাই স্বৰ্গদেৱে মানুহ পঠাইছে বোলে তেওঁক ধৰিবলৈ । এনে সময়ত তেওঁ বাখৰৰ দৰে প্ৰতাপী ৰজা এজনক উচটাই নলয় । কিজানি বাখৰো হেলিমেলি ৰজাৰ ষড়যন্ত্ৰত আছে । নহ'লেনো বাখৰে হিলৈ পালে ক'ৰ পৰা ? বা ৰাখিবলৈ সাহ কৰে কেনেকৈ ? বাখৰহঁত উজনিৰ ক'ৰবাৰ মানুহ - ঘৰত শালগ্ৰাম আছে বুলিও ভোগাইহঁতে জানে । ভোগাইহঁত মহাপুৰুষীয়া মানুহ - একেবাৰে কালসংহতিৰ । ভাটী যোৱা নে ফাটি যোৱা গোপাল আতাৰ সত্ৰ । কাল সংহতিৰে মায়ামৰা শাখাৰ ভকত বৈষ্ণব মটক মৰাণ মিলি সিফালে ৰজা খেদাত লাগিছে । ইস্ কমটো জীয়াতু ভুগিলেনে তেওঁলোকে বৰ ৰজাৰ আমোলত ? কিন্তু ভোগায়ে জানে আহোম ৰাজ্যৰ বেলিমাৰ ইমান সোনকালে নহয় । নিজৰ মানুহৰ তলতীয়া হোৱা স্বভাব আমাৰ মানুহৰ নাই । তাতে স্বৰ্গদেৱে কুম্পানীৰ চিপাহী আনিছে । মিকৃগড় চাহাব আৰু তেওঁৰ হিন্দুস্তানী চিপাহীবোৰক ভোগায়ে দেখিছেও কলিয়াবৰত । বাখৰৰ হিলৈটোৰ যি বৰ্ণনা তেওঁ পাইছে, তাৰ পৰা অনুমান হয় যে সৈটো কুম্পানীৰ হিলৈ - সিঁহতে বন্দুক বুলি কয় । আৰু বা কিমান গোটাছে বাখৰে ! কিন্তু সলাল গোহাঁইৰ লগত জোটশালী মাৰিবৰ মন ভোগাইৰ নাই । নপতা ৰজা হৈ থকাতকৈ পতা বিষয়া হৈ থাকাই ভাল ।
তেন্তে ভোগায়ে কৰিব খুজিছে কি ? এইদৰে দুমুখীয়া কথা কৈ তেওঁৰ লাভ ? ভোগায়ে মানুহবোৰক নিৰুপায় কৰি তুলিব খুজিছিল । নিৰুপায় হ'লে মানুহৰ মনত ওপজে এটা অদ্ভুত সাহস - মৰসাহ । ভোগায়ে সিহঁতক নিৰুপায় কৰি সিহঁতৰ মনত তুলিব এক উন্মত্ত সাহ, মৰসাহ বাখৰৰ বিৰুদ্ধে । তেওঁ নিজে পোনপটীয়া একো নকৰে । কাউৰীয়ে কাউৰীৰ মঙহ নাখায় । এই মানুহবোৰকে অস্ত্ৰ হিচাবে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব ।
কিন্তু মানুহবোৰক সেই কথা জনিব দিলেও তেওঁৰ কাম সিদ্ধ নহ'ব । প্ৰজাবোৰ মাথোঁ ডবাখেলৰ গুটি ঃ তাতকৈ বেছি সন্মান দিলেই বিষয়াৰ বিপদ । সেইবাবেই আজি ভোগায়ে সিহঁতৰ মন জুখি চাই, সিহঁতক ব্যৱহাৰ কৰিব খুজিছে বাখৰৰ ধ্বংসৰ খেলত ।
ভোগাইৰ মৌনতাৰ আসৈ পাই ধেমেলীয়া বুলি খ্যাতি থকা ফেলাই নামৰ কুমাৰটোৱে ক'লে, "দেউতাৰ কথাচোন আমৰ চাকৰ পাকতকৈ কোবাল ।"
ফেলাই বহুৱাৰ কথাত ভোগাইৰ খং নুঠিল । বৰশী বোৱা ল'ৰাই যেন জৰীডাল ঢিলাই দিলে । তেওঁ হাঁহি ক'লে, " ফেলায়ে ঠিকে কৈছে - মাটি খচি খচি চাকত পেলাই কুমাৰে সাজে গাগৰি । কুমাৰৰ বুধিও গাগৰিটোৰ দৰে ফোপোলা । কথাৰ পাক ক'ত বুজিব । বোলোঁ, পকা চৰু টুকুৰিয়াই চাৱনে নেচাৱ ?"
"চাওঁ দেউতা চাওঁ, কেচা নে পকা চাওঁ । কেচা চৰুত মাত উঠে থেপেক থেপেক থেপেক, পক চৰুত টিংটিং ।" আসৈ পাই ফেলায়ে বহুৱালি কৰিব খুজিল । " কিন্তু ভোগাই গহীন হৈ গ'ল । লগে লগে সকলো কোঢ়াল জীন গ'ল । ভোগায়ে গহীনাই ক'লে, " তহঁতক মই টুকুৰিয়াই চাইছিলোঁ, তহঁত তেনেই কেঁচা । আৰু বহুত ভুগিবি তহঁতে । অত্যাচাৰৰ জুইত আৰু পুৰিলেহে তহঁত পকা হবি । হেৰৌ, সাহ লাগে সাহ । মই যিহকে কওঁ তাতেই হয়ভৰ দিয় কিয় ।"
"আপোনাৰ কথা পেলাব পাৰি জানোঁ, দেউতা ?"
তহঁতৰ মানুহবোৰক সুধি চাচোন কি কয় ।"
নগঞা ৰাইজি গৈছিল ৰজাৰ কাষলৈ বিচাৰ বিচাৰি । গৌৰীনাথ স্বৰ্গদেউ নগাঁৱৰ বাহৰত থাকোঁতে বৰুৱা ফুকনবোৰে পাণ-তামোল, চাউল-পাতৰ যোগান ধৰিছিল বাহৰত । জীয়ৰী ছোৱালীও নি বিলাইছিল । তেতিয়া বিষয়াৰ অত্যাচাৰত জুৰুলা ৰাইজ ৰজাৰ কাষ চাপিছিল । কৈছিল, স্বৰ্গদেউ, আৰ পৰা যাওক । নহ'লে বা-বিষয়াকে সলাই দিয়ক । " স্বৰ্গদেৱে সুধিলে, "কাক নো বিষয়া লাগে তহঁতক ? সিহঁতে ক'লে আগৰ ফুকন বৰুৱা হোৱা মানুহ আছে, আন মানুহো আছে, তেওঁলোকক দিয়ক । বিষয়া সলাবলৈ কৰা এই অনিৰোধৰ আঁৰত আছিল আগৰ বহুতো ভগা বিষয়া আৰু মৰ্যাদলিপ্সু অৱস্থাপন্ন প্ৰজা ! সমান্য পাইকান মানুহ বাখৰৰ ঘৰো জানো বৰুৱা হ'ব খোজা নাছিল । মোৱামৰীয়াৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ তেতিয়া স্বৰ্গদেৱক মানুহ লাগে । অথচ ৰাজ্যৰ কেউফালে নপতা ৰজাবোৰৰ দপদপনি । তেনেসময়ত বিদ্ৰোহ নাচৰি ৰজাৰ কাষচপা এই প্ৰজাবিলাকৰ কথা স্বৰ্গদেৱে ৰাখিলে ।বৰফুকনকে মুখ্য কৰি ভালেমান বিষয়া সলাই দিলে, কিন্তু এই ন বিষয়াবোৰৰ কোব আৰু চৰিলহে । চহকীৰ প্ৰতাপ আৰু পুৰণা বিষয়াৰ খিয়লাখিয়লিৰ জুইত প্ৰজা মৰোঁমৰোঁ হ'ল । আকৌ আঠ দিনৰ মূৰত সিঁহতেই গৈ আকৌ ৰজাক খাটিলে বোলে আগৰ বিষয়াই ভাল, তেও৬লোককে ৰাখক । গতিকে নগঞা প্ৰজাই জানে বিষয়াৰ ওপৰত ভৰসা কৰি লাভ নাই । কিন্তু মটক মৰাণৰ দৰে ফেট তুলি উঠিবলৈকো জানো সিঁহতৰ লাগতিয়াল বস্তুখিনি আছে ? ভোগায়ে ক'লে সাহৰ কথা । কিন্তু সাহেও সকলো নে ? তাৰ সাহ আহে ক'ৰ পৰা ? তাৰ বাবে লাগে কিবা এটা বিশ্বাস - যিটো মোৱামৰীয়া বিলাকৰ আছিল - আৰু লাগে উপযুক্ত নায়ক । মোয়ামৰীয়াৰ আছিল চতুৰ্ভূজ গোসাঁই ।
নগঞা প্ৰ্জাই বিষয়াৰ ওপৰাতেই নিৰ্ভৰ কৰি থাকিবনে সদায় । সিঁহতে যেন বুজি পাইছে বিচাৰ দুৰ্বলৰ হে অস্ত্ৰ । তেন্তে নিজৰ শক্তিৰে কিবা এটা কৰিব লাগিব নেকি ? কি ক'ব খুজিছে বাৰু এই ভোগাই বৰুৱা নামৰ বিষয়াজনে ? আৰু কিবা পাক লগাব লগাব খোজা নাইতো এওঁ !
অদহীয়া কুমাৰ ক'লামণিয়ে ক'লে, দেউতা, এই বুঢ়াৰ মনত এটা কথা খেলাইছে । মই কুমাৰে এটা কথা জানো, চৰু জিমানে পুৰিব সিমানে টান হ'ব । সিদিনা বাখৰ বৰাই লগোৱা জুইত পুৰি আমি ভস্ম হোৱা নাই - টানহে হৈছোঁ । আৰু জ্বলাওক, আমি টানহে হ'ম । শেষত হ'ম শিল । শিলত গুৰিয়াই "
ভোগয়ে বুজিলে তেওঁৰ কথাই ফল ধৰিছে । কিন্তু নাই , আৰু বেছিলৈ যাবলৈ দিব নোৱাৰি । তেনেহ'লে হয়তো নিজৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ বাটতো হেঙাৰ পৰিব । ভোগাইৰ মত হ'ল, সাধাৰণ মানুহৰ মনত শক্তিৰ সঞ্ছাৰ কৰিবা, কিন্তু সেই শক্তিৰ মূল্য নিৰূপণ কৰিব নিদিবা ।যদি সিহঁতে বুজি পায় সিহঁতৰ শক্তিৰ পৰিমাণ, তেতিয়া হ'লে সিহঁতক দমাই ৰখা টান হ'ব । নাই আৰু বেছি পৰ মেল মাৰি তেওঁ আত্যহত্মাৰ বাট মুকলিকৈ নলয় । তামোল এখন মুখত ভৰাই তেওঁ উঠিবলৈ গা দাঙি ক'লে, চাবি আকৌ, বেছিকৈ পুৰিলে চৰু গুচি জাওঁহে হ'ব ।"
ভোগাই উঠা দেখি মানুহখিনিও ল্ঠিল । তেনেতে উধাতু খাই ল'ৰা এটা সোমালহি । পিন্ধি থকা গামোচাখন প্ৰায় খুলিয়ে গৈছিল । কোনোমতে মুঠি মাৰি ধৰি আছে ।
"পিতাই, পিতাই নিলে ঐ ।"
গোটেইখিনি মেল উচপ খাই উঠিল । কি? মোৱমৰীয়া নে ৰজাঘৰীয়া চন্তৰী ? নে প্ৰত্যক্ষ সংগ্ৰাম কৰিব বাখৰে আগবাৰিছে অৱশেষত ? হাফিজুৰ হাজৰিকাই কিবা খবৰ দিলেগৈ নেকি বাখৰক ? এনে দিন-কালত কাকো বিশ্বাস কৰিব নোৱাৰি । কিন্তু হ'ল কি? নিলে কাক?
ল'ৰাটোৱে ফেকুৰি ফেকুৰি থোকাথুকি মাতেৰে ক'লে, "মই নহয়, আহি আছিলোঁ নহয় মাহীহঁতৰ ঘৰ পোৱাৰ বৌৱে নহয় পঠিয়াইছিল চেৰেকা এটা "
হেৰ' কাক নিলে ? কোনে নিলে ? ভালকৈ নকৱ কিয় ? " ক'লামণিয়ে ডবিয়ালে ।
"বৌ-ক । মো" ভয় লাগে দেখি বৌ আহিছিলে নহয় মোক আগবঢ়াই দিবলৈ কেঁকুৰিটোতে বেয়া বেয়া গোন্ধ ঘূৰি দেখোঁ বৌ নাই !"
মানুহবিলাকৰ মাজ বৰ খৰখেদাকৈ কিবাএটা আলোচনা হ'ল । চিপাহী চন্তৰী হ'লে ক'লামণিৰ ঘৈণীয়েৰৰ দৰে বুঢ়ী এজনী নিনিয়ে । আৰু মানুহে ইমান নিঃশব্দে ধৰি নিব নোৱাৰে । ল'ৰাটোৱে নিশ্চয় টনা আজোৰা দেখিলেহেঁতেন । দ'ত যখে মানুহৰ জীৱহে নিয়ে শ'টো নিনিয়ে । কিন্তু বেয়া গোন্ধটো ? হঠাৎ এজনে চিঞৰি উঠিলে "নিশ্চয় বনৰজা "
ৰাইজেউ দোহাৰি ক'লে "হয়, বনৰজাই হয় ।"
ভোগায়ে স্বস্তিৰ নিঃশ্বাস পেলালে । বাঘ । গৰগঞা বাঘটোৱে কুমাৰণী এজনী খালে । হঠাৎবিজুলী সঞ্চাৰে তেওঁৰ মনত কথা এটা খেলালে । দিহা-দিহি যাব খোজা মানুহবোৰৰ ফালে চাই তাচ্ছিল্য মিহলি সহানুভূতিৰ সুৰত শুনা নুশুনাকৈ ক'লে , " বাঘে মৰাও মৰা, বৰাই মৰাও মৰা ।" তাৰ পিচত ৰাইজৰ ফালে চাই ডাঙৰকৈ ক'লে, "দোচমনক বধিবহে লাগে । ৰাইজ ওলাব লাগে ।" তাৰ পিচত বৰ্হমচৰীয়াক বাঘজাল কেইখনমান উলিয়াবলৈ দিহা দি তেওঁ উঠিল ।
সপ্তম অধ্যায় নৱম অধ্যায়
Drawing Tutorial 33 - How to draw ear
In today's tutorial we will learn to draw ear as seen from front. The shape of ear is similar to half heart with some sharp bends.
1. draw the outer periphery of the ear. Note the curves of the top helix and the lobule in the bottom.
1. draw the outer periphery of the ear. Note the curves of the top helix and the lobule in the bottom.
Jonakto barafarnadir dare - Poems of raam Gogoiজোনাকটো বৰফৰ নদীৰ দৰে - ৰাম গগৈৰ কবিতা
জোনটো বৰফৰ নদীৰ দৰে
গলি গলি বৈ যায়
মোৰ বুকুৰ মাজেদি
সেই নদীত তোমাৰ প্ৰেমৰ
ৰূপালী ঢৌ
মোৰ হৃদয় থউকি বাথউ
দূৰ দূৰান্তৰ গিৰি শিখৰৰ পৰা
নামি আহে ৰূপালী জোনাকবোৰ
জোনাকবোৰ নামি আহে
কপাহজোলা মেঘ আৰু
গছৰ পাতৰ জখলা বগাই
মোৰ চোতাললৈ
মোৰ হৃদয়ত তোমাৰ প্ৰেমৰ
সে সৌন্দৰ্য-সুষমা
সৃষ্টি কৰে কি অপূৰ্ব ইন্দ্ৰজাল
শব্দময়
গীতিময়
অমৃতময়
তোমাৰ হৃদয়ৰ স'তে
মোৰ হৃদয়ৰ পৰিচয়
গলি গলি বৈ যায়
মোৰ বুকুৰ মাজেদি
সেই নদীত তোমাৰ প্ৰেমৰ
ৰূপালী ঢৌ
মোৰ হৃদয় থউকি বাথউ
দূৰ দূৰান্তৰ গিৰি শিখৰৰ পৰা
নামি আহে ৰূপালী জোনাকবোৰ
জোনাকবোৰ নামি আহে
কপাহজোলা মেঘ আৰু
গছৰ পাতৰ জখলা বগাই
মোৰ চোতাললৈ
মোৰ হৃদয়ত তোমাৰ প্ৰেমৰ
সে সৌন্দৰ্য-সুষমা
সৃষ্টি কৰে কি অপূৰ্ব ইন্দ্ৰজাল
শব্দময়
গীতিময়
অমৃতময়
তোমাৰ হৃদয়ৰ স'তে
মোৰ হৃদয়ৰ পৰিচয়
Moi bhoba kathabor - Poems of Ram Gogoi : মই ভবা কথাবোৰ - ৰাম গগৈৰ কবিতা
মই ভবা কথাবোৰ
তুমি যদি ভাবিলাহেঁতেন
মই জনা কথাবোৰ
তুমি যদি জানিলহেঁতেন
মই জানো - নৈ কিয় বৈ যায়
সাগৰৰ অভিমুখে
তোমাৰ হৃদয় কিয় কল্লোলিনী
কত ঢৌ উঠে
আৰু
উঠি মাৰ যায়
মই জানো
প্ৰদীপৰ শিখা কিয় জ্বলে
আকাশ ধিয়াই
তোমাৰ হৃদয়ে
নিজেই নিজতে দহি
কাৰ বাবে প্ৰাৰ্থনা জনায় ।
মই জানো
বৰ্ষণমুখৰ ৰাতি
গছৰ ডালত পাতৰ আঁৰত
ৰৈ ৰৈ কিয় কান্দে
অজান বিহগী
সেই মাজ নিশা
কিয় কঁপি উঠে
বাৰে বাৰে
তোমাৰ চম্পাৱতী মন
তোমাৰ হৃদয় - কোমল গান্ধাৰ
মন যে নদীৰ মোহনা
মই ভব্ব কথাবোৰ
তুমি যদি ভাবিলাহেঁতেন
Mor anubhabar majat - poems of Ram Gogoi : মোৰ অনুভৱৰ মাজত - ৰাম গগৈৰ কবিতা
মোৰ অনুভৱৰ মাজত
তুমি
পুৱতি নিশাৰ হিমে ধোৱা
এপাহি খৰিকাজাই
বুকু জুৰি
কি অনিন্দ্য বেথাৰ সুবাস
মোৰ অনুভৱৰ মাজত
তুমি
এগছি সান্ধ্য প্ৰদীপ
জ্বলি আছা মোৰ
মনৰ গহনত
আলোকিত কৰি মোৰ হৃদয়
কি মধুৰ সেই দহনৰ জ্বালা
কি আশ্চৰ্য উত্তাপ
মোৰ অনুভৱৰ মাজত
তুমি
বিষাদ ৰাতিৰ
জোনাক সখী
তুমি গুণগুণাই আছা
মোৰ বুকুৰ মাজত
মোৰ কবিতাত
তোমাৰ নামৰ সুৰভি
মই
অনুভৱতেই আঁকি দিও
মোৰ জোনাকী সখীৰ
দুখনি পদুম ওঁঠত
ক্ষণিকৰ
এটি দুটি পলৰীয়া চুমা
তুমি
পুৱতি নিশাৰ হিমে ধোৱা
এপাহি খৰিকাজাই
বুকু জুৰি
কি অনিন্দ্য বেথাৰ সুবাস
মোৰ অনুভৱৰ মাজত
তুমি
এগছি সান্ধ্য প্ৰদীপ
জ্বলি আছা মোৰ
মনৰ গহনত
আলোকিত কৰি মোৰ হৃদয়
কি মধুৰ সেই দহনৰ জ্বালা
কি আশ্চৰ্য উত্তাপ
মোৰ অনুভৱৰ মাজত
তুমি
বিষাদ ৰাতিৰ
জোনাক সখী
তুমি গুণগুণাই আছা
মোৰ বুকুৰ মাজত
মোৰ কবিতাত
তোমাৰ নামৰ সুৰভি
মই
অনুভৱতেই আঁকি দিও
মোৰ জোনাকী সখীৰ
দুখনি পদুম ওঁঠত
ক্ষণিকৰ
এটি দুটি পলৰীয়া চুমা
Prithibir praantare prantare - Poems of Ram Gogoi : পৃথিৱীৰ প্ৰান্তৰে প্ৰান্তাৰে - ৰাম গগৈৰ কবিতা
পৃথিৱীৰ প্ৰান্তৰে প্ৰান্তৰে
কত নদী আছে ,
সেই সকলো নদীৰ নাম অন্বেষা ।
মোৰ বুকুৰ মাজতো আছে
এখনি নদী,
স্নিগ্ধ অনুভূতিৰ নদী;
সেই নদীৰ নাম তন্ময়তা
সেই নদীৰ নাম
তোমাৰ নাম ।
কত নদী আছে ,
সেই সকলো নদীৰ নাম অন্বেষা ।
মোৰ বুকুৰ মাজতো আছে
এখনি নদী,
স্নিগ্ধ অনুভূতিৰ নদী;
সেই নদীৰ নাম তন্ময়তা
সেই নদীৰ নাম
তোমাৰ নাম ।
He prithibi antaratama - Poems of Ram Gogoi : হে পৃথিৱী অন্তৰতমা - ৰাম গগৈৰ কবিতা
প্ৰতিটো মুহূৰ্ত মোৰ উজ্জীৱিত হৈছে
তোমাৰ প্ৰেমেৰে, হে পৃথিৱী
মুখৰিত মোৰ হৃদয়
তোমাৰ অযুত অনন্ত কথাৰে ।
মোৰ সমগ্ৰ চিন্তাত তুমি ব্যাপৃত হৈ আছা
হে পৃথিৱী,
যেন নীলিম সমুদ্ৰ, অন্তহীন কল্লোল,
প্ৰভাত পখীৰ কূজন, অথবা
অথবা তুমি স্বপ্নময়ী ।
হে পৃথিৱী, তোমাৰ বুকুত হাত থৈ
(মোৰ স্বদেশৰ মাটিত)
মই অনুভৱ কৰিছোঁ মোৰ হৃদয়ৰ স্পন্দন
অনুভৱ কৰিছোঁ তোমৰ স'তে মোৰ শেষ পৰিচয়
যেন জন্ম-জন্মান্তৰৰ কাল নিৰবধি ।
তোমাৰ মুখত মুখ থৈ বিচাৰিছোঁ
সৃষ্টিৰ অমৃত
কাণ পাতি শুনিছোঁ তোমাৰ আত্মাৰ নিহিত গীত
মোহময় সুৰৰ লহৰী ।
প্ৰতিদিনে
প্ৰভাতৰ হেঙুলী ৰহণে সনা
তোমাৰ নিমজ গালত
(মোৰ স্বদেশৰ আকাশত )
মই বিচাৰিছোঁ, ৰক্তিম সোণালী উত্তাপ
হে পৃথিৱী
আশা মোৰ বসন্তৰ কুঁহিপাত
সমীৰণে কঢ়িয়াই অনা হুণ গুণ সুবাস ,
মোৰ সমগ্ৰ সত্ত্বাত উপলব্ধ তোমাৰ প্ৰেম ।
আজি -
পৃথিৱীৰ প্ৰেমে মোক উন্মনা কৰিলে ।
তোমাৰ প্ৰেমেৰে, হে পৃথিৱী
মুখৰিত মোৰ হৃদয়
তোমাৰ অযুত অনন্ত কথাৰে ।
মোৰ সমগ্ৰ চিন্তাত তুমি ব্যাপৃত হৈ আছা
হে পৃথিৱী,
যেন নীলিম সমুদ্ৰ, অন্তহীন কল্লোল,
প্ৰভাত পখীৰ কূজন, অথবা
অথবা তুমি স্বপ্নময়ী ।
হে পৃথিৱী, তোমাৰ বুকুত হাত থৈ
(মোৰ স্বদেশৰ মাটিত)
মই অনুভৱ কৰিছোঁ মোৰ হৃদয়ৰ স্পন্দন
অনুভৱ কৰিছোঁ তোমৰ স'তে মোৰ শেষ পৰিচয়
যেন জন্ম-জন্মান্তৰৰ কাল নিৰবধি ।
তোমাৰ মুখত মুখ থৈ বিচাৰিছোঁ
সৃষ্টিৰ অমৃত
কাণ পাতি শুনিছোঁ তোমাৰ আত্মাৰ নিহিত গীত
মোহময় সুৰৰ লহৰী ।
প্ৰতিদিনে
প্ৰভাতৰ হেঙুলী ৰহণে সনা
তোমাৰ নিমজ গালত
(মোৰ স্বদেশৰ আকাশত )
মই বিচাৰিছোঁ, ৰক্তিম সোণালী উত্তাপ
হে পৃথিৱী
আশা মোৰ বসন্তৰ কুঁহিপাত
সমীৰণে কঢ়িয়াই অনা হুণ গুণ সুবাস ,
মোৰ সমগ্ৰ সত্ত্বাত উপলব্ধ তোমাৰ প্ৰেম ।
আজি -
পৃথিৱীৰ প্ৰেমে মোক উন্মনা কৰিলে ।
Sapon - Poems of Ram Gogoi: সপোন - ৰাম গগৈৰ কবিতা
সূচীভেদ্য ৰাতিৰ আন্ধাৰ
ক্লান্তিৰ টোপনি মোৰ
সপোনৰ ফুলশয্যা ।
কোনো এক প্ৰমত্তা যৌৱনা দুঃস্থা নাৰীৰ
অবাঞ্ছিত আগমন;
হেমন্তাৰ হিমকান্তি ভেদ কৰি
ভাঁহি আহে কাৰ নৈশ আবেদন
মৌন মিনতি ... নিদীৰ্ণ বুকুৰ !
মোৰ স্বপ্নালু চেতনা জুৰি
ক্লান্তিৰ পুলক জাগে
ব্যাথাতুৰ প্ৰাণৰ আশংকা ।
জীৱন ব্যঞ্জনাময়, মোৰ জাগ্ৰত দিনৰ
স্বপ্নৰ অস্পৃশ্যা নাৰী । আৰু
খেৱালি জালৰ পাহি
সপোন সৰকি গ'ল ।
বৰশীত খলিহা-যখিনী লাগে ।
ক্লান্তিৰ পুলকে আনে মৃত্যুৰ বাতৰি ।
অদৃশ্য মণ্ডপৰ ভৰা অশুচি ফুলৰ মালা
শুদ্ধতাৰ দানৱীয় পৰিবেশ
অকলশৰীয়া মই ...
নিস্তব্ধ নীৰৱ ৰাতি ঐ-ফুল ফুলে
ৰাতিৰ দীনতা ভৰা কালপুৰুষৰ হাঁহি,
বা মাৰলীত বাঁহৰ আগলি ফাটে;
খাই পাতফলা হায় ডালত উঠিল ।
চিত্ৰলেখী সপোনৰ বিচিত্ৰ কাহিনী
সোৱনশিৰীৰ বানে সোণ সিঁচি যায়
মোৰ মন ৰংমহলত
মৌ-চাক হেজাৰ যুগৰ
সুৰ্যকান্তি ফুলৰ বাহাৰ
চৌভিতি নিশাৰ পোহৰ
মৰি মৰি ওপজা জোনৰ
মৰমৰ ধূলি-বালি
বাউলী পচোৱা পাই উৰে
ক্লান্তিৰ পুলকে আনে
স্বপ্নাতুৰ মনৰ বাৰতা ।
সূচীভেদ্য গোমা ৰাতি;
ক্লান্তিৰ পুলক লাগি
স্বপ্ন মোৰ স্মৃতিৰ কাহিনী হৈ ৰয় ।
Bedanar jui -Poems of Ram Gogoi : বেদনাৰ জুই - ৰাম গগৈৰ কবিতা
পৰাজিত সমস্ত ইচ্ছাৰ প্ৰতিটো মুহূৰ্ত
আৰু অনাচ্ছাদিত ফলৰ গন্ধ,
সকলো হেৰাই যায় । অস্তিত্বৰ বিলোপ ঘটে ।
অস্তিত্বৰ বিলোপ ঘটে ।
অস্তিত্বৰ গহীন গুহাত ।
গভীৰৰ পৰা আৰু গভীৰ
তেজ, অস্থি আৰু মজ্জাৰ মাজত
উত্তেজনা আৰু আৰ্তনাদ একাকাৰ হৈ
বুকুৰ মাজত তোলে হাহাকাৰ ।
মনৰ মাজত জুই ।
চৰাইৰ পাখিত জুই । ফাগুনৰ জুই ।
পৰাজিত সমস্ত ইচ্ছাৰ প্ৰতিটো মুহূৰ্ত
ৰহস্যৰ অন্তৰালত গোপন হৈ ৰৈ যায়
আত্মদহনত নিগৃহীত নিপীড়িত
কত ৰূপ কথাৰ নায়ক, ভীৰু জৰাসন্ধ ।
বুকুৰ ওপৰৰ পৰা কিদৰে নমাম
পাষাণৰ বোজা ।
অতল দুখৰ মাজতো মণি-কাঞ্চণৰ সন্ধান বিচাৰি
অভিযাত্ৰী কত মানুহ
স্বপ্নময় মানুহ
স্বপ্নময়ী মানুহ
অতল দুখৰ মাজত কেতিয়া হেৰাই যায়
সেই মানুহ , পৰাজিত সমস্ত ইচ্ছাৰ
প্ৰতিটো মুহূৰ্তৰ দৰে ।
বুকুৰ মাজত হাহাকাৰ ।
মনৰ মাজত জুই
চৰাইৰ পাখিত জুই । বেদনাৰ জুই
আৰু অনাচ্ছাদিত ফলৰ গন্ধ,
সকলো হেৰাই যায় । অস্তিত্বৰ বিলোপ ঘটে ।
অস্তিত্বৰ বিলোপ ঘটে ।
অস্তিত্বৰ গহীন গুহাত ।
গভীৰৰ পৰা আৰু গভীৰ
তেজ, অস্থি আৰু মজ্জাৰ মাজত
উত্তেজনা আৰু আৰ্তনাদ একাকাৰ হৈ
বুকুৰ মাজত তোলে হাহাকাৰ ।
মনৰ মাজত জুই ।
চৰাইৰ পাখিত জুই । ফাগুনৰ জুই ।
পৰাজিত সমস্ত ইচ্ছাৰ প্ৰতিটো মুহূৰ্ত
ৰহস্যৰ অন্তৰালত গোপন হৈ ৰৈ যায়
আত্মদহনত নিগৃহীত নিপীড়িত
কত ৰূপ কথাৰ নায়ক, ভীৰু জৰাসন্ধ ।
বুকুৰ ওপৰৰ পৰা কিদৰে নমাম
পাষাণৰ বোজা ।
অতল দুখৰ মাজতো মণি-কাঞ্চণৰ সন্ধান বিচাৰি
অভিযাত্ৰী কত মানুহ
স্বপ্নময় মানুহ
স্বপ্নময়ী মানুহ
অতল দুখৰ মাজত কেতিয়া হেৰাই যায়
সেই মানুহ , পৰাজিত সমস্ত ইচ্ছাৰ
প্ৰতিটো মুহূৰ্তৰ দৰে ।
বুকুৰ মাজত হাহাকাৰ ।
মনৰ মাজত জুই
চৰাইৰ পাখিত জুই । বেদনাৰ জুই
Mor man aru mor... - Poems of Ram Gogoi : মোৰ মন আৰু মোৰ .. - ৰাম গগৈৰ কবিতা
মোৰ মন, আৰু মোৰ হৃদয়ৰ
অকণি আকাশ;
সমুদ্যত চেতনাৰ বিপুল বিস্তৃতি ।
হেজাৰ শিশুৰ হাঁহি খেলা কৰে তাত ।
মোৰ মন, আৰু মোৰ হৃদয়ৰ
অকণি আকাশ ভেদি
কলধ্বনি উঠে, লক্ষ লক্ষ মুক্তি বিহংগৰ
ৰক্তাক্ত প্ৰভাতে তাত সিঁচি দিয়ে
নতুন সুৰ্যৰ জন্ম বেদনাৰ স'তে
অকৃপণ উজ্জ্বল পোহৰ
মোৰ মন, আৰু মোৰ হৃদয়ৰ
অকণি আকাশ । ইয়াত শুনিছোঁ মই
আপোন প্ৰাণৰ স'তে
ঐক্যতান অযুত প্ৰাণৰ ;
শুনি সেই সমলয় মিলিত কণ্ঠৰ,
পলাতক স্বাৰ্থবুদ্ধি মূৰ্খ কামনাৰ
ভীৰু যত পতংগৰ দল ।
উদাৰ অসীম নীলা আকাশৰ স'তে
বিপুল বিশ্বৰ;
মোৰ মন, আৰু মোৰ হৃদয়ৰ
অকণি আকাশ মিলি গ'ল ।
মই তাত সানি দিলোঁ
আৰু অক'মানি নীলা -
এটি কবিতাৰে ।
অকণি আকাশ;
সমুদ্যত চেতনাৰ বিপুল বিস্তৃতি ।
হেজাৰ শিশুৰ হাঁহি খেলা কৰে তাত ।
মোৰ মন, আৰু মোৰ হৃদয়ৰ
অকণি আকাশ ভেদি
কলধ্বনি উঠে, লক্ষ লক্ষ মুক্তি বিহংগৰ
ৰক্তাক্ত প্ৰভাতে তাত সিঁচি দিয়ে
নতুন সুৰ্যৰ জন্ম বেদনাৰ স'তে
অকৃপণ উজ্জ্বল পোহৰ
মোৰ মন, আৰু মোৰ হৃদয়ৰ
অকণি আকাশ । ইয়াত শুনিছোঁ মই
আপোন প্ৰাণৰ স'তে
ঐক্যতান অযুত প্ৰাণৰ ;
শুনি সেই সমলয় মিলিত কণ্ঠৰ,
পলাতক স্বাৰ্থবুদ্ধি মূৰ্খ কামনাৰ
ভীৰু যত পতংগৰ দল ।
উদাৰ অসীম নীলা আকাশৰ স'তে
বিপুল বিশ্বৰ;
মোৰ মন, আৰু মোৰ হৃদয়ৰ
অকণি আকাশ মিলি গ'ল ।
মই তাত সানি দিলোঁ
আৰু অক'মানি নীলা -
এটি কবিতাৰে ।
Bishnu Rabha - Poems of Ram Gogoi : বিষ্ণু ৰাভা - ৰাম গগৈৰ কবিতা
পৰ্বত জংগম আৰু নদী আৰু মৃত্তিকাৰ স'তে
তোমাৰ পৰিচয়, কিজানি বহুত দিনৰ ।
অসমৰ আদিমতম সমৰ যাত্ৰাত, বহু দান
অৱদান দিলা, সভ্যতাৰ স্তৰে স্তৰে । জনজাতি
অসমৰ আদিম মানুহ । (আদিম সাম্যবাদ, আৰু
যুগে যুগে তুমি তাৰ অনুবাদ । তোমাক প্ৰণাম )
আৰু আজি সভ্যতাৰ নতুন ভ্ৰমণ কাহিনী
তুমি লিখিব খুজিছা ।
শিল্পী তুমি, চেতনাৰ প্ৰভাতী ধ্বনিৰ তুমি প্ৰতিধ্বনি,
কৃষ্টিৰ সাধনা কৃচ্ছ্ৰ নিঃস্ব কৰি নিজকেই
'মুক্তি দেউল' সাজি
নিস্পেষিত কোটি কোটি বোবা চেতনাক তুলিছা জগায় ।
তোমাৰ বুকুত আছে সৃষ্টি মহিমা -
খ্যাতি আৰু গৰিমাৰ সস্তীয়া বজাৰখন
আবৰ্জনা আৰু গলিত কুষ্ঠাৰে ভৰা ।
তুমি তাক জানা ।
সভ্যতা আৰু সংঘাতৰ মাহাসমৰত তুমি অসমৰ
মহান বিপ্লৱী । অত্যাচাৰ আৰু শতিকা বিয়পা
শোষণ আৰু পুঞ্জীভূত নিৰ্যাতনৰ তুমি দুৰ্ঘোৰ প্ৰতিবাদ ।
তুমি সভ্যতাৰ ফালে ।
মুক্তি-সংগ্ৰামৰ পাতনি নতুন ।
খেতিয়ক বনুৱাৰ হাড়ে হাড়ে মৃত্যুৰ কঁপনি ।
দুঃস্থ জীৱনৰ ইতিহাস তুমি ৰচি যাবা
নতুন ছন্দত ঃ অভিনৱ শব্দ চয়নেৰে ৰঙা ইতিহাস ।
বিপ্লৱী ... সভ্যতাৰ শ্ৰেষ্ঠ শিল্পী ... আৰু
সহকৰ্মীৰ দৃঢ় পদক্ষেপ
আৰু পাহাড় তলীত তুমি বিপ্লৱৰ তুঁহ জুই
ৰাখিছা জ্বলাই মানুহৰ প্ৰাণে প্ৰাণ
তুমি ভয়ৰ কাৰণ হোৱা । হবাতো নিশ্চয় ।
সিহঁতে নুবুজে তোমাক ।
ৰুগ্ন নগ্ন এই সভ্যতাক জীয়াই ৰাখিব খোজে,
সিহঁতৰ পদে পদে মৃত্যুৰ চক্ৰান্ত ।
বাধা দিব খোজে, সৃষ্টিক, নতুন সৃষ্টিক ।
মানুহক অন্ধকাৰ
পুৰাতন গৰ্ভত আবদ্ধ কৰি, সিহঁতে ওপৰত
সাজিব খোজে পুঁজিৰ পাহৰ ।
(সেই দেখি তুমি বন্ধু;
মুক্তি দেউল সাজা....।)
তুমি আজি কাৰাৰূদ্ধ,
আৰু তোমাৰ দৰে বহুতো শিল্পী ।
যুগৰ শ্ৰেষ্ঠ শিল্পী ।
কিয়নো তোমালোক মুক্ত মহাজীৱনৰ সংগ্ৰামী
আৰু আমি অমুক্ত,
(লৌহ-শৃঙ্খল আমাৰ হাতত) ।
ৰুদ্ধ কাৰামুক্ত কৰি আমি আগুৱাই যাম ।
নতুন অসম আৰু নতুন সমাজৰ
যাত্ৰা হ'ব জয়
তুমি লিখিবা ৰঙা ইতিহাস ।
তোমাৰ পৰিচয়, কিজানি বহুত দিনৰ ।
অসমৰ আদিমতম সমৰ যাত্ৰাত, বহু দান
অৱদান দিলা, সভ্যতাৰ স্তৰে স্তৰে । জনজাতি
অসমৰ আদিম মানুহ । (আদিম সাম্যবাদ, আৰু
যুগে যুগে তুমি তাৰ অনুবাদ । তোমাক প্ৰণাম )
আৰু আজি সভ্যতাৰ নতুন ভ্ৰমণ কাহিনী
তুমি লিখিব খুজিছা ।
শিল্পী তুমি, চেতনাৰ প্ৰভাতী ধ্বনিৰ তুমি প্ৰতিধ্বনি,
কৃষ্টিৰ সাধনা কৃচ্ছ্ৰ নিঃস্ব কৰি নিজকেই
'মুক্তি দেউল' সাজি
নিস্পেষিত কোটি কোটি বোবা চেতনাক তুলিছা জগায় ।
তোমাৰ বুকুত আছে সৃষ্টি মহিমা -
খ্যাতি আৰু গৰিমাৰ সস্তীয়া বজাৰখন
আবৰ্জনা আৰু গলিত কুষ্ঠাৰে ভৰা ।
তুমি তাক জানা ।
সভ্যতা আৰু সংঘাতৰ মাহাসমৰত তুমি অসমৰ
মহান বিপ্লৱী । অত্যাচাৰ আৰু শতিকা বিয়পা
শোষণ আৰু পুঞ্জীভূত নিৰ্যাতনৰ তুমি দুৰ্ঘোৰ প্ৰতিবাদ ।
তুমি সভ্যতাৰ ফালে ।
মুক্তি-সংগ্ৰামৰ পাতনি নতুন ।
খেতিয়ক বনুৱাৰ হাড়ে হাড়ে মৃত্যুৰ কঁপনি ।
দুঃস্থ জীৱনৰ ইতিহাস তুমি ৰচি যাবা
নতুন ছন্দত ঃ অভিনৱ শব্দ চয়নেৰে ৰঙা ইতিহাস ।
বিপ্লৱী ... সভ্যতাৰ শ্ৰেষ্ঠ শিল্পী ... আৰু
সহকৰ্মীৰ দৃঢ় পদক্ষেপ
আৰু পাহাড় তলীত তুমি বিপ্লৱৰ তুঁহ জুই
ৰাখিছা জ্বলাই মানুহৰ প্ৰাণে প্ৰাণ
তুমি ভয়ৰ কাৰণ হোৱা । হবাতো নিশ্চয় ।
সিহঁতে নুবুজে তোমাক ।
ৰুগ্ন নগ্ন এই সভ্যতাক জীয়াই ৰাখিব খোজে,
সিহঁতৰ পদে পদে মৃত্যুৰ চক্ৰান্ত ।
বাধা দিব খোজে, সৃষ্টিক, নতুন সৃষ্টিক ।
মানুহক অন্ধকাৰ
পুৰাতন গৰ্ভত আবদ্ধ কৰি, সিহঁতে ওপৰত
সাজিব খোজে পুঁজিৰ পাহৰ ।
(সেই দেখি তুমি বন্ধু;
মুক্তি দেউল সাজা....।)
তুমি আজি কাৰাৰূদ্ধ,
আৰু তোমাৰ দৰে বহুতো শিল্পী ।
যুগৰ শ্ৰেষ্ঠ শিল্পী ।
কিয়নো তোমালোক মুক্ত মহাজীৱনৰ সংগ্ৰামী
আৰু আমি অমুক্ত,
(লৌহ-শৃঙ্খল আমাৰ হাতত) ।
ৰুদ্ধ কাৰামুক্ত কৰি আমি আগুৱাই যাম ।
নতুন অসম আৰু নতুন সমাজৰ
যাত্ৰা হ'ব জয়
তুমি লিখিবা ৰঙা ইতিহাস ।
Kakadeutar har - Nabakanta Barua (7) : ককাদেউতাৰ হাড় - নবকান্ত বৰুৱা
ককাদেউতাৰ হাড়
সপ্তম অধ্যায়
স্বাভাবিকভাবেই কুমাৰগঞা ৰাইজ ভোগাইৰ কাষ চাপিল । ঠিক গোচৰ নহয় । দিহা-ভাৰসাৰ কথা । মেল বহিল মুনিচুনি বেলিকা । ভোগাই বৰুৱাই ক'লে , বোলে বাখৰৰ ঘৰ মিতিৰ মানুহ , তেওঁ বাজিলে দেখিবলৈ ভাল নহ'ব । কিন্তু, এটা কথা তেওঁ নক'লে যে তেতিয়া হ'লে তেৱোঁ যে পৰোক্ষোভৱে ঘটনাটোৰ লগত জড়িত সে কথাট জলজল পটপটকৈ ওলাই পৰিব । আৰু তেওঁৰ প্ৰকৃত ভয়ো সেইটোৱেই । অলপ ৰৈ তেওঁ ক'লে, নিলগীয়া হ'লেও সলাল গোহাঁই এতিয়াও ক্ষমতাত আছে । গতিকে কুমাৰগঞা ৰাইজে সমূহীয়াকৈ গৈ সলাল গোহাঁইদেউতাৰ দোপদৰত গোচৰ কৰিবলৈহে দিহা দিব খোজোঁ ।"
কিন্তু কুমাৰগঞা ৰাইজে জানে, সলাল গোহাঁয়ে এই বিষয়ে একো কৰিব নোৱাৰিবও, নুখুজিবও । আৰু দলে বলে সলাললৈ গ'লে বাখৰে সুদাই এৰিবনে ? এজন মুখিয়ালে ক'লে , "চিপাহী-চন্তৰীৰ বেহু পাৰ হৈ গোহাঁই দেউতাক লগ ধৰাটো জানো কম কথা । তাতে ৰাজভগনৰ দিন । বৰুৱা দেউতাই আগ পাছ কৰি দিলেহে জানোচা - "
"তেনে কথা এতিয়া ভাবিব নোৱাৰি ৰাইজ", ভোগায়ে ক'লে, "কথা হওঁতে হয়, ৰংপুৰত ৰজা ভাগিছে । সৰ্গদেউ এতিয়া ভটিয়াই গুৱাহাটী পালেগৈ বুলি শুনিছোঁ । এনে জয়াল সময়ত আমাৰ ফালৰ পৰা কোনো কথাত আগবঢ়া টান । "
"ৰজাই যদি পলাল, ৰাইজে ৰ কেনেকৈ ?" কুমৰগঞা ৰাইজৰ অসহায় মনোভাৱ ফুটি ওলাল । কিন্তু ভোগায়ে ক'লে , "সৰ্গদেউহে ভাগিছে, বিচাৰ ক'লৈ যাব ? চাৰিজনা ডাঙৰীয়াই আগেয়েও চলাই নিছে । অ'ত ত'ত এতিয়া সেইবোৰ নপতা ৰজা ওলোৱাৰ কথা ৰাইজে জানো শুনা নাই । ৰংপুৰত মটক ৰজাৰ কথা নকৱেই, উত্তৰ কোনে জাপৰীভিটাত, উজনিত বেং মৰাত - এইবোৰত বহুতো নপতা ৰজা হৈছে ।"
ভোগাইৰ মুখত ৰজাভগনৰ কথা মানুহবোৰে তন্ময় হৈ শুনিছে । ৰজা যেয়েই নহওক লাগে, এইবোৰ সাধাৰন মানুহৰ ভাগ্য, জীৱন-যাত্ৰা - একোৱেই সলনি নহয় । তথাপি কলথোকা বাদুলীয়ে খোৱাৰ কথাতকৈ ৰাজাভগনৰ কথাতেহে প্ৰজাৰ ৰাপ বেছি । ভোগায়ে দিয়া বাতৰি সিহঁতে অবাক হৈ শুনিছে , ভোগায়ে লাহেকৈ ক'লে, "আৰু আমাৰ ইয়াতো খেনোৱে মন মেলিছেহে !"
খেনোৱে মানে যে তেওঁ বাখৰকে বুজাব খুজিছে সেই কথা বুজিবলৈ কুমৰগঞা ৰাইজৰ বাকী নেথাকিল ।
"এস্ এস্, ৰজা ভাগিল বৰ বিপদ । দেশ অৰাজক হ'লে বৰ বিপদ । নপতা ৰজাই নচঁচা হ'লে সমান ! নপতা ৰজাৰ মুলুকত আমি থাকোঁ কেনেকৈ ? ৰাইজ নিগমে মৰিল ।" এইদৰে কুমৰগঞা প্ৰজাই উচ্ পিচালে ।
তেতিয়া ভোগায়ে বুজাই ক'লে, "সৰ্গদেউ ভাগিলেও দেশৰ ধৰণী বুঢ়াগোহাঁই আছে । বুঢ়াগোহাঁই ডাঙৰীয়াই নিজেই সেই দ্ৰোহী বিষয়া আৰু প্ৰজাবোৰক দণ্ড বিহিছে । জপৰা শইকীয়া, জাবৰ - সিহঁতক বৰশীত দিছে । খেনোক ধৰি তেলত ভাজি বা কোৰেৰে ঘৈয়াই মাৰিছে । ৰজা গলেও বিচাৰ নেজায় ৰাইজ, বিচাৰ নেজায় । "এই কথাটোকে আকৌ দোহাৰি ভোগায়ে ক'লে, "ৰজানো সদায় থাকেনে ? ৰাইজ, ৰজাৰ বিচাৰহে থাকে ।" কুমৰগঞা ৰাইজ ভোগাইৰ কথাত যুক্তু দেখিলে যদিও বিশেষ ভৰসা নাপালে । এই ৰাজভগনৰ দিনত বিষয়াবিলাকে যদি এনে থৰ-যুকুতি নাই - সিহঁতকনো সলাল গোহাঁয়ে কি ৰাখিব । পুৰণি সোণ কেইচিকুতমানৰ বাবেই ইমান অথন্তৰ মাতি অনাৰ বাবে সিহঁতৰ ভোগাইকে দোষী কৰিবৰ মন গ'ল । কিন্তু সেই চিন্তা মনলৈ অনাউ বিপদ । তথাপি মৰো জীওঁ নেভাবি এজনে উলিয়ালে , "দেউতা, আপুনি এতিয়া কাটকেই বা মাৰকেই - আপুনিয়েই কৰালে, আমি কৰিলোঁ । আপোনাতেই আমি শৰণ লৈছোঁ "
তাচ্ছিল্যৰ হাঁহি এটা মাৰি ভোগায়ে ক'লে, "মই মহন্ত নে মহাজন অ', এনেকৈ কৈ শৰণ লওঁ লওঁ লগাইছ ? মই তহঁতক ৰূপ অলপমান আগধন দিলোঁ ছোৱালীৰ বিয়াৰ বাবে চৰু , মলা এইবোৰৰ বাবে, আৰু তহঁতে গলি তাৰে সোণ মোকলাবলৈ । এৰা, যাবিতো, নেযাবি কিয়, বোপা-ককাৰ দিনৰ বস্তু । কিন্তু তাতে যদি কিবা অথন্তৰ ঘটে তাৰ বাবে জগৰটো মোৰ হ'ল নে ?"
কথাখিনি আটাইৰে অস্বাভাবিক যেন লাগিল । ভোগেশ্বৰ বৰুৱাই সাধাৰণতে ইমান বেছি কথা নকয় । এঘাৰ বছৰ বয়সতে এইঁ ছোৱালী উলিয়াই দিবনে ? আগবিয়া দিয়া প্ৰথা এওঁলোকৰ পৰিয়ালত নাই । আৰু, কাৰো জীয়েকৰ বিয়াত কুৰি পোন্ধৰজন কুমাৰে তিনি চাৰিশ টকাৰ চৰু - টেকেলী গঢ়িব নালাগে । কুমাৰবিলাকে জানে , বাখৰক লঘু কৰিবলৈকে সিহঁতক সোণ মোকলাবলৈ ধন দিয়া হৈছিল । কিন্তু ভোগায়ে সেই কথা খোলাখুলিকৈ কোৱা নাই । নকয়ো । ভোগাইৰ কথাত সিহঁতে নিৰুপায় হ'ল । এফালে ভোগাই, আনফালে বাখৰ । তাৰ মাজত কুৰুৱা বতাহত বিৰিণা কঁপাদি কঁপি থকাৰ বাহিৰে সিহঁতৰ আৰু উপাই নাই ।
ভোগায়ে আকৌ ক'লে, "শুন, তহঁতক কথা এটা কওঁ । তহঁত সলাল গোহাঁইৰ তালৈকে যা । ময়ো বাৰু গোহাঁই দেউতাক লগ কৰিম । ইতিমধ্যে মিতিৰকো বুজাই শাঁত কৰিব পাৰিম যেন লাগিছে ।"
"গোহাঁই দেউতাৰ তালৈ গ'লে জানোচা সিঁটোৱে - "
"কি সিটোৱে সিটোৱে বুলিছ ? মোৰ আগত মিতিৰৰ কথা ন'কবি তেনেকৈ !"ভোগাই গৰ্জি উঠিল ।
"জগৰ নধৰিব দেউতা", মানুহটোৱে থোকা থুকিকৈ ক'লে, "সিজনে গোহঁইদেউৰ তালৈ গ'লে ব আকৌ কি মূৰ্তি দেখুৱায় ....তাতে সিজনৰ আকৌ হিলৈদাৰী আছে ।"
"হিলৈদাৰী ! কি ক'লি ? হিলৈদাৰী !"
"হয় দেউতা , আমাৰ মুকুন্দক হিলৈৰেহে মাৰিলে ।"
"যাহ মিছা কথা, কেনেকৈ জানিলি ?"
"আমি দেখিছোঁ দেউতা, দেখা নাই যদি এই চকুহাল ভলুকা বাঁহৰ আখি ! আৰু সিদিনা মাজগাঁৱৰ ফাৰ্চীপঢ়া বুঢ়া দেউতাও আছিল ।"
ভোগাই অলপ তভক মাৰি ৰ'ল । কথা তাৰ মানে তলে তলে বহুত দলৈকে শিপাইছে । ত'ত মটকে হিলৈ নোহোৱাকৈ টোকোন জোকাৰি জোকাৰিয়েই ৰাজ্য ল'লে । আৰু বাখৰে হিলৈও গোটাইছে । ভোগাইৰ অলপ পৰ নিজকে বৰ অসহায় যেন লাগিল । ইমান দিনে তেওঁ বাখৰক খন্তীয়া সাপৰ দৰে বিষাক্ত আৰু হীন বুলি ভাবি আহিছিল - কিন্তু এতিয়া বুজিলে যে তেও এটা বিষাক্ত ফেটী গোমৰ লগত যুঁজ দিবলগীয়া হৈছে । ! ক'ত পালে বাখৰে হিলৈ ? ক'ত ? কিন্তু মনুহবোৰে ভোগাইৰ ভাবান্তৰ লক্ষ্য কৰাৰ আগতেই ভোগায়ে ভেকাহি মাৰি ক'লে , "তহঁত অলপ ধতুৱা মানুহমখাই বাখৰে পাদ মাৰিলেও হিলৈ ফটা বুলি ভয় খাৱ । ক'ৰবাত ল'ৰা-ছোৱালীয়ে চাগৈ পানী হিলৈ ফুটাইছিল, তাতে তহঁতে বৰ হিলৈটো দেখিলি ।"
"নিস্তে কৈছোঁ দেউতা, সিবৈছা কলিয়াবৰত যে দেখিছিলোঁ কুম্পানীৰ বঙাল চিপাহীৰ হাতত - ঠিক তেনেকুৱা হাত হিলৈ। "ক'লামণি নামৰ কুমাৰজনে ক'লে ।
"বাৰু, বাৰু মই ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাজৰিকাক সুধিম বাৰু কথাটো" ভোগায়ে ক'লে । " চাওঁ বৰ্হমচৰীয়াক মাতচোন" এইবুলি তামোল কটা লিগিৰি লৰটোক পাচিলে । বৰ্হমচৰীয়া বাহিৰ চ'ৰাৰ পিৰালিতে বহি বিছনীৰ কাঠী তুলাই আছিল । ভোগাই চ'ৰাত বহিলে বৰ্হমচৰীয়া সদায় পিৰালতে বহি থাকেই । নাম লোৱা শুনিয়েই বৰ্হমচৰীয়া দুৱাৰডলিত থিয় দিলেহি ।
"ককাই" ভোগায়ে ক'লে, "তই পথাৰৰ বাটেৰে পোনাই মাজ গাৱলৈ যা । ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাফীজুৰ আপক মই মতা বুলি ক'গৈ য। আৰু চা, লগত ল'ৰা লুৰি কাকো আনিব নেলাগে বুলি ক'বি । তয়েই লগত লৈ আহিবি । " তাৰ পিচত অলপ ৰৈ ক'লে, "নেলাগে বুঢ়া মানুহ কষ্ট পাব । তই সৰু দোলাখনকে লৈ যা দোলাভাৰী দুটাৰে, জোৰ আৰিয়া নিনিবি, - পথাৰৰ বাটেৰেই আহিবি ।"
বৰ্হমচৰীয়া গ'ল । ভোগায়ে কুমাৰ গাৱৰ মানুহখিনিৰ লগতে কথা পাতি থাকিল । ৰাইজৰ এনে ভাব হ'ল ভোগাই বৰুৱা যেন ৰাইজৰহে এজন । ভোগায়েও যিমান পাৰে সিমান কোমলকৈ কথা বতৰা ক'বলৈ ধৰিলে । তেওঁ ভাবিলে এই মানুহমখাক হাতত ৰাখিবই লাগিব । হিলৈ-বাৰুদ নোহোৱাকৈ মটক মোৱামৰীয়াই ৰজাৰ লগত যুঁজিলে কিহৰ বলত । টোকোন জোকাৰি সিঁহতে ৰজাৰ সৈন্য খেদি নিছিল কিহৰ বলত ? মানুহ । জনবল । এজনে একোচপৰাকৈ মাটি দিওঁতে ভেটি ওখ হৈছিল সাত হাত । মানুহ মানুহেই আচল । এই মানুহখিনিক তেওঁ হাত কৰিব লাগিবই । ইহঁতে কোৱামতে বাখৰৰ যদি হিলৈ আছেও - তেওঁ এই সমুহীয়া শক্তিক বলে পাৰিব জানো ?
ভোগায়ে কুমাৰহঁতৰ কাৰ কিমান ক্ষতি হৈছে সুধিলে । কন্দলী পাহাৰৰ পৰা কাঠ বাঁহ অনাত সুবিধা কৰি দিব বুলিও আশ্বাস দিলে ।
"হাতৰ বন কৰি খোৱা মানিহৰ ক'তো মৰণ নাই । বোলোঁ কি বোলা ক'লামণি ?"
"দেউতাই সজ কৈছে । হাত দুখনেই আমাৰ সাৰথি । আই বসুমতীয়েই আমাৰ মূলধন । তেওঁৰ গাৰ একো চপৰা খহাই খচি পিটিকি চৰু মলা-গঢ়োঁ - আমাৰ নো কিহৰ ভয়টো ? আৰু জাতে - পাতে আমি কলিতা মানুহ । মাটি খচোঁ বুলি নো আমি কিবা কেঁচু-কুমটিনে ? ক'লামণিয়ে ক'লে , "পিচে এইবোৰ নো জানো কি কলিটো লাগিল !"
"মোৰ মনেৰে", মনধন কুমাৰে ক'লে, "কেৰকণৰ ঘৈণীয়েকে বিধুতি গাৰেই মাটি খচিছিল বাবেইহে আমাৰ এই দুৰ্গতি হ'ল , আই বসুমতীয়ে নসহিলে ।"
"এৰা এৰা, আৰু তেওঁৰ বেলি যে ভুইকঁপটো হৈছিল - সেই দিনাও তাই তেনে গাৰেই চৰু পুৰিবলৈ নৰা গোটাইছিল ।" মনধনৰ শালপতিয়েক মহীধৰে যোগ দিলে ।
ভোগায়ে জানে , কেৰকণৰ ঘৈণীয়েকজনী বৰ ধুনীয়া । তাই জিয়ৰী থাকোঁতে গাঁৱৰ আটাইমখা ডেকাই তাইলৈ চকু দিছিল । মনধন অলপ বাৰুকৈয়ে আগবাঢ়িছিল । গা-ধন দিবলৈ বুলি সি বাখৰৰ পৰা ৰুপ একুৰিও ধাৰে আনিছিল । পিচে মনধনক দুদিনমান বান্দৰ নচুৱাই তাই কেৰকণলৈহে গ'ল । ভোগায়ে ডেকা কালত তাইক অলপ টুকুৰিয়াইও চাইছিল - পিচে নাই, বিয়াৰ পৰা তাই তেনেই জাতি ছোৱালি হ'ল । পুৰণি আখেজতে মনধনে সুবিধা পালেই কেৰকণৰ ঘৈণীয়েৰৰ কথা উলিয়ায় ।
কৰকণৰ খং উঠিল । সি গেঙেৰ দি উঠিল, "কিয় হ'ব ? সিহঁতে ক'লেই হ'বনে ? তাই গা নধোৱা আজি পাঁচ মাহ হ'ল । ক'ৰ বিধূতিখন হ'ব ? "
ভোগায়ে হাঁহি এটা মাৰি ক'লে , " বাৰু বাৰু এইবোৰ তিৰোতা-মেল এৰা। কিবা ক'ৰবাত দোষ লাগিছে যদি বৰসবাহ এভাগিকে পাতিব লাগিব । "
এইদৰে তেওলোক কথা পাতি থাকিল ।। মেল ছিগাৰ কোনো লক্ষণ দেখা নগ'ল । দৰাচলতে আটাইখনে বাট চাই আছিল ফাৰ্চীপঢ়া বুঢ়া আপ অহালৈ । ভোগাই নিসচিত হ'ব খুজিছিল বাখৰৰ শক্তি সম্পৰ্কে আৰু কুমাৰগঞা ৰাইজে বাট চাইছিল ভোগাইক তেওঁলোকৰ কথা পতিয়ন নিয়াবলৈ । সেইবাবে মাজে মাজে আটাখনে বাহিৰলৈ চাই আছিল ।
বাহিৰত তেতিয়া ভলকৈয়ে আঞ্ছাৰ হৈছে । বাটচ'ৰাৰ ওচৰৰ ছাঁ'ৰ দৰে দেখা গ'ল এখন দোলা । ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ বুঢ়া আপ আহি পালে ।
ষষ্ঠ অধ্যায় অষ্টম অধ্যায়
ভোগাইৰ মুখত ৰজাভগনৰ কথা মানুহবোৰে তন্ময় হৈ শুনিছে । ৰজা যেয়েই নহওক লাগে, এইবোৰ সাধাৰন মানুহৰ ভাগ্য, জীৱন-যাত্ৰা - একোৱেই সলনি নহয় । তথাপি কলথোকা বাদুলীয়ে খোৱাৰ কথাতকৈ ৰাজাভগনৰ কথাতেহে প্ৰজাৰ ৰাপ বেছি । ভোগায়ে দিয়া বাতৰি সিহঁতে অবাক হৈ শুনিছে , ভোগায়ে লাহেকৈ ক'লে, "আৰু আমাৰ ইয়াতো খেনোৱে মন মেলিছেহে !"
খেনোৱে মানে যে তেওঁ বাখৰকে বুজাব খুজিছে সেই কথা বুজিবলৈ কুমৰগঞা ৰাইজৰ বাকী নেথাকিল ।
"এস্ এস্, ৰজা ভাগিল বৰ বিপদ । দেশ অৰাজক হ'লে বৰ বিপদ । নপতা ৰজাই নচঁচা হ'লে সমান ! নপতা ৰজাৰ মুলুকত আমি থাকোঁ কেনেকৈ ? ৰাইজ নিগমে মৰিল ।" এইদৰে কুমৰগঞা প্ৰজাই উচ্ পিচালে ।
তেতিয়া ভোগায়ে বুজাই ক'লে, "সৰ্গদেউ ভাগিলেও দেশৰ ধৰণী বুঢ়াগোহাঁই আছে । বুঢ়াগোহাঁই ডাঙৰীয়াই নিজেই সেই দ্ৰোহী বিষয়া আৰু প্ৰজাবোৰক দণ্ড বিহিছে । জপৰা শইকীয়া, জাবৰ - সিহঁতক বৰশীত দিছে । খেনোক ধৰি তেলত ভাজি বা কোৰেৰে ঘৈয়াই মাৰিছে । ৰজা গলেও বিচাৰ নেজায় ৰাইজ, বিচাৰ নেজায় । "এই কথাটোকে আকৌ দোহাৰি ভোগায়ে ক'লে, "ৰজানো সদায় থাকেনে ? ৰাইজ, ৰজাৰ বিচাৰহে থাকে ।" কুমৰগঞা ৰাইজ ভোগাইৰ কথাত যুক্তু দেখিলে যদিও বিশেষ ভৰসা নাপালে । এই ৰাজভগনৰ দিনত বিষয়াবিলাকে যদি এনে থৰ-যুকুতি নাই - সিহঁতকনো সলাল গোহাঁয়ে কি ৰাখিব । পুৰণি সোণ কেইচিকুতমানৰ বাবেই ইমান অথন্তৰ মাতি অনাৰ বাবে সিহঁতৰ ভোগাইকে দোষী কৰিবৰ মন গ'ল । কিন্তু সেই চিন্তা মনলৈ অনাউ বিপদ । তথাপি মৰো জীওঁ নেভাবি এজনে উলিয়ালে , "দেউতা, আপুনি এতিয়া কাটকেই বা মাৰকেই - আপুনিয়েই কৰালে, আমি কৰিলোঁ । আপোনাতেই আমি শৰণ লৈছোঁ "
তাচ্ছিল্যৰ হাঁহি এটা মাৰি ভোগায়ে ক'লে, "মই মহন্ত নে মহাজন অ', এনেকৈ কৈ শৰণ লওঁ লওঁ লগাইছ ? মই তহঁতক ৰূপ অলপমান আগধন দিলোঁ ছোৱালীৰ বিয়াৰ বাবে চৰু , মলা এইবোৰৰ বাবে, আৰু তহঁতে গলি তাৰে সোণ মোকলাবলৈ । এৰা, যাবিতো, নেযাবি কিয়, বোপা-ককাৰ দিনৰ বস্তু । কিন্তু তাতে যদি কিবা অথন্তৰ ঘটে তাৰ বাবে জগৰটো মোৰ হ'ল নে ?"
কথাখিনি আটাইৰে অস্বাভাবিক যেন লাগিল । ভোগেশ্বৰ বৰুৱাই সাধাৰণতে ইমান বেছি কথা নকয় । এঘাৰ বছৰ বয়সতে এইঁ ছোৱালী উলিয়াই দিবনে ? আগবিয়া দিয়া প্ৰথা এওঁলোকৰ পৰিয়ালত নাই । আৰু, কাৰো জীয়েকৰ বিয়াত কুৰি পোন্ধৰজন কুমাৰে তিনি চাৰিশ টকাৰ চৰু - টেকেলী গঢ়িব নালাগে । কুমাৰবিলাকে জানে , বাখৰক লঘু কৰিবলৈকে সিহঁতক সোণ মোকলাবলৈ ধন দিয়া হৈছিল । কিন্তু ভোগায়ে সেই কথা খোলাখুলিকৈ কোৱা নাই । নকয়ো । ভোগাইৰ কথাত সিহঁতে নিৰুপায় হ'ল । এফালে ভোগাই, আনফালে বাখৰ । তাৰ মাজত কুৰুৱা বতাহত বিৰিণা কঁপাদি কঁপি থকাৰ বাহিৰে সিহঁতৰ আৰু উপাই নাই ।
ভোগায়ে আকৌ ক'লে, "শুন, তহঁতক কথা এটা কওঁ । তহঁত সলাল গোহাঁইৰ তালৈকে যা । ময়ো বাৰু গোহাঁই দেউতাক লগ কৰিম । ইতিমধ্যে মিতিৰকো বুজাই শাঁত কৰিব পাৰিম যেন লাগিছে ।"
"গোহাঁই দেউতাৰ তালৈ গ'লে জানোচা সিঁটোৱে - "
"কি সিটোৱে সিটোৱে বুলিছ ? মোৰ আগত মিতিৰৰ কথা ন'কবি তেনেকৈ !"ভোগাই গৰ্জি উঠিল ।
"জগৰ নধৰিব দেউতা", মানুহটোৱে থোকা থুকিকৈ ক'লে, "সিজনে গোহঁইদেউৰ তালৈ গ'লে ব আকৌ কি মূৰ্তি দেখুৱায় ....তাতে সিজনৰ আকৌ হিলৈদাৰী আছে ।"
"হিলৈদাৰী ! কি ক'লি ? হিলৈদাৰী !"
"হয় দেউতা , আমাৰ মুকুন্দক হিলৈৰেহে মাৰিলে ।"
"যাহ মিছা কথা, কেনেকৈ জানিলি ?"
"আমি দেখিছোঁ দেউতা, দেখা নাই যদি এই চকুহাল ভলুকা বাঁহৰ আখি ! আৰু সিদিনা মাজগাঁৱৰ ফাৰ্চীপঢ়া বুঢ়া দেউতাও আছিল ।"
ভোগাই অলপ তভক মাৰি ৰ'ল । কথা তাৰ মানে তলে তলে বহুত দলৈকে শিপাইছে । ত'ত মটকে হিলৈ নোহোৱাকৈ টোকোন জোকাৰি জোকাৰিয়েই ৰাজ্য ল'লে । আৰু বাখৰে হিলৈও গোটাইছে । ভোগাইৰ অলপ পৰ নিজকে বৰ অসহায় যেন লাগিল । ইমান দিনে তেওঁ বাখৰক খন্তীয়া সাপৰ দৰে বিষাক্ত আৰু হীন বুলি ভাবি আহিছিল - কিন্তু এতিয়া বুজিলে যে তেও এটা বিষাক্ত ফেটী গোমৰ লগত যুঁজ দিবলগীয়া হৈছে । ! ক'ত পালে বাখৰে হিলৈ ? ক'ত ? কিন্তু মনুহবোৰে ভোগাইৰ ভাবান্তৰ লক্ষ্য কৰাৰ আগতেই ভোগায়ে ভেকাহি মাৰি ক'লে , "তহঁত অলপ ধতুৱা মানুহমখাই বাখৰে পাদ মাৰিলেও হিলৈ ফটা বুলি ভয় খাৱ । ক'ৰবাত ল'ৰা-ছোৱালীয়ে চাগৈ পানী হিলৈ ফুটাইছিল, তাতে তহঁতে বৰ হিলৈটো দেখিলি ।"
"নিস্তে কৈছোঁ দেউতা, সিবৈছা কলিয়াবৰত যে দেখিছিলোঁ কুম্পানীৰ বঙাল চিপাহীৰ হাতত - ঠিক তেনেকুৱা হাত হিলৈ। "ক'লামণি নামৰ কুমাৰজনে ক'লে ।
"বাৰু, বাৰু মই ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাজৰিকাক সুধিম বাৰু কথাটো" ভোগায়ে ক'লে । " চাওঁ বৰ্হমচৰীয়াক মাতচোন" এইবুলি তামোল কটা লিগিৰি লৰটোক পাচিলে । বৰ্হমচৰীয়া বাহিৰ চ'ৰাৰ পিৰালিতে বহি বিছনীৰ কাঠী তুলাই আছিল । ভোগাই চ'ৰাত বহিলে বৰ্হমচৰীয়া সদায় পিৰালতে বহি থাকেই । নাম লোৱা শুনিয়েই বৰ্হমচৰীয়া দুৱাৰডলিত থিয় দিলেহি ।
"ককাই" ভোগায়ে ক'লে, "তই পথাৰৰ বাটেৰে পোনাই মাজ গাৱলৈ যা । ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাফীজুৰ আপক মই মতা বুলি ক'গৈ য। আৰু চা, লগত ল'ৰা লুৰি কাকো আনিব নেলাগে বুলি ক'বি । তয়েই লগত লৈ আহিবি । " তাৰ পিচত অলপ ৰৈ ক'লে, "নেলাগে বুঢ়া মানুহ কষ্ট পাব । তই সৰু দোলাখনকে লৈ যা দোলাভাৰী দুটাৰে, জোৰ আৰিয়া নিনিবি, - পথাৰৰ বাটেৰেই আহিবি ।"
বৰ্হমচৰীয়া গ'ল । ভোগায়ে কুমাৰ গাৱৰ মানুহখিনিৰ লগতে কথা পাতি থাকিল । ৰাইজৰ এনে ভাব হ'ল ভোগাই বৰুৱা যেন ৰাইজৰহে এজন । ভোগায়েও যিমান পাৰে সিমান কোমলকৈ কথা বতৰা ক'বলৈ ধৰিলে । তেওঁ ভাবিলে এই মানুহমখাক হাতত ৰাখিবই লাগিব । হিলৈ-বাৰুদ নোহোৱাকৈ মটক মোৱামৰীয়াই ৰজাৰ লগত যুঁজিলে কিহৰ বলত । টোকোন জোকাৰি সিঁহতে ৰজাৰ সৈন্য খেদি নিছিল কিহৰ বলত ? মানুহ । জনবল । এজনে একোচপৰাকৈ মাটি দিওঁতে ভেটি ওখ হৈছিল সাত হাত । মানুহ মানুহেই আচল । এই মানুহখিনিক তেওঁ হাত কৰিব লাগিবই । ইহঁতে কোৱামতে বাখৰৰ যদি হিলৈ আছেও - তেওঁ এই সমুহীয়া শক্তিক বলে পাৰিব জানো ?
ভোগায়ে কুমাৰহঁতৰ কাৰ কিমান ক্ষতি হৈছে সুধিলে । কন্দলী পাহাৰৰ পৰা কাঠ বাঁহ অনাত সুবিধা কৰি দিব বুলিও আশ্বাস দিলে ।
"হাতৰ বন কৰি খোৱা মানিহৰ ক'তো মৰণ নাই । বোলোঁ কি বোলা ক'লামণি ?"
"দেউতাই সজ কৈছে । হাত দুখনেই আমাৰ সাৰথি । আই বসুমতীয়েই আমাৰ মূলধন । তেওঁৰ গাৰ একো চপৰা খহাই খচি পিটিকি চৰু মলা-গঢ়োঁ - আমাৰ নো কিহৰ ভয়টো ? আৰু জাতে - পাতে আমি কলিতা মানুহ । মাটি খচোঁ বুলি নো আমি কিবা কেঁচু-কুমটিনে ? ক'লামণিয়ে ক'লে , "পিচে এইবোৰ নো জানো কি কলিটো লাগিল !"
"মোৰ মনেৰে", মনধন কুমাৰে ক'লে, "কেৰকণৰ ঘৈণীয়েকে বিধুতি গাৰেই মাটি খচিছিল বাবেইহে আমাৰ এই দুৰ্গতি হ'ল , আই বসুমতীয়ে নসহিলে ।"
"এৰা এৰা, আৰু তেওঁৰ বেলি যে ভুইকঁপটো হৈছিল - সেই দিনাও তাই তেনে গাৰেই চৰু পুৰিবলৈ নৰা গোটাইছিল ।" মনধনৰ শালপতিয়েক মহীধৰে যোগ দিলে ।
ভোগায়ে জানে , কেৰকণৰ ঘৈণীয়েকজনী বৰ ধুনীয়া । তাই জিয়ৰী থাকোঁতে গাঁৱৰ আটাইমখা ডেকাই তাইলৈ চকু দিছিল । মনধন অলপ বাৰুকৈয়ে আগবাঢ়িছিল । গা-ধন দিবলৈ বুলি সি বাখৰৰ পৰা ৰুপ একুৰিও ধাৰে আনিছিল । পিচে মনধনক দুদিনমান বান্দৰ নচুৱাই তাই কেৰকণলৈহে গ'ল । ভোগায়ে ডেকা কালত তাইক অলপ টুকুৰিয়াইও চাইছিল - পিচে নাই, বিয়াৰ পৰা তাই তেনেই জাতি ছোৱালি হ'ল । পুৰণি আখেজতে মনধনে সুবিধা পালেই কেৰকণৰ ঘৈণীয়েৰৰ কথা উলিয়ায় ।
কৰকণৰ খং উঠিল । সি গেঙেৰ দি উঠিল, "কিয় হ'ব ? সিহঁতে ক'লেই হ'বনে ? তাই গা নধোৱা আজি পাঁচ মাহ হ'ল । ক'ৰ বিধূতিখন হ'ব ? "
ভোগায়ে হাঁহি এটা মাৰি ক'লে , " বাৰু বাৰু এইবোৰ তিৰোতা-মেল এৰা। কিবা ক'ৰবাত দোষ লাগিছে যদি বৰসবাহ এভাগিকে পাতিব লাগিব । "
এইদৰে তেওলোক কথা পাতি থাকিল ।। মেল ছিগাৰ কোনো লক্ষণ দেখা নগ'ল । দৰাচলতে আটাইখনে বাট চাই আছিল ফাৰ্চীপঢ়া বুঢ়া আপ অহালৈ । ভোগাই নিসচিত হ'ব খুজিছিল বাখৰৰ শক্তি সম্পৰ্কে আৰু কুমাৰগঞা ৰাইজে বাট চাইছিল ভোগাইক তেওঁলোকৰ কথা পতিয়ন নিয়াবলৈ । সেইবাবে মাজে মাজে আটাখনে বাহিৰলৈ চাই আছিল ।
বাহিৰত তেতিয়া ভলকৈয়ে আঞ্ছাৰ হৈছে । বাটচ'ৰাৰ ওচৰৰ ছাঁ'ৰ দৰে দেখা গ'ল এখন দোলা । ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ বুঢ়া আপ আহি পালে ।
ষষ্ঠ অধ্যায় অষ্টম অধ্যায়
---------------------------
Kakadeutar har - Nabakanta Barua (6) : ককাদেউতাৰ হাড় - নবকান্ত বৰুৱা
ককাদেউতাৰ হাড় - নবকান্ত বৰুৱা
৬
কিছুদিন মানৰ পৰা মাহিন্দ্ৰীয়ে লক্ষ্য কৰিছিল, হাতনি পেৰাৰ ধনেৰে ভোগাইৰ নচলা হৈছে । ঘনাই বৰ মেলিবলৈ লৈছে । আগেয়ে সিকিটো চৰতীয়াটো লাগিলেও বৰ্হমচৰীয়াৰ হতুৱাই তাইৰ পৰা নিয়ায়হি । এতিয়া ভোগায়ে নিজেই পেৰা মেলি লৈ যায় । কুমাৰ গাৱৰ মানুহবোৰৰ আহ-যাহৰ কথাও সিহঁতৰ ঘৰবান্দী পিতিকি বায়ে কৈছিলহি তাইক ।
মুঠতে সকলোবোৰ কথা মিলি মাহিন্দ্ৰীয়ে মনটো দুশ্চিন্তাৰে ভৰি আছিল । লিগিৰী বৰ্হমচৰীয়াৰ পৰা তাই কুমাৰ গাঁৱৰ মানুহবোৰক ধন দিয়াৰ কথাও গম পাইছিল । কি উদ্দেশ্যত ভোগায়ে এইবোৰ কৰিছে তাই ঠিক বুজিব পৰা নাই । বুজিব নোৱাৰা কাৰণে তাইৰ দুশ্চিন্তা আৰু উদ্বেগ বাঢ়িহে আহিছিল । যেনে তেনে তাই কথাটো উলিয়াবই ।
সিহঁতৰ এঘাৰ বছৰীয়া জীয়েক সুমলাই এতিয়া সিহঁতৰ সাঁকো । এঘাৰ বছৰীয়া পাটগাভৰু ছোৱালী, এতিয়াও কেচুৱা হৈয়েই থাকিল । উঘা এটা ল'ব নাজানে । জানে কেৱল সাধু শুনিব আৰু ধেমালি কৰিব । ৰুক্ষ স্বভাৱৰ ভোগাই সুমলাৰ ওচৰত নিচেই কোমল । এদিন মাৰল ঘৰত বহি ভোগায়ে সুমলাক কিবা বাঙাল বাজিকৰৰ ভাও দেখুৱাইছিল । ভোগাইৰ প্ৰসন্ন মুখখন দেখি মাহিন্দ্ৰীয়ে সুযোগটো ল'ব খুজিলে ।
"হয়নে অ' সুমলা, পিতাদেৱে যে কুমাৰৰ আগত টকা ছটিয়াইছে, সিহঁতেও কিবা এটকা ৰূপ দুটকা কৰা ভেলেকি জানে নেকি ?"
ভোগাইৰ হাঁহি কেইমূহুৰ্তৰ বাবে বন্ধ হৈ আকৌ দুগুণ জোৰেৰে ওলাল । এই হাঁহি অৱশ্যে আগৰ সৰল হাঁহি নহয় । হাঁহি হাঁহি ভোগায়ে ক'লে , "মা-ৰক ক' বোলে পিতাদেৱেৰে বৰ দ পাট নাদ এটা খন্দাব খুজিছে, একেবাৰে পাতাল ঢুকি পোৱাকৈ । মোমায়েৰৰ ভয়ত আমি পলাব লাগিব নহয় ! - তয়ে ময়ে ! মাৰ ভনীয়েৰ বুলিয়েই সাৰিব ।"
"মোমাইৰ লগত তই কিবা লুকা ভাকু খেলিছ নেকি পিতাদেউ !" সুমলাই ক'লে ।
"এৰা লুকা ভাকুৱেই । পিচে এই খেলত যি মৰে' সি আৰু নিজীয়ে - একেবাৰেই মৰে", তাৰ পিচত মাহিন্দ্ৰীলৈ চাই ক'লে, "সিদিনা ভোজত তোৰ বৌয়েৰে কোৱা কথাখিনি মনত আছে নে নাই ? মই হেনো হাতীৰ ক'ৰবালৈ তৰাৰ ফৰ্মুটি মাৰিছোঁ । হোঁ । সি হাতী হ'ল । তাৰ দাঁত ওলাইছে ! হেৰ' হাতীৰ দুদাঁত, বৰাৰ দুদাঁত আৰু নিগনিৰো দুদাঁত । এইবাৰ নোদোকা বৰগাহৰিক নিগনি কৰিহে এৰিম ।"
সুবিধা পালেই মাহিন্দ্ৰীক বিকৰ্থনা কৰাটো ভোগাইৰ স্বভাবতেই পৰিণত হৈছে । মাহিন্দ্ৰীৰ হাঁহিৰ খোজা মুখখন মেলান পৰি গ'ল ।
সুমলাই ক'লে, "পিতাদেউ, বৌ আহিলেই তই চোন কিবাখন কৰ । নোমোলো যা তোৰ লগত ।"
এইবুলি সুমলা দুপ দুপাই ওলাই গ'ল ।
মাহিন্দ্ৰীয়ে সৰুকৈ ক'লে, "জানো, সৰু মানুহবোৰৰ লগ লাগি আপুনি কি কৰিব খুজিছে এইখন । বেচি লাই দিলে গললৈকে জপিয়াব ক'ৰবাত !"
"মোৰ ডিঙি ঢুকি পোৱা ইমান সহজ নহয় অ' বৰাৰ জীয়েক । ভগাৰজাৰ দিনৰে বৰুৱা আমি । তোৰ ককায়েকৰ দৰে আঠদিনীয়া নহয় একা ।"
মাহিন্দ্ৰীয়ে একো নামাতিলে । কাৰণ মাতিলে লাভ নাই । তাই তলমূৰকৈ ওলাই আহিল ।
তাৰ কেইদিন মানৰ পিচত খবৰ ওলাল কুমাৰ গাঁৱত জুইলগাৰ । মাহিন্দ্ৰীৰ মনৰ সাঁথৰটো আৰু জটিল হৈ পৰিল । কোনে জ্বলালে বাৰু এই জুই । ভোগাইৰ খঙৰ ভমক কেতিয়া কোনফালে যায় ঠিক নাই । কিজানি ভোগায়েই ! কিন্তু বৰ্হমচৰীয়াই পিচত এদিন ক'লেহি সম্ভবতঃ এই জুই বাখৰে দিয়াইছে । কুমাৰবোৰে হেনো বাখৰক অপমান কৰিছিল । মাহিন্দ্ৰীৰ বুজিবলৈ বাকী নাথাকিল যে কিবা উপায়ে ভোগাইয়েই কুমাৰবোৰৰ হতুৱাই বাখৰক অপমান কৰাইছে । দুঘৰ মানী মানুহৰ, দুঘৰ মিতিৰৰ কাজিয়া লাগিছে - হয়তো ভাগিবও । কিন্তু মাজত এই সধাৰণ মানুহবোৰক উচটোৱাৰ প্ৰয়োজন কি / তাৰ পৰা কৰোৱেই মংগল নহয় । প্ৰজাবোৰ এনেকৈ বাখৰৰ অত্যাচাৰত জুৰুলা হ'ব , ভোগাইৰ মনৰ অশান্তি বাঢ়িব । আৰু বাখৰেও তো পাৰে প্ৰজাবোৰক উত্তেজিত কৰিব ভোগাইৰ বিৰুদ্ধে । তাই আৰু চিন্তা কৰিব নোৱাৰা হয় । কান্দি কান্দি তাই বুজিলে, কান্দি লাভ নাই, আৰু নাকান্দিও উপায় নাই । এই দুই বৈনাই-জেঠেৰীৰ আৰু মিলন নহয় - নালাগে, কিন্তু দুয়ো শান্তিত থাকক । তাইক ভোগায়ে যিমান কেটেৰা-জেঙেৰা কৰি থাকে থাকক । মাথোন শান্তিত থাকক, শান্তিত ।
"আমি তিৰোতা মানুহমখাই শান্তি বিচাৰো, বৰ মইনা ।" আইতাৰ মাতত মই আকৌ বৰ্তমানলৈ ঘূৰি আহিলোঁ , "আমাৰ নিজৰ বাবে নহয়, ঘৰখনৰ কাৰণেহে শান্তি বিচাৰোঁ । সেইবাবেহে হেমন্তৰ বিয়াখনত এইবোৰ কথা উলিয়াইছো ঁ ।" আইতাৰ বৰ্ণনাত মাহিন্দ্ৰীৰ মনৰ সংঘাত আৰু বিষাদৰ ছবি ইমান গভীৰভাবে কিয় পাইছোঁ এতিয়াহে যেন বুজি পালোঁ । মাহিন্দ্ৰীৰ দৰে আইতাও এইঘৰৰ বোৱাৰীহে । বোৱাৰীয়েহে বোৱাৰীৰ দুখ বুজে চাগৈ । আৰু এটা কথা মই আলপ আচৰিত পালোঁ, আইতাই আম্ৰ পৰিয়ালৰ ইমানবোৰ কথা কেনেকৈ জানিলে ? আইতাক কথাটো সুধিয়েই পেলালোঁ ।
আইতাই ক'লে , "মই যেতিয়া তহঁতৰ ঘৰ সোমাওঁহি - তেতিয়া মোৰ পোন্ধৰ বছৰ । আৰু এতিয়া মোৰ চাৰি কুৰিলৈ এবছৰ কম । আইৰ ঘৰত মই সেই পোন্ধৰ বছৰহে আছিলোঁ - বাকিখিনি চোন তহঁতৰ মানুহমখাৰ লগতে ।" তাৰ পিচত সেমেকা হাঁহি এটা মাৰি আকৌ ক'লে, "বোৱাৰীয়েহে আচল ঘৰখন চিনি পায়, জীয়াৰী বোৰে মাকৰ ঘৰৰ সপোন দেখিয়েই কটায় ।"
আইতাৰ কথা বেচি পৰ ভাবিবলৈ নাপালোঁ । আইতাই আকৌ টানি লৈ গ'ল মোৰ মন অতীতলৈ ।
------------------------
Kakadeutar har - Nabakanta Barua (5) : ককাদেউতাৰ হাড় - নৱকান্ত বৰুৱা
ককাদেউতাৰ হাড় - নৱকান্ত বৰুৱা
৫
এদিন মুকুন্দ কুমাৰ গাঁৱৰ এমূৰীয়া তাৰ পঁজাটোওৰ পৰা ওলাল । নিঠৰুৱা নহ'লেও তাৰ অৱস্থা নিঠৰুৱাতকৈ শোক লগা । ৰ'ৰআ-তিৰোতাই তাক এৰি গৈছে । ভায়েকে গাঁৱৰ এমূৰত পঁজা এটা সাজি দিছে । চাউল-পাতৰো যোগান ভায়েকেই ধৰে; কেতিয়াবা খুজিও আনে । তাৰ জুপুৰি ঘৰটো হ'লে চালে চকুৰোৱা । মিহিকৈ চিকণুৱা চোতাল । কেইজোপামান শেৱালি আৰু তগৰ ফুলৰ গছ । ৰাতিপুৱা সোনকালে উঠি সি কোনেও নেদেখাকৈ নৈত গাটো ধুই আহে । বাকী ঘৰৰ কাম তাৰ ঘৰৰ কাষতে থকা খালটোৰে কৰে। খুজিব - মাগিবলৈ গ'লে তাক আটাৱে লেই লেই ছেই ছেই কৰে । কাৰো ঘৰৰ পদুলিৰ সিপাৰ হ'বলৈ তাক দিয়া নহয় । মানুহেও কথা বতৰা দুৰৰ পৰাহে পাতে । মুকুন্দ আজি ঘৰৰ পৰা ওলাল । ওলায়েই সি গাঁৱৰ ফালে নাহি ন- নৈৰ ফালে আগবাঢ়িল । কথাটো এটা খবৰৰ দৰেই হ'ল । গাঁৱৰ ল'ৰা- ছোৱালীয়ে গৈ খবৰ দিলে ভায়েকক । ভায়েক প্ৰায় উধাতু খায়েই আহিল । কাৰণ সি ককায়েকক খুজিব মাগিবলৈ হাক দিছে । যি লাগে সি নিজেই দিয়ে ।
"ককাই, কলৈ যাব ? কিবা চাউল-পাত লাগিলে দিমহি নহয় ।"
"নেলাগে নেলাগে, তহঁতৰ চাউল পাত আৰু নেলাগে মোক । এইয়া চা" - বুলি মুকুন্দই টোপোলা এটা জোকাৰি দেখুৱালে । টোপোলাটোৰ পৰা এমুঠি ৰূপৰ টকা সিকি অদমহীয়া হাতত ল'লে ।
"ইমান ধন ক'ত পালি ককাই ? কি কৰগৈ এই ধনেৰে ?"
ভায়েকে কাতৰভাবে সুধিলে ।
মুকুন্দই এটা অদ্ভুত হাঁহি মাৰিলে ।
"মই মানুহটোহে পেলনীয়া হৈছো - এইবাৰ চাওঁ মোৰ ধন পেলনীয়া হৈছে নে নাই !"
"তোৰ কথা একো বুজা নাই ককাই । ক'ৰ টকা ? কাক দিয়গৈ ?"
ভায়েকৰ মাতত বিমোৰ হোৱাৰ সুৰ স্পষ্ট ।
মুকুন্দৰ মুখত আকৌ সেই হাঁহি । আত্মঘাতী বেদনাৰ হাঁহি । "ক'ত পালোঁ কিয় লাগিছে ? এই টকা মোৰ । এই টকা মই য'ত দিব লাগে দিম । চাই থাক । আৰু মোৰ সিজনীৰ - তাই আছে নহয় বাপেকৰ ঘৰত - কাণত কঁৰীয়া পিন্ধাম । বুঢ়ী আইৰ কাণৰ কঁৰীয়া ।
ভায়েকে কথাটো বুজিলে । ক'লে "ককাই ! তই নিজেও মৰিবি, আমাকো মাৰিবি । বুঢ়ী আইৰ কঁৰীয়া আৰু এতিয়াও কঁৰীয়া হৈ আছেনে ? ককাই তই এইবোৰ এৰি পেলা । য'ৰ ধন পাইছ তাত দি আহগৈ । "
"ধন ঘূৰাই দিলেও মৰিম, সোণ আনিবলৈ গলেও মৰিম "মুকুন্দই ক'লে, "মোক মৰাৰ ভয় নুখুৱাবি । মইনো ক'ত জীয়াই আছো ? ছিঃ মই মৰাতকৈ অধইচ ! সকলোৰে পেলনীয়া হৈ গাঁৱৰ এচুকত - ছিঃ !"
এই বুলি মুকুন্দ আগবাঢ়িল । ভায়েক নিৰুপায় হৈ গুচি গ'ল । ভায়েক লগত যোৱাটোও সম্ভব নাছিল । কাৰণ, সি জানে লগত থাকিলে বাখৰৰ খঙৰ জুইত সিও জাহ যাব লাগিব ।
গাঁৱৰ ল'ৰামাখাই অৱশ্যে মুকুন্দৰ পিছ নেৰিলে । টুকটুককৈ সি ন-নৈৰ ফালে আগবাঢ়িলে । কুৰি নলমান আঁতৰে আঁতৰে ল'ৰাৰ দল । খেনোৰ কঁকালত কাচুটি আছে, খেনোৰ নাই । ল'ৰাহঁতে জানে যে আজি বাখৰৰ ঘৰত কিবা ধেমালি হ'বই । সিহঁতৰ মতলব সেই ধেমালি চোৱাৰ । মাক-বাপেকে গালিপাৰি শাওপ-শপনি দিও সিহঁতক খেদি পঠাব নোৱাৰিলে । সিহঁত আগবাঢ়িল । পিচত দেখা গ'ল, ল'ৰাহঁতৰ কিছু আঁতৰে আঁতৰে গাঁৱৰ আন মানুহো ধেমালি চাবলৈকে গৈ থাকিল ।
মুকুন্দ গৈ বাখৰ বৰাৰ বাটচ'ৰাতে ৰ'ল । বাহিৰত ল'ৰা-ছোৱালীৰ কোঢ়াল শুনি বাখৰৰ ঘৰৰ লগুৱা দুটা ওলাই আহিল ।
"কোন তহঁত, কি লাগে তহঁতক ?"
বাখৰৰ লগুৱাৰ মাত শুনিয়েই মানুহবোৰৰ ফৰিং চিটিকা দিলে । বাটচ'ৰাত কঁপি কঁপি থহিয় দি কেৱল মুকুন্দ কুমাৰ, হাতত তাৰ টোপোলাটো ।
বাখৰে তেতিয়া চ'ৰাঘৰতে বহি ফাচীপঢ়া ঘৰৰ বুঢ়া হাজৰিকা হাফিজুৰৰ লগত কথা পাতি আছিল । গোলমাল শুনি তেওঁ দুৱাৰ দলিৰ পৰা লগুৱা এটাক ক'লে "হেৰ' সেই বৰৰুগীয়াটো কিয় আহিছে সোধচোন । নাই নেলাগে ৰ । ভায়েকে সিধা পাতি নিদিয়া হ'ল হ'বলা । পৰলীয়া চাউল এদোনকে দি আহগৈ টকৌপাতৰ তোম এটাত ।"
এই বুলি তেওঁ গৈ আকৌ হাফিজুৰ হাজৰিকাৰ লগত কথাত যোগ দিলে । টকৌপাতৰ টোম এটাত চাউল এটোম নি লগুৱা এটাই বাটচ'ৰাৰ দাঁতিত থ'লে ।
"চাউল-পাত একো নেলাগে ঐ দেউতাহঁত ! মই বাখৰ দেউতাৰ মাত এষাৰকে শুনিব খোজোঁ ।"
লগুৱা কেইটা বিচুৰ্তি হ'ল । এই বৰ- ৰুগীয়াটো কয় কি ? সিহঁতে সৰুকৈ ক'লে, "হেৰৌ , ভালে ভালে আঁতৰি যা । দেউতাই তোক বাটচৰাৰ পৰা আদৰি নিনিয়েহি । গুচ্ কটা ভালে ভালে ! "
কিন্তু মুকুন্দ অবিচল । সি বৰা দেউতাক দেখা নকৰাকৈ নাযায় ।
এটা লগুৱাই ক'লে, "হেৰৌ, বোলো কিবা কথা থাকিলে আমাক ক'। আমি গৈ দেউতাক ভেটিমগৈ ।"
কিন্তু মুকুন্দ মান্তি নহ'ল । সি ক'লে, "মোৰ কথা মইহে ক'ব পাৰিম । তোমালোকে মই বৰা দেউতাক লগ কৰিব খোজোঁ বুলি কোৱাগৈ যোৱা ।"
"তই লগ ধৰিব খোজাৰ কথা কেনেকৈ ক'মগৈ অ' দেউতাক ? কোনটো সাহেৰে ক'ম ?
"তহঁত জীয়া মানুহ ঐ দেউতাহঁত, তহঁতৰ মৰিবলৈ ভয় হ'বই । মোৰ পিচে ভয় নাই । তেন্তে তহঁতেই কগৈ দেউতাক - বোলে বুঢ়ীমাকৰ সোণ মোকলাবলৈ মুকুন্দ কুমাৰ আহিছে ।"
মুকুন্দৰ মুখৰ পৰা কথাষাৰ ওলোৱাৰ লগে লগেই লগুৱা দুটা উচপ খাই উঠিল ।
"আই ঔ, তেনে কথা এষাৰ দেউতাক ক'বলৈ মোৰ বোপাইৰো দুটা কলিজা নাই ঔ !"
লগুৱা দুটাই বেচ ছোট্ঘাত দেখুৱালেও কথাবোৰ হ'লে লাহে লাহে কৈছিল - জানোচা বাখৰৰ কাণত পৰেগৈ । তেনেতে বাখৰ আকৌ উঠি আহিল ।
"হেৰৌ থোলোক , কি বিয়নি মেল পাতিছে সেই কুঠীয়াটোৰ লগত ? তাৰ জনীকে আনি ল'ব খুজিছ নেকি ? তাক যাবলৈ নকৱ কিয় ?"
থোলোক নামৰ লগুৱাটোৱে উপাই নাপাই সেহাবেঙাকৈ ক'লে, "সি কৈছে বোলে সি হেনো দেউতাৰ লগতেহে কথা ক'ব ।"
"আহঃ এই বৰকথীয়াটোৰ ইমান সাহ ! গতিয়াই খেদি দে তাক ।"
আনদিনা হ'লে বাখৰৰ মুখৰ পৰা ইমানখিনি কথা ওলোৱাৰ প্ৰয়োজনেই নহ'লহেঁতেন, লগুৱাকেইটাই আগতেই দিহা লগালেহেঁতেন । কিন্তু মুকুন্দৰ গাত হাত দিবলৈ সিঁহতৰ সাহ নাই । মুকুন্দৰ গাটো যে তাপলিৰে ভৰা । বগা তাপলি অৰ্থাৎ শ্বেতকুষ্ঠ সৌ সিদিনালৈকে 'বিয়াধি' হিচাপে ধৰা হৈছিল । মানুহে ভাবিছিল ইও এটা মৰাত্মক, দুৰাৰোগ্য আৰু সংক্ৰামক ৰোগ । সেই বাবেই মুকুন্দক ল'ৰা-তিৰোতাই এৰি গৈছিল । ভায়েক বেলেগে ঘৰ সজাই দিছিল । আজি মুকুন্দৰ ব্যধিয়েই তাৰ বৰ্মৰ দৰে হ'ল । তাক কোনোৱে নোছোৱে ।
লগুৱাকেইটা আৰু বাখৰো নিৰুপায় হৈ থিয় দি থাকিল । তেনেতে ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাজৰিকা হাফিজুৰ বুঢ়আপ ওলাই অহিল ।
"বোলোঁ, কিহৰনো খকাখুন্দা তৰ্কাতৰ্কি ? বৰা, বোপা, কি হ'লনো ?"
"চাওকচোন আপদেউ, এই বেমাৰীটো ইয়াৰ পৰা নাযায় । মোৰ লগত হেনো তাৰ কথা আছে । মোৰ লগতনো তাৰ কি এনে কথা থাকিব পাৰে ? তাৰ সাহটো চাওক চোন ।"বাখৰে ক'লে ।
ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাফিজুৰ হাজৰিকাই ক'লে, "হেৰৌ বেমাৰী মানুহটো, তই এইদৰে ঘুৰি ফুৰিব পায় জানো ? চাউল দিছে পাত দিছে, গুচি নাযাৱ কিয় ?"
ফাৰ্চীপঢ়া দেউতা", মুকন্দই ক'লে , "আপুনিও আছে যেতিয়া ভালেই হ'ল । মই বৰা দেউতাৰ সৈতে অলপ কথা - " মুকুন্দৰ কথা শেষ নহ'ল । বাখৰে গৰজি ক'লে , "কটা নিধক কুঠীয়াৰ সঁচ, তোৰে সৈতে মোৰ কিহৰ কথা থাকিব পাৰে অ' ?" তাৰ পিচত লগুৱা দুটক ক'লে, "খেদি নপঠাৱ কিয় ইয়াক, বেটাহঁত ?"
হাফিজুৰ বুঢ়াই ক'লে , "বোলোঁ বৰা বোপাদেউ, কোৰান হদিছত কৈছে বোলে গৰীব-ধনী, দুখীয়া-সুখীয়া সকলো মানুহ খোদাতাল্লাৰ পয়দা । গৰীব - দুখীয়া মানুহৰ আমীৰ-ওমৰাওৰ ওচৰত কিবা নালিচ গোচৰ থাকিবও পাৰে । সেইবোৰ নুশুনিলে গুনাহ নাই, কিন্তু শুনিলে চবাব হ'ব ।"
হঠাৎ বিজুলী সঞ্চাৰে বাখৰৰ মনত এটা আশাৰ ৰেঙনি খেলি গ'ল । কিজানি মুকুন্দই বাখৰৰ ওচৰত ভোগাইৰ কথা কিবা ক'বলৈকে আহিছে !
হাফিজুৰ বুঢ়া আপই তেনেতে মুকুন্দক ক'লে, "বেমাৰী মানহটো, তই ক'চোন । তোৰ আৰজী পেচ্ কৰ । বাখৰ দেউতাৰ আগত কি ক'বলগীয়া আছে ক' ।"
কি কথা ক'ব পাৰে বাৰু মুকুন্দ কুমাৰে, বাখৰে ভাবিলে । কিহৰ বাবে মানুহটো মৰসাহ কৰি সি আহি বাখৰৰ পদূলিত থিয় দিছেহি ? বগা তাপলি হোৱা বৰ বেমাৰী এটা তেওঁৰ টোলত সোমাব খোজাটোৱেই তেওঁৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰতি এটা প্ৰত্যক্ষ অসন্মান, কিন্তু হাফিজুৰ আপই কোৱা কথাৰো দাম নোহোৱা নহয় । সৰু হওক, ডাঙৰ হওক, ৰজাঘৰীয়া বিষয়া তেওঁ । তেওঁৰ ওচৰত মুকুন্দৰ কিবা গোচৰো থাকিব পাৰে । হয়তো মুকুন্দৰ পৰা ভোগাইৰ মতি-গতিৰো কিবা তলা-নলা পাব পাৰে । তেওঁ মুকুন্দক ক'লে "বাৰু ক'চোন, তোৰ কি গোচৰ আছে ?"
মুকুন্দই মেৰতলিৰ পৰা টকাৰ টোপোলাটো উলিয়ালে । তাৰ পিচত আঁঠু লৈ সেৱা এটা কৰি টোপোলাটো বৰাৰ ফালে মাটিত থ'লে ।
বাখৰে সকলো বুজিলে । গোটেই গাৰ তেজবোৰ আহি যেন তেওঁৰ মুখ আৰু মূৰত গোট খালেহি । তেওঁ কিবা কোৱা বা কৰাৰ আগতেই হাফিজুৰ বুঢ়াই আচৰিত হৈ চিঞৰি উঠিল, "ইয়ে আল্লা, ইমানবোৰ টকা ! হেৰ' তোৰ মতলব কি ? " মুকুন্দয় স্পষ্ট অথচ ক্ষীণ মাতেৰে ক'লে, দেউতা সকল, মোৰ বুঢ়ী আয়ে দেউতাৰ ওচৰত কঁৰীয়া এযোৰ ..."
মুকুন্দৰ কথা শেষ নহ'ল । বাগৰৰ গোৰত টোপোলাটোত থকা টকা সিকি-আদমহীয়াবোৰ সিঁচৰিত হৈ পৰিল । হাফিজুৰ্বুঢ়াই কি বুলিলে ক'ব নোৱাৰি, কিন্তু বাখৰে বুজিলে । শেষত মুকুন্দ কুমাৰো আহে বুঢ়ীমাকৰ কঁৰীয়া মোকলাবলৈ ! তাকো ফৰ্চীপঢ়া বুঢ়া আপৰ আগতে !
"কি চাই আছ কুকুৰ পোৱালিহঁত ? বান্ধ ইয়াক " বাখৰে চিঞৰি ক'লে । কিন্তু সিহঁত কোনো আগ নাবাঢ়ে । বৰৰুগীয়াটোৱে ছোৱে কেনেকৈ সিহঁতে ?
খঙত একো নাই হৈ বাখৰে ভিতৰলৈ সোমাই গ'ল ।
মুকুন্দয় য'ৰে টকা ত'তে পেলাই থৈ উঠি এখুজি দুখুজিকৈ উভতি যাবলৈ ধৰিলে । বাখৰ ওলাই হাতত সৰু নলীয়া হিলৈ আটা লৈ ।
"খাজ !" বাখৰে ক'লে । লগুৱাই হিলৈ খাজিলে । বাখৰৰ নিৰ্দেশমতে থোলোক নামৰ লগুৱাটোৱে মুকুন্দলৈ টোঁৱাই হিলৈৰ ঘোঁৰাটোত টিপা মাৰি দিলে ।
তাৰ পিচত হিলৈৰ শব্দ, বাৰুদৰ ধোৱা আৰু গোন্ধ ।
মুকুন্দৰ শেষ আৰ্তনাদ ।
তেতিয়াহে বাখৰে মন কৰিলে আলি কেঁকুৰিত মানুহৰ জুম । তেতিয়াহে চেতনা আহিল , চোতালত থিয় দি আছে ফাৰ্চীপঢ়া বুঢ়া হাফিজুৰ হাজৰিকা । বাখৰে বুজিলে, তেওঁ এটা ডাঙৰ ভুল কৰিলে । উত্তেজিত হৈ চিকা মাৰি হাত গোন্ধোৱালে তেওঁ । নিজেই নিজৰ বিপদ মাতি আনিলে । মুকুন্দ কুমাৰক মাৰিবলৈ হিলৈ । জুই দিব নালাগে । ৰজাঘৰীয়া সৈন্যৰ বাহিৰে হিলৈ আন মানুহে ৰাখিব নাপায় - ৰাখিলে জগৰ । তাতে আকৌ এইটো কুম্পানীৰ হিলৈ । মুকুন্দ কুমাৰক তেওঁ অনায়াসে টঙনিয়াই মাৰিব পাৰিলেহে৬তেন বা যাঠিৰে খুঁচি । তেওঁৰ হাতত হিলৈ থকা কথাটো সামান্য কথা এটাতে সদৰি হৈ গ'ল । মিকৃগড় চাহাবৰ হিন্দুস্থানী চিপাহী এটাৰ পৰা চোৰাংকৈ আনি ৰাখিছিল হিলৈটো । আজি ৰাইজে জানিলে । এই সামান্য মানুহবোৰে বাৰু জানিলে জানক । কিন্তু ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাফিজুৰ বুঢ়ায়ো গম পালে । সেইটোহে ডাঙৰ কথা হ'ল । বঙালৰ চুবাদাৰৰ চিঠিপত্ৰ বহুত সময়ত ফাৰ্চী জবানত আহে । সেইবোৰ পড়ি দিয়াৰ বাবে তেওঁলোকৰ পুৰুষানুক্ৰমে হাজৰিকা । এতিয়া যদি সলাল গোহাঁয়ে গম পায় বাখৰে কুম্পানীৰ হিলৈ ৰাখিছে ! যদি তেওঁ ভাবে বাখৰে দ্ৰোহ আচৰিছে ! হঠাৎ বাখৰৰ মনলৈ আহিল - মুকুন্দ আৰু হাফিজুৰ - দুয়োওকে ভোগায়ে চক্ৰান্ত কৰি পঠিয়াই দিয়া নাইতো ?
হাফিজুৰ বুঢ়া আপই বাকহ্ৰৰ ফালে একেথৰে চাই আছিল । তেওঁ যেন বাখৰৰ ম্মনটো ফাৰ্চী পঢ়াদি পঢ়িহে পেলালে । তেওঁ নিৰ্বিকাৰ সুৰে ক'লে , "বোপাদেউ চিন্তা নকৰিব ।। মই একো দেখা নাই, মই একো শুনা নাই ।"
হাফিজুৰ বুঢ়া আপ গ'লগৈ ।
দূৰৰে পৰা খোৰোচা গাঁঠি লগাই মুকুন্দৰ শটো চোঁচৰাই নি গাঁত এটা খানি পুতি থোৱা হ'ল ।
বাখৰৰ মনত অলপ উগুল থুগুল ভাব । পানীত তুলসী পাত তিয়াই গাটো ধুইহে মনটোত অলপ শান্তি পালে । ছেঃ কি কাণ্ডটো হ'ল আজি । হাফিজুৰ বুঢ়াৰ শেষ কথাষাৰ মনত পৰিল । তেওঁ হেনো একো দেখাও নাই শুনাও নাই । অৰ্থাৎ তেওঁ যি দেখিলে সেই কথা আৰু কোনোৱে গম নাপায় । কিন্তু বাখৰে ভাবিলে সিহঁতে তো দেখিছে । সিহঁতে মানে আলি-কেঁকুৰিত থকা কুমাৰ গাঁৱৰ মানুহমখাই । ইহঁতৰনো কৰবাত গোচৰ তৰিবৰ সাহ হ'বনে ? আৰু ভোগায়ে গম পাবই । ভোগাইহঁতে সদায় চোন গম পায়েই । নাই বাখৰে ভুল কৰিলে । ভোগাইৰ হাতত এইদৰে ধৰা পৰিব তেওঁ নালাগিছিল । জিদত পৰি কুমাৰ গাঁৱৰ বন্ধকী সোণ মোকলাবলৈ গৈ সি টোকোনা হৈ গ'লহেঁতেন । প্ৰথমে দিয়া চিকা ৰূপ আৰু আঠচুকীয়া ৰূপৰ ঠাইত এতিয়াই চোন সিকি আধলি ওলাইছেই । এইদৰে চেঁচা ৰণখন চলি থকাটোৱেই ভাল আছিল । আজি তেওঁৰ খঙৰ ভমকটো বৰুৱাৰ ঘৰৰ যেন হে হ'ল ।
বাৰু যি হ'ব লগা আছিল হ'ল । মুকুন্দই অনা টকাবোৰ পেলাই দিব নোৱাৰি । তেওঁ সেইবোৰ গোবৰ পানীৰে ধুই তুলসী পানী ছটিয়াই সুমুয়াই থালৈ ভৰালীক ক'লে । আৰু এই কুমাৰ গাঁৱৰ গৰুমাখাক ভালকৈ সোৱাদ দিব লাগিব , সিহঁতৰ যাতে চিৰকাললৈ পিত্ মৰি যায় ।
সেই দিনা ৰাতি কুমাৰ গাঁৱৰ আধাখিনি পুৰি ছাই হৈ গ'ল ।
-----------------------------
চতুৰ্থ অধ্যায় ষষ্ঠ অধ্যায়
"তই লগ ধৰিব খোজাৰ কথা কেনেকৈ ক'মগৈ অ' দেউতাক ? কোনটো সাহেৰে ক'ম ?
"তহঁত জীয়া মানুহ ঐ দেউতাহঁত, তহঁতৰ মৰিবলৈ ভয় হ'বই । মোৰ পিচে ভয় নাই । তেন্তে তহঁতেই কগৈ দেউতাক - বোলে বুঢ়ীমাকৰ সোণ মোকলাবলৈ মুকুন্দ কুমাৰ আহিছে ।"
মুকুন্দৰ মুখৰ পৰা কথাষাৰ ওলোৱাৰ লগে লগেই লগুৱা দুটা উচপ খাই উঠিল ।
"আই ঔ, তেনে কথা এষাৰ দেউতাক ক'বলৈ মোৰ বোপাইৰো দুটা কলিজা নাই ঔ !"
লগুৱা দুটাই বেচ ছোট্ঘাত দেখুৱালেও কথাবোৰ হ'লে লাহে লাহে কৈছিল - জানোচা বাখৰৰ কাণত পৰেগৈ । তেনেতে বাখৰ আকৌ উঠি আহিল ।
"হেৰৌ থোলোক , কি বিয়নি মেল পাতিছে সেই কুঠীয়াটোৰ লগত ? তাৰ জনীকে আনি ল'ব খুজিছ নেকি ? তাক যাবলৈ নকৱ কিয় ?"
থোলোক নামৰ লগুৱাটোৱে উপাই নাপাই সেহাবেঙাকৈ ক'লে, "সি কৈছে বোলে সি হেনো দেউতাৰ লগতেহে কথা ক'ব ।"
"আহঃ এই বৰকথীয়াটোৰ ইমান সাহ ! গতিয়াই খেদি দে তাক ।"
আনদিনা হ'লে বাখৰৰ মুখৰ পৰা ইমানখিনি কথা ওলোৱাৰ প্ৰয়োজনেই নহ'লহেঁতেন, লগুৱাকেইটাই আগতেই দিহা লগালেহেঁতেন । কিন্তু মুকুন্দৰ গাত হাত দিবলৈ সিঁহতৰ সাহ নাই । মুকুন্দৰ গাটো যে তাপলিৰে ভৰা । বগা তাপলি অৰ্থাৎ শ্বেতকুষ্ঠ সৌ সিদিনালৈকে 'বিয়াধি' হিচাপে ধৰা হৈছিল । মানুহে ভাবিছিল ইও এটা মৰাত্মক, দুৰাৰোগ্য আৰু সংক্ৰামক ৰোগ । সেই বাবেই মুকুন্দক ল'ৰা-তিৰোতাই এৰি গৈছিল । ভায়েক বেলেগে ঘৰ সজাই দিছিল । আজি মুকুন্দৰ ব্যধিয়েই তাৰ বৰ্মৰ দৰে হ'ল । তাক কোনোৱে নোছোৱে ।
লগুৱাকেইটা আৰু বাখৰো নিৰুপায় হৈ থিয় দি থাকিল । তেনেতে ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাজৰিকা হাফিজুৰ বুঢ়আপ ওলাই অহিল ।
"বোলোঁ, কিহৰনো খকাখুন্দা তৰ্কাতৰ্কি ? বৰা, বোপা, কি হ'লনো ?"
"চাওকচোন আপদেউ, এই বেমাৰীটো ইয়াৰ পৰা নাযায় । মোৰ লগত হেনো তাৰ কথা আছে । মোৰ লগতনো তাৰ কি এনে কথা থাকিব পাৰে ? তাৰ সাহটো চাওক চোন ।"বাখৰে ক'লে ।
ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাফিজুৰ হাজৰিকাই ক'লে, "হেৰৌ বেমাৰী মানুহটো, তই এইদৰে ঘুৰি ফুৰিব পায় জানো ? চাউল দিছে পাত দিছে, গুচি নাযাৱ কিয় ?"
ফাৰ্চীপঢ়া দেউতা", মুকন্দই ক'লে , "আপুনিও আছে যেতিয়া ভালেই হ'ল । মই বৰা দেউতাৰ সৈতে অলপ কথা - " মুকুন্দৰ কথা শেষ নহ'ল । বাখৰে গৰজি ক'লে , "কটা নিধক কুঠীয়াৰ সঁচ, তোৰে সৈতে মোৰ কিহৰ কথা থাকিব পাৰে অ' ?" তাৰ পিচত লগুৱা দুটক ক'লে, "খেদি নপঠাৱ কিয় ইয়াক, বেটাহঁত ?"
হাফিজুৰ বুঢ়াই ক'লে , "বোলোঁ বৰা বোপাদেউ, কোৰান হদিছত কৈছে বোলে গৰীব-ধনী, দুখীয়া-সুখীয়া সকলো মানুহ খোদাতাল্লাৰ পয়দা । গৰীব - দুখীয়া মানুহৰ আমীৰ-ওমৰাওৰ ওচৰত কিবা নালিচ গোচৰ থাকিবও পাৰে । সেইবোৰ নুশুনিলে গুনাহ নাই, কিন্তু শুনিলে চবাব হ'ব ।"
হঠাৎ বিজুলী সঞ্চাৰে বাখৰৰ মনত এটা আশাৰ ৰেঙনি খেলি গ'ল । কিজানি মুকুন্দই বাখৰৰ ওচৰত ভোগাইৰ কথা কিবা ক'বলৈকে আহিছে !
হাফিজুৰ বুঢ়া আপই তেনেতে মুকুন্দক ক'লে, "বেমাৰী মানহটো, তই ক'চোন । তোৰ আৰজী পেচ্ কৰ । বাখৰ দেউতাৰ আগত কি ক'বলগীয়া আছে ক' ।"
কি কথা ক'ব পাৰে বাৰু মুকুন্দ কুমাৰে, বাখৰে ভাবিলে । কিহৰ বাবে মানুহটো মৰসাহ কৰি সি আহি বাখৰৰ পদূলিত থিয় দিছেহি ? বগা তাপলি হোৱা বৰ বেমাৰী এটা তেওঁৰ টোলত সোমাব খোজাটোৱেই তেওঁৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ প্ৰতি এটা প্ৰত্যক্ষ অসন্মান, কিন্তু হাফিজুৰ আপই কোৱা কথাৰো দাম নোহোৱা নহয় । সৰু হওক, ডাঙৰ হওক, ৰজাঘৰীয়া বিষয়া তেওঁ । তেওঁৰ ওচৰত মুকুন্দৰ কিবা গোচৰো থাকিব পাৰে । হয়তো মুকুন্দৰ পৰা ভোগাইৰ মতি-গতিৰো কিবা তলা-নলা পাব পাৰে । তেওঁ মুকুন্দক ক'লে "বাৰু ক'চোন, তোৰ কি গোচৰ আছে ?"
মুকুন্দই মেৰতলিৰ পৰা টকাৰ টোপোলাটো উলিয়ালে । তাৰ পিচত আঁঠু লৈ সেৱা এটা কৰি টোপোলাটো বৰাৰ ফালে মাটিত থ'লে ।
বাখৰে সকলো বুজিলে । গোটেই গাৰ তেজবোৰ আহি যেন তেওঁৰ মুখ আৰু মূৰত গোট খালেহি । তেওঁ কিবা কোৱা বা কৰাৰ আগতেই হাফিজুৰ বুঢ়াই আচৰিত হৈ চিঞৰি উঠিল, "ইয়ে আল্লা, ইমানবোৰ টকা ! হেৰ' তোৰ মতলব কি ? " মুকুন্দয় স্পষ্ট অথচ ক্ষীণ মাতেৰে ক'লে, দেউতা সকল, মোৰ বুঢ়ী আয়ে দেউতাৰ ওচৰত কঁৰীয়া এযোৰ ..."
মুকুন্দৰ কথা শেষ নহ'ল । বাগৰৰ গোৰত টোপোলাটোত থকা টকা সিকি-আদমহীয়াবোৰ সিঁচৰিত হৈ পৰিল । হাফিজুৰ্বুঢ়াই কি বুলিলে ক'ব নোৱাৰি, কিন্তু বাখৰে বুজিলে । শেষত মুকুন্দ কুমাৰো আহে বুঢ়ীমাকৰ কঁৰীয়া মোকলাবলৈ ! তাকো ফৰ্চীপঢ়া বুঢ়া আপৰ আগতে !
"কি চাই আছ কুকুৰ পোৱালিহঁত ? বান্ধ ইয়াক " বাখৰে চিঞৰি ক'লে । কিন্তু সিহঁত কোনো আগ নাবাঢ়ে । বৰৰুগীয়াটোৱে ছোৱে কেনেকৈ সিহঁতে ?
খঙত একো নাই হৈ বাখৰে ভিতৰলৈ সোমাই গ'ল ।
মুকুন্দয় য'ৰে টকা ত'তে পেলাই থৈ উঠি এখুজি দুখুজিকৈ উভতি যাবলৈ ধৰিলে । বাখৰ ওলাই হাতত সৰু নলীয়া হিলৈ আটা লৈ ।
"খাজ !" বাখৰে ক'লে । লগুৱাই হিলৈ খাজিলে । বাখৰৰ নিৰ্দেশমতে থোলোক নামৰ লগুৱাটোৱে মুকুন্দলৈ টোঁৱাই হিলৈৰ ঘোঁৰাটোত টিপা মাৰি দিলে ।
তাৰ পিচত হিলৈৰ শব্দ, বাৰুদৰ ধোৱা আৰু গোন্ধ ।
মুকুন্দৰ শেষ আৰ্তনাদ ।
তেতিয়াহে বাখৰে মন কৰিলে আলি কেঁকুৰিত মানুহৰ জুম । তেতিয়াহে চেতনা আহিল , চোতালত থিয় দি আছে ফাৰ্চীপঢ়া বুঢ়া হাফিজুৰ হাজৰিকা । বাখৰে বুজিলে, তেওঁ এটা ডাঙৰ ভুল কৰিলে । উত্তেজিত হৈ চিকা মাৰি হাত গোন্ধোৱালে তেওঁ । নিজেই নিজৰ বিপদ মাতি আনিলে । মুকুন্দ কুমাৰক মাৰিবলৈ হিলৈ । জুই দিব নালাগে । ৰজাঘৰীয়া সৈন্যৰ বাহিৰে হিলৈ আন মানুহে ৰাখিব নাপায় - ৰাখিলে জগৰ । তাতে আকৌ এইটো কুম্পানীৰ হিলৈ । মুকুন্দ কুমাৰক তেওঁ অনায়াসে টঙনিয়াই মাৰিব পাৰিলেহে৬তেন বা যাঠিৰে খুঁচি । তেওঁৰ হাতত হিলৈ থকা কথাটো সামান্য কথা এটাতে সদৰি হৈ গ'ল । মিকৃগড় চাহাবৰ হিন্দুস্থানী চিপাহী এটাৰ পৰা চোৰাংকৈ আনি ৰাখিছিল হিলৈটো । আজি ৰাইজে জানিলে । এই সামান্য মানুহবোৰে বাৰু জানিলে জানক । কিন্তু ফাৰ্চীপঢ়া ঘৰৰ হাফিজুৰ বুঢ়ায়ো গম পালে । সেইটোহে ডাঙৰ কথা হ'ল । বঙালৰ চুবাদাৰৰ চিঠিপত্ৰ বহুত সময়ত ফাৰ্চী জবানত আহে । সেইবোৰ পড়ি দিয়াৰ বাবে তেওঁলোকৰ পুৰুষানুক্ৰমে হাজৰিকা । এতিয়া যদি সলাল গোহাঁয়ে গম পায় বাখৰে কুম্পানীৰ হিলৈ ৰাখিছে ! যদি তেওঁ ভাবে বাখৰে দ্ৰোহ আচৰিছে ! হঠাৎ বাখৰৰ মনলৈ আহিল - মুকুন্দ আৰু হাফিজুৰ - দুয়োওকে ভোগায়ে চক্ৰান্ত কৰি পঠিয়াই দিয়া নাইতো ?
হাফিজুৰ বুঢ়া আপই বাকহ্ৰৰ ফালে একেথৰে চাই আছিল । তেওঁ যেন বাখৰৰ ম্মনটো ফাৰ্চী পঢ়াদি পঢ়িহে পেলালে । তেওঁ নিৰ্বিকাৰ সুৰে ক'লে , "বোপাদেউ চিন্তা নকৰিব ।। মই একো দেখা নাই, মই একো শুনা নাই ।"
হাফিজুৰ বুঢ়া আপ গ'লগৈ ।
দূৰৰে পৰা খোৰোচা গাঁঠি লগাই মুকুন্দৰ শটো চোঁচৰাই নি গাঁত এটা খানি পুতি থোৱা হ'ল ।
বাখৰৰ মনত অলপ উগুল থুগুল ভাব । পানীত তুলসী পাত তিয়াই গাটো ধুইহে মনটোত অলপ শান্তি পালে । ছেঃ কি কাণ্ডটো হ'ল আজি । হাফিজুৰ বুঢ়াৰ শেষ কথাষাৰ মনত পৰিল । তেওঁ হেনো একো দেখাও নাই শুনাও নাই । অৰ্থাৎ তেওঁ যি দেখিলে সেই কথা আৰু কোনোৱে গম নাপায় । কিন্তু বাখৰে ভাবিলে সিহঁতে তো দেখিছে । সিহঁতে মানে আলি-কেঁকুৰিত থকা কুমাৰ গাঁৱৰ মানুহমখাই । ইহঁতৰনো কৰবাত গোচৰ তৰিবৰ সাহ হ'বনে ? আৰু ভোগায়ে গম পাবই । ভোগাইহঁতে সদায় চোন গম পায়েই । নাই বাখৰে ভুল কৰিলে । ভোগাইৰ হাতত এইদৰে ধৰা পৰিব তেওঁ নালাগিছিল । জিদত পৰি কুমাৰ গাঁৱৰ বন্ধকী সোণ মোকলাবলৈ গৈ সি টোকোনা হৈ গ'লহেঁতেন । প্ৰথমে দিয়া চিকা ৰূপ আৰু আঠচুকীয়া ৰূপৰ ঠাইত এতিয়াই চোন সিকি আধলি ওলাইছেই । এইদৰে চেঁচা ৰণখন চলি থকাটোৱেই ভাল আছিল । আজি তেওঁৰ খঙৰ ভমকটো বৰুৱাৰ ঘৰৰ যেন হে হ'ল ।
বাৰু যি হ'ব লগা আছিল হ'ল । মুকুন্দই অনা টকাবোৰ পেলাই দিব নোৱাৰি । তেওঁ সেইবোৰ গোবৰ পানীৰে ধুই তুলসী পানী ছটিয়াই সুমুয়াই থালৈ ভৰালীক ক'লে । আৰু এই কুমাৰ গাঁৱৰ গৰুমাখাক ভালকৈ সোৱাদ দিব লাগিব , সিহঁতৰ যাতে চিৰকাললৈ পিত্ মৰি যায় ।
সেই দিনা ৰাতি কুমাৰ গাঁৱৰ আধাখিনি পুৰি ছাই হৈ গ'ল ।
-----------------------------
চতুৰ্থ অধ্যায় ষষ্ঠ অধ্যায়
Kakadeutar har - Nabakanta Barua (4) : ককাদেউতাৰ হাড় - নৱকান্ত বৰুৱা
ককাদেউতাৰ হাড় - নৱকান্ত বৰুৱা
৪
এমাহ মানৰ মূৰত কুমাৰ গাঁৱৰ পৰা এজনী কুমাৰনী গৈ বাখৰৰ আগচঁৰাৰ পিৰালিত লাহেকৈ বহিল । সাধাৰণতে সিহঁত পাছ দুৱাৰেদি পোনে পোনে ভিতৰ চোতালোলৈহে যায় ।
"কি অ', আজি চোন একো আনা নাই ?" চেলেংখনত হাত মচি মচি বাখৰে ক'লে, "লুহিতে বাণমলা নে ভুৰুকা কিবা এতাৰ কথা কৈছিল নহয় তোক, আনিছ ?"
"নাই দেউতা, আন এটা সকামতহে আহিলোঁ আজি ।"
"কি , পুতেকৰ বিয়া পাতিছ নেকি ? ভুৰাগাৱত যে চপনীয়া হৈ আছিল সেইটো ?"
"এৰা, তেনেকুৱাই দেউতা, দুটাৰ মাইকী হৈ উঠি এতিয়া বোলে বোৱাৰীজনী আহে । তাইকতো কিবা এটা দিব লাগিব ।"
কুমাৰনীয়ে সেমেনা-সেমেনিকৈ ক'লে ।
"কি দিবিনো ? লপঙৰ মাকক খুজি পুৰণি ৰিহা-মেখেলা এযোৰকে দে গৈ । পুৰণি কইনা যেতিয়া ।"
বাখৰে ৰসিকতা কৰি শেষৰ বাক্যটো যোগ দিলে । অলপ আসৈ পোৱাৰ সুৰত কুমাৰনীয়ে ক'লে , "নিম দেউতা, নিম । আপোনাসবৰ এৰা এৰেহাৰেই আমাৰ চলি যাব ।" তাৰ পিচত অলপ ৰৈ ক'লে, "লগতে ভাবিছিলোঁ দেউতাৰ হাতত থকা গেজেৰাটোও - "
"হেৰ'ইমান টকা ক'ত পাবি তই ? দুই কম একুৰি হ'ল - জাননে নেজান ?"বাখৰে খংমুৱা হৈ ক'লে ।
"বান্দীয়ে নো আৰু কি সিমানটো ভু পাওঁ, পিচে অনাত আনিছো ৰূপ একুৰি । সেই দহ টকা নিয়া আজি কম দিন হ'ল নে ? এই বুলি কুমাৰনীয়ে হাঁচতিৰে মেৰাই অনা আঠচুকীয়া ৰজা ৰূপৰ টোপোলাটো বটাতোৰ ওপৰতে থৈ আকৌ সেমেনা-সেমেনিকৈ ক'লে , "বেটীৰ বস্তুকণ, দেউতা !"
বাখৰে এক মুহূৰ্ত কিবা ভাবিলে ।
কুমাৰনীৰো বুকুৱে ধপ্ধপালে ।
তাৰ পিচত বাখৰ ভিতৰ সোমাই গৈ অলপ পিচত আকৌ ওলাই আহিল, হাতত কুমাৰনীৰ গেজেৰাটো ।
"হোঁ এইটো ।"
কুমাৰনীয়ে সেৱা এটা কৰি গেজেৰাটো হাতত লৈ আলফুলকৈ চুমা এটা খাই আঁতৰি গ'ল ।
"এই মেদেউ ! "বাখৰে মাতিলে ।
কুমাৰনী ৰৈ ঘূৰিল ।
"মোক মাতিছে দেউতা ? "
"এইফালে আহ ।"
কুমাৰনীয়ে ভয়ে ভয়ে উভতি আহিল ।
"তোক এই টকা কোনে দিছিল ? ক ।" বাখৰে ডাবি দি ক'লে । কুমাৰনী নিমাত ।
চৰু বেচি পাইছিলি ? তোৰ ফুটা চৰু বেচি বাৰটা পৈয়েৰে বাৰ বছৰে একুৰি ৰূপ অৰ্জিব নোৱাৰিলে, আজি ক'ত পালি ?"
কুমাৰনী নিমাত ।
"নকৱ কিয়, কোনটো পৈয়েৰে দিছিল ? সিকিটো আদমহীয়াটোকৈ নি নি এতিয়া একে কোবেই একুৰি ৰূপ একে কোবেই সোধব পৰা হ'ল !" বাখৰে ভোকাহি মাৰি ক'লে , "ক', কোনে দিছিল ?"
কুমাৰনী নিৰুত্তৰ ।
তাই থকথকৈ কঁপিছে ।
"সেই টকাখিনি ল' ল বুলিছো !"
কুমাৰনীয়ে গেজেৰাটোৰ ফালে মৰম সনা দৃষ্টিৰে এবাৰ চাই বতাত থ'লে আৰু ৰূপ কুৰিত হাত দিলে ।
"ওহোঁ, গেজেৰাটোও নে ।"
টকা আৰু গেজেৰা লৈ কুমাৰনী গুচি গ'ল ।
কুমাৰনী যোৱাৰ পিচত বাখৰ বহুত পৰ বহি থাকিল। বাৰে বাৰে চেলেঙত হাত মচিলে । এইবোৰ নিশ্চয় সিঘৰৰ কাম - তেওঁ ভাবিলে । কুমাৰনীৰ হাতৰ- কাণৰ সোনেৰে চহকী হোৱা বুলি ভোগায়ে তেওঁক ইতিকিং কৰাৰ কথা বাখৰে আগৰে পৰা জানে । মাটি বাৰী আৰু বহতীয়া কিছুমান থাকিলেই হ'ল নেকি সিহঁতৰ দৰে । সোণৰ মহিমা সিহঁতে, এই ব-ছিগাকেইটাই কেনেকৈ বুজিব ? সিহঁতৰ মূৰবোৰতো মাটি সোমাইছে । এজনী কুমাৰনীক ৰূপ একুৰি সি সোন মোকলাই নিয়াই সিহঁতে ভাবিছে, মোক অপমান কৰিছে । কিন্তু গোটেই কুমাৰ গাঁওখনেই যে মোৰ হাতত বন্ধা । কলীয়া আতাত দিনৰে পৰা সচা গোটেইখিনি ধন খৰচ কৰিও ভোগায়ে পাৰিব নে সোণখিনি মোকলাব ? ভোগাইৰ দৰে সাতোটা বলধ কিনি থব পাৰোঁ মই । তাৰ পিচত বাখৰ অলপ তভক মাৰি ৰ'ল । ভোগায়ে বাৰু এইতো কি খেলা খেলিছে ? এইদৰে সোণ মোকলাই সি নিজেই সেইবোৰ ৰাখিব নেকি ?
ওহোঁ, ইমান লাভ-লোকচানৰ কথা ভবাটো সিহঁতৰ পৰিয়ালত নাই । কুমাৰনীৰ সোণ ভোগায়ে নিজলৈ কেতিয়াও নাৰাখে । বাখৰক ঠাট্টা কৰাৰ বাহিৰে সিহঁতৰ আৰু আন উদ্দেশ্য নাই । সিহঁতক লাগে মাথোন সন্মান, লাগে প্ৰতাপ ।
কিন্তু তাৰ পিচতো দেখা গ'ল কুমাৰ গাঁৱৰ বহুতো মানুহ সকলো ভয় কাটি কৰিও একুৰু দুকুৰিকৈ ৰূপ লৈ বন্ধকী সোণ মোকোলাবলৈ আহিল । বাখৰেও উপায় চিন্তিবলৈ ধৰিলে । কিবা এটা কৰিব লাগিব, তেওঁ ভাবিলে । সোণৰ মোহৰ কথা তেওঁ ভআদৰেই জানে । তেতিয়াৰ দিনত বন্ধকী থোৱা মানে কমদামত বেচা । বাখৰে বুজিলে মানুহৰ সোণৰ ওপৰত থকা মোহকণৰ ওপৰত ভেটি কৰিয়েই ভোগায়ে এই খেলা খেলিছে । কিন্তু তাত ভোগাইৰ লাভ কি ? এই লোকচানৰ খেলাত লাভ কি তেওঁৰ ? হয়তো বাখৰক অপমান কৰা । নে, আৰু কিবা কাৰণ আছে ?
-----------------------------
তৃতীয় অধ্যায় পঞ্চম অধ্যায়
Subscribe to:
Posts (Atom)