ফিৰিঙতিৰ পৰা খাণ্ডৱ দাহ
'আইটী শয়নি অ' ! মাৰক ক, আজি আঞ্জাত লোণ দিবলৈ পাহৰিলে । ভাত এগাল খাবলৈ আহিলে সদায় এনেবিলাক আহুকাল । ক, সানি খাবলৈকে অলপ লোণ লৈ আহিলে ভাল । ' হাকিম ডিম্বেশ্বৰ বৰুৱা মুনচুপে পুৱা দহ বজাত ভাতৰ পাতত বহি অগৰাহ ভাত মুখত দি এই কোৱা মাত্ৰকে বাৰৰ সিফালে আখলৰ চৰুৰ কাষৰ পৰা হাকিমনী মুনচুপনীয়ে ঠেহেৰকৰে মাত লগালে - 'আমি ৰান্ধিলে আঞ্জাত লোণ নহয় , ভাত আধফুটা হয় , মাছ কেঁচাই থাকে, কিবা বোলেনে ঢেৰুৱাৰ ঠাৰি নিসিজে । ৰান্ধনি বামুণ নাইবা 'খানচামা' নেৰাখে কিয় ?সিঁহতে ৰান্ধি দিলেই দেখোন জুতি ধৰি খাব পাৰে ; আৰু কিবা বোলেনে গোলামীজনীয়েও 'ছুটি' পায় । '
হাকিম । - 'উস্ ! এইটো ভয়ংকৰ কথা দেখিছোঁ যে আঞ্জাত লোণ নহ'লে নাই হোৱা বুলি ক'ব নেপায়, ভাত দেই গ'লে বা শুকাই কৰ্কৰা হ'লে দেই গ'ল বা কৰ্কৰা হ'ল বুলি ক'ব নেপায় ।গাখীৰ কুৰুচি গ'ল বুলি ক'ব নেপায় । ল'ৰা ছোৱালীক কন্দুৱালে কিয় কন্দুৱাইছে সুধিব নেপাই ! এনে কথা ক'ত আছে, ক'ত দেখিছা ? মোৰ ঘৰত মই কোনো নহওঁনে ? এইখন ঘৰৰ গৰাকী কোন ? এইখন মান-মৰাণৰ মুলুক হ'ল নেকি ?'
হাকিমনী । - 'এৰা এইখন মান-মৰাণৰ মুলুক হ'ল; মই মাননী-মৰাণনী হ'লো । মই আজিৰ পৰা ভাত ৰান্ধিব নোৱাৰোঁ,
নেৰান্ধো, সকলোকে কৈ দিলোঁ । আজিৰ পৰা কোনে মোৰ হতুৱাই ভাত ৰন্ধাই খায় তাকো দেখিম । বোলোঁ দেখিম, দেখিম , দেখিম ! বোৱাৰীয়েকহঁতে এগাল ৰান্ধি ভৰিৰে গৰাই দিলে তেতিয়া সকলোৱে হেপাহ পলুৱাই খাব ।'
হাকিম । - 'কি ক'লি পাষণ্ডী ! পাপিষ্ঠী ! তোৰ ইমান মুখ বাঢ়ি গৈছে !' এইবুলি ডিম্বধৰ বৰুৱা মুনচুপ ডাঙৰীয়া হাকিম কাঁহীৰ ভাত কাঁহীতে এৰি , চুৱা হাতেৰে ঘৈণীয়েক মুনচুপনী হাকিমনীক ভালকৈ এখুন্দা দিবলৈ গোণা ম'হে চোঁচা লোৱাদি চোঁচা ল'লে । পুতেক শূলধৰ তৌজিনবিচ ডেকবৰুৱায়ো বাপেকৰ ওচৰতে বহি, পেট নামে, ভু ভাৰতত জন্ম লোৱা সেই নিজা ছালৰ মোনাত একান্তমনে গৰাহে গৰাহে ভাত গিলি আছিল । কিন্তু কথা বিসংগতি হ'ল যেন দেখি তেওঁ একেচাবেই উঠি বাপেকৰ ভৰিত সাৱট মাৰি ধৰিলে; আৰু ডাঙৰীয়ৰো মস্তি চৰা মখনা হাতীয়ে উচাল মাৰি ভৰিৰ বান্দা চিঙাদি পুতেকৰ সেই হাতৰ বান্ধ চিঙি যাব খোজোঁতেই মাটিত গুৰিকঁঠালটো পৰাদি হামকুৰি খাই পৰিল; আৰু তাৰ ফলস্বৰুপে তেওঁৰ মুখৰ চিকচিকিয়া আগদাঁত এটা চিৰকাললৈ ভাগি থাকিল ! তাৰ উপৰি ঘিউ চেনি ভিতৰলৈ সুমুৱা আৰু তিতা মাত বাহিৰলৈ উলিওৱা তেওঁৰ বহুমুলীয়া ওঁঠখন কাটি তাৰ পৰা বোম্বানলে তেজ ব'বলৈ ধৰিলে । ডাঙৰীয়া মুঁছকঁছ গ'ল ।খন্তেকতে ঘটনাটো গৈ গুৰতৰ হ'ল দেখি চাৰিওফালৰ পৰা লগুৱা - লিকচৌ টেকেলা - বেঙেনা য'ত যি আছিল আটাইবোৰ লৰি আহি ডাঙৰিয়াক তুলি ধৰি বহুৱাই তেওঁৰ মূৰত তেল পানী দি বিচিবলৈ লাগি গ'ল । ডাঙৰীয়ানীয়েও কি কৰোঁতে কি হ'ল দেখি, আখাৰ আৰু খঙৰ আঙঠাবোৰ হুৰহুৰ কৰে পানী ঢালি দি , 'অ' মোৰ ভৈয়াইৰ কি হ'ল ঔ ! মোৰ ভৈয়াইক হাততে হেৰুৱালোঁ নে কি ঔ !' বুলি ৰাউচি মাৰি দি উধাতু খাই লৰি আহিল ।
কিছুমান বেলিৰ পিছত ডাঙৰীয়া সুস্থ হ'ল । ঘৰত মুনচুপ ডাঙৰীয়া আৰু বনত দাঁত ভঙা ফেটীসাপ এই দুইৰো মাজত কি কি বিষয়ত মিল আৰু কি কি বিষয়ত অমিল, সেই কথাৰ বিচাৰ কৰিবলৈ ডাঙৰীয়ই শত্ৰুক সুবিধা দি লাহে লাহে চেঁচা পানীৰে নিজৰ মুখ ধুই, ভগা দাঁতৰ গুৰিৰ আৰু কটা ওঁঠৰ আগৰ তেজ ৰখাই কছাৰীলৈ যাবলৈ ওলাল । ওলাল মানে গ'লেই বুলিব লাগে । কাৰণ, বেলি দুপুৰীয়া হৈ গৈছিল দেখি খৰধৰকৈ তেওঁ যাবলৈ বাধ্যহৈছিল, মাথোন বাটত হঠাৎ ডাঙৰীয়াৰ আগত পৰি তুৱাই তৰণিয়ে ভৰিত বুট জোতাৰে সৈতে ডাঙৰীয়াক 'চেলাম' কৰাত তুৱাইক 'কুকুৰৰ পো কটা' বুলি ডাঙৰীয়াই গালি পাৰি এখুন্দা দিব খোজোতেহে যি অলপ অচৰপ পলম হৈছিল । সি যি হওক, ধুমুহা বতাহৰ কোৱত ডাৱৰ উৰি যোৱাৰ পিছত ৰ'দ ৰেঙোৱাৰ দৰে সেইদিনাৰ দুৰ্যোগ কাটি গ'ল । হাকিম ডাঙৰীয়া এজলাছত বহিল আৰু তেঁওৰ মুখত সুখৰ ৰেঙনি ওলাল । কিন্তু দুৰ্ঘোৰ বাৰিষা কালত ৰেঙোৱা ক্ষন্তেকীয়া হোৱাৰ দৰে সেই ৰেঙোনীয়ো ক্ষন্তেক থাকি মাৰ গ'ল । হকিমে কাপ লৈ কিবা কাকত এখন চহী কৰোতে দেখিলে যে কাপৰ মুখখন কাকতত চেৰ্চেৰাই গৈছে । হাকিমে সেই চেৰ্চেৰণিটো কাকতে কাপৰ ওপৰৰ কৰা গোচৰ বুলি ধৰি লৈ তৎক্ষণাৎ কাপৰ 'জবানবন্দী' হৈ চুমাৰি বিচাৰ কৰি কাপটোক কলীয়াপানীলৈ পঠিয়ালে আৰু কাপ আচামীৰ সহায়ক বুলি ৰামগোলাম দপ্তৰীক পাঁচটকা জৰিমানা কৰিলে । বাৰ বাজি পোন্ধৰ মিনিট হৈ গ'ল , তেতিয়াও মিনাৰাম পেচকাৰে মোকদ্দমাৰ নথিবোৰ হাকিমৰ আগত দিয়াহি নাই । মিনাৰামৰ কামত বৰ 'গাফিলী' বুলি হাকিমে তেঁওক এমাহৰ দৰমহা জৰিমনা কৰিলে ।
ইয়াৰ পিছত এটা ছোৱালী চুৰি মোকৰ্দমা নথি হাকিমৰ হাতত পৰিল । আৰু 'আচামী' ফৰিয়াদীৰ ফোকাৰ হ'ল । ফৰ্চাচিং কনিষ্টবলে ভুলকৈ 'ফোকৰিলে' 'জয়ৰাম কলিতা আচামী হাজিৰ ! ' পেচকাৰে লাহেকৈ ফৰ্চাচিঙক ক'লে - 'জয়ৰাম কলিতা নহয় জিৎৰাম কলিতাহে ।' ফৰ্চাচিনঙৰ দুৰ্ভাগ্যৰ গুণে লাহেকৈ কোৱা কথাষাৰো হাকিমৰ কাণলৈ গ'ল । হাকিমে তেতিয়াই ধৰি ফৰ্চাচিঙক 'চাচপেণ্ড' কৰি থ'লে !মোকৰ্দমাত জিৎৰাম কলিতা দোষী প্ৰমাণ নাই হোৱা বুলি জিৎৰামৰ পক্ষৰ উকিল বিদ্যাৰাম শইকীয়াই দীঘলকৈ বক্তৃতা মেলিব খোঁজোতেই উকীলক 'চুপৰও' বুলি হাকিমে ভেকাহি মাৰি দি জিৎৰামক তিনি মাহলৈ ফাটকত দিবলৈ হুকুম দিলে । বিদ্যা উকীলে আকৈ কিবা ক'ব খোজাত 'আদালত অৱমাননা !' বুলি হাকিমে উকীলক কুৰি টকা জৰিমনা কৰি সেই গোচৰ সেইখিনিতে সামৰনি ঘেটা মৰিলে ।
কুগ্ৰহে পোৱা হাকিমৰ কথা আমি এইখিনিতে এৰি দুৰ্ভগীয়া পেচকাৰৰ কথা কওঁ । গধুলি বেলিকা পেচকাৰে এবোকোচা মনৰ দুখ কছাৰী ঘৰৰ পৰা ভাৰ বৈ ঘৰলৈ আনি, তেওঁক হাত, মুখ ধুবলৈ পানী এলোটা দিয়াত নামমাত্ৰ পলম হোৱাত আৰু তাৰ পিছত ধঁপাত এচিলিম লগাই দিবলৈকো তেনে হোৱাত, লগুৱা ল'ৰাটোক ঠলামূৰীয়াই দিলে । অন্যায় দেখি গিৰিয়েকৰ সেইদিনাৰ মানসিক অৱস্থাৰ বিষয়ে একো সম্ভেদ নাজানি, পেচকাৰণীয়ে লগুৱাটোৰ হৈ একেষাৰ মতাত, পেচকাৰে পেচকাৰণীৰে সৈতে ঢেঁকীথোৰা এটাৰ নতুন বিধৰ চিনাকি কৰি দিব খোজোঁতেই টেঙৰী পেচকাৰণীয়ে লৰ মাৰি কলাবাৰীত সোমাই নিজৰ প্ৰাণ আৰি নীতি শাস্ত্ৰৰ মান ৰক্ষা কৰিলে । কিন্তু অৰসিক লগুৱাটোৱে পেচকাৰ ডাঙৰীয়াৰ লপা-থপা কিলকেইটাক গুৰুলাগুৰুল কিলৰ শাৰীত পেলাই তেতিয়াই নিজৰ লামলাকটু কেইডাল লৈ পেচকাৰক ঘৰতে এৰি থৈ গুচি গ'ল ; লাভৰ ভিতৰত লগুৱাৰ অভাৱত পেচকাৰণিয়ে এমাহলৈ চুৱা ধুবলগীয়াত পৰিল আৰু পেচকাৰে স্বহস্তে তিয়নী চেপা, ধঁপাত লগোৱা আদি কাম নথিৰে সৈতে সমানে পেচ কৰিবলগীয়া হ'ল ।
ফৰ্চাচিং কনষ্টিবলে সঁচাসঁচিকৈয়ে 'ছছপেণ্ড' হৈ ছাপৰাছ পাগুৰি শোধাই দি মনৰ দুখত মদৰ দোকানত সোমাই টেটুলৈকে এটেটুকৈ মদ খাই মতলীয়া হৈ তাতে আৰু এটা মতলীয়া মানুহেৰে সৈতে প্ৰথমতে কোলাকুলি দ্বিতীয়তে গলীয়াগলি আৰু তাৰ পিছত মৰামৰি আৰু শেষত মূৰ ফলাফলি কৰি আস্পাতাল পালেগৈ আৰু দণ্ডবিধি আইনৰ ৩৫৩ ধাৰামতে তাৰ ওপৰত গোচৰ 'ৰিজু' হ'ল ।
তুৱাই তৰণিৰ ছোৱা শুনিলে গাৰ তৰুণ হেৰাবৰ কথা । ৰাজআলিত বাটৰুৱা মানুহৰ আগত ওপৰত কৈ আহাৰ দৰে তেওঁ অপমান আৰু লাজ পাই ক্ৰোধত জৰ্জৰিত হৈ মুনচুপ ডাঙৰীয়াৰ নামে হুৰমতৰ দাবীৰ গোচৰ কৰিবলৈ বাৰেবঙলুৱা ভাষাতে আৰ্জি এখন লিখি লৈ তেওঁৰ গৰকী উকীল ত্ৰাহিৰাম শৰ্মাক দেখুৱালে । ঘটনা গুৰুতৰৰ পিনে অহা দেখি উকীলে তুৱাইক তপত চেঁচা অনেক বিধৰ কথাৰে সেকি পটুকি শান্ত কৰিল কোনো মতেহে সেই আৰ্জিখন দাখিল নকৰাকৈ ৰাখিলে । কিন্তু কঁকালৰ কোব নেপাহৰা সাপৰ দৰে তুৱায়ে সেই অপমানৰ কোব নেপাহৰি, দুদিন পিছতে ধৰ্মাবতাৰ হাকিমৰ গাত ভেটী খোৱা অপবাদ দি চীফ কমিছনাৰ চাহাবলৈ বেনামীকৈ চিঠি এখন লিখি পঠিয়াই অঁতাইহে কোনোমতে চেঁচা পৰিল ।
দুখীয়া ৰামগোলাম দপ্তৰীয়ে অলপ কচুৰতে পাঁচটকা জৰিমআ ভৰি, দুখৰ ভাৰ মনত লৈ ঘৰ পাই, ঘৈনীয়েকে তিনি বছৰৰ অগেয়ে কৰা পুৰণি জগৰ এট সুঁৱৰি, তাৰ বাবে তাইক এখুন্দা দি চতাই বেহেৰাৰ ঘৰ ওলালগৈ । চতায়ে ছমাহৰ আগেয়ে ৰামগোলামৰ পৰা টকাত চাৰি পইছা বাঢ়িত ছটকা ৰূপ ধাৰে নিছিল । ৰামগোলামে তাৰ কঁকালৰ গাঁঠিত কম পৰা ৰূপ ছটকা ছপই আনিবলৈ গৈছিল । 'এতিয়া মোৰ হাতত ৰূপ নাই, দিব নোৱাৰো, পিছত দিম' বুলি চতায়ে কোৱাত , কমাৰৰ হাতুৰীৰ মুখৰ পৰা ফিৰিঙতি উফৰাদি ৰামগোলামৰ খঙৰ ফিৰিঙতি উফৰি যাবলৈ ধৰিলে । ক্ষন্তেকতে দুয়ো গলিয়াগলি কৰি আৰু তাৰ পাছত হতাহতি লগালে । তাৰ পাছত বেহেৰাৰ ঘৈনীয়েক বেহেৰাণীয়ে বাঢ়নি হাতত লৈ সেই ভাৱনাত প্ৰৱেশ কৰি ৰামগোলামক খুঁচি দিলত বেহেৰা চতায়ে ঘৈনীয়েকৰ সোঁশৰীৰে সম্পুৰ্ণ সহানুভূতি আৰু সহায় লভি পৰম উৎসাহিত হৈ বপুৰা ৰামগোলামক গতাৰে সোধা-পোছা কৰি আগবঢ়াই থৈ আহি সেই ক্ষুদ্ৰ অথচ গপগপীয়া ভাৱনাৰ ওৰ পেলালে । ৰামগোলামে কিন্তু চতাই-চতায়নীৰ নামে পিছদিনা কছাৰীত মাৰপিটৰ গোচৰ নকৰাকৈ নেৰিলে । এইখিনিতে ক'বলৈ পাহৰিছোঁ সে চতাই - চতায়নীয়ে ৰামগোলামক মাৰধৰ কৰাত 'কি অন্যায় কথা, চতাই কাই ! তহঁতে মানুহটোক কিয় অনাহকতে মাৰিছহঁক বুলি ওচৰ চুবুৰীয়া পিথু শইকীয়াই মাত লগোৱাত চতায়নীয়ে পিথুক তাৰ সাতপুৰুষ উকতি গালি পাৰি দিলে, আৰু তাৰ ফলস্বৰুপে পিথুৰ মাকৰ মাহীমাকৰ মোমায়েকৰ জীয়েকক চতাইৰ পুতেকৰ সৈতে বিয়া দিবলৈ খোজাবঢ়া বিয়াখন ভাগি থাকিল ।
বিদ্যাৰাম উকীলৰ কীৰ্তি ফেৰাও এইখিনিতে কৈ এই বেগেতীয়া সাধুৰ ওৰ পেলাব খোজোঁ । তেওঁ বিয়া কৰোৱা ছোৱালীৰ, পোন্ধৰ দিনৰ আগেয়ে নোৱাই-তোলনি বিয়া হৈ গৈছিল । মনত বেজাইৰে তেওঁ সেইদিনা ঘৰলৈ আহি শহুৰেকলৈ ৰাতিয়েই চিঠি লিখি পঠিয়ালে যে 'জাননী যে অহা সপ্তাহৰ ভিতৰতে দিন-বাৰ চাই তেওঁৰ জীয়েকক মোৰ মক্কেলৰ সৈতে শান্তি দিব লাগিব, নতুবা মোৰ মক্কেলে সেই ছোৱালীৰ স্বত্ব পৰিত্যাগ কৰিব আৰু শহুৰেকৰ নামে দেৱানী কৰ্যবিধি আইনমতে ক্ষতিপুৰণৰ দাবী কৰি গোচৰ কৰিব ।' শহুৰেকে জোৱায়েকৰ এই অদ্ভুত উকীলি চিঠি পাই বিমোৰ হৈ উত্তৰ পঠিয়ালে ' বোপা তোমাৰ গা কেনে আছে এই পত্ৰবাহকৰ মাৰ্ফত জানিব দিবা, মই বৰ চিন্তিত হৈ আছোঁ । বিশেষ ম্মোৰ পক্ষে ইমান লৰালৰিকৈ শান্তি দিবলৈ দিহা কৰি উঠা একেবাৰেই অসম্ভৱ । মই অকলশৰীয়া মানুহ তুমি দেখোন জানাই ।অৱশ্যে এমাহমানৰ মূৰত মই শান্তি দিবলৈ যথাসাধ্য চেষ্টা কৰিম ।সম্প্ৰতি মই বৰ বিচলিত হৈছোঁ । তোমাৰ গা কেনে আছে জানিবলৈ দিবা । যদিহে গা ভাল নহয়, তেন্তে মই বেজবৰুৱাক লগত লৈ এতিয়াই তোমাৰ তালৈ যাম ।'
জোঁৱাই বোপাই শহুৰেকৰ উত্তৰ পাই ঘৃতাহুতি হৈ উঠিল । তেঁৰ মূৰৰ তালুত খঙে ইমান উপদ্ৰৱ লগালে যে তেওঁক দেখোতাৰ মনত খেলাবলৈ ধৰিলে যেন তেওঁৰ খং জুইত চুলিবিলাক পুৰি থোপাথোপে কুকুহা উৰি যাব লাগিছে । তৎক্ষণাৎ তেওঁ আকৌ এখন চিঠি তেতিয়াই শহুৰেকলৈ লেখি পঠিয়ালে যে যদি অহা সপ্তাহতে শহুৰেকে ছোৱালী শান্তি নিদিয়ে, তেন্তে তেওঁৰ মক্কেলে অৰ্থাৎ তেৱেই নিশ্চয় নিশ্চয় সেই ছোৱালী পৰিত্যাগ কৰিব । আৰু যদিহে শহুৰেকে পইচাৰ অভাৱত জীয়েকক শান্তি দিবলৈ পাছ হুঁহকিছে , তেন্তে তেওঁ জীয়েকক এনেই পঠিয়াই দিব পাৰে । শহুৰেকে সেই চিঠি পাই কান্দি - কাটি পিছদিনা জীয়েকক দোলা এখনত তুলি লগত ওচৰ-চুবুৰীয়া তিৰোতা মানুহ এজনী দি, লোটা-বহাটি, কাঁহী-কলহ গোটাচেৰেকে সৈতে জেঁৱায়েকৰ ঘৰলৈ পঠিয়াই দিলে; আৰু সেইদিনাই তেওঁৰ ভাত চৰুটো পেলাই দি সকলোকে কৈ দিলে যে তেওঁৰ জীয়েক-জোঁৱায়েক জহনিত গ'ল ।
No comments:
Post a Comment